Τα τελευταία χρόνια, τα ελληνικά εικονογραφημένα βιβλία για μικρά παιδιά παρουσιάζουν μια έντονη ποσοτική μα και ποιοτική άνθηση. Κάτι παρόμοιο δε συμβαίνει –τουλάχιστον σε εξίσου σημαντικό βαθμό ποσότητας και ποιότητας– στον χώρο των βιβλίων για παιδιά του Δημοτικού. Και σημειώνοντας αυτή την παρατήρηση, έχω κατά νου τις εκδόσεις εκείνες όπου το κείμενο υπερτερεί των εικόνων, ενώ κι αυτές οι τελευταίες είναι ασπρόμαυρες. Δηλαδή, έχω κατά νου ως επί το πλείστον ολιγοσέλιδα βιβλία, στα οποία απλώνεται μια ιστορία που μπορεί να την παρακολουθήσει ένα παιδί των πρώτων τάξεων του Δημοτικού.
Αντίθετα, ακόμα και σε αυτές τις τάξεις συστήνονται εκδόσεις –συνήθως μικρού σχήματος– που στην ουσία περιορίζουν την αφήγησή τους σε έναν συγκεκριμένο αριθμό λέξεων (300 ή 400, για παράδειγμα). Τα πλέον ανεπτυγμένα ως προς την αφήγησή τους βιβλία αφήνονται για τα παιδιά των τελευταίων τάξεων του Δημοτικού, αλλά με μια πρόχειρη αναζήτηση μπορεί κανείς να καταλήξει στο συμπέρασμα πως αυτού του είδους τα παιδικά βιβλία αριθμητικά υστερούν, τουλάχιστον σε σχέση με ό,τι συνέβαινε πριν από δέκα ή και περισσότερα χρόνια. Να το εκφράσω διαφορετικά – ολοένα και λιγοστεύουν τα μυθιστορήματα για παιδιά από 9 έως περίπου 12 χρονών. Κι αυτό είναι ένα πρόβλημα.
Μα δεν είναι ο στόχος αυτού του κειμένου να επισημάνει πιθανές αιτίες του φαινομένου. Το πόσο και αν σωστά το εικονογραφημένο μόνο βιβλίο είναι εκείνο που ιδιαίτερα χρησιμοποιείται από το εκπαιδευτικό γίγνεσθαι στο Δημοτικό είναι ένα θέμα που απαιτεί μεγάλη έρευνα.
Το βιβλίο, πάντως, για το οποίο γράφονται αυτές οι αράδες είναι ξεκάθαρο πως έχει και γραφτεί και εικονογραφηθεί και εκδοθεί για να επικοινωνήσει με παιδιά κυρίως του νηπιαγωγείου ή έστω της Α’ Δημοτικού. Είναι ένα από εκείνα τα εικονογραφημένα βιβλία που ενημερώνουν για κεντρικά κοινωνικά ζητήματα – από την προστασία του περιβάλλοντος έως τις ενδοοικογενειακές σχέσεις, αλλά και άλλα θέματα κοινωνικής συμπεριφοράς.
Βιβλίο ολιγοσέλιδο, μεγάλου μεγέθους, με πλούσια εικονογράφηση και ίσως μόνο το κείμενο –λίγο μεγαλύτερο απ’ ό,τι θα περίμενε κανείς– σε κάνει να σκεφτείς πως η όλη έκδοση αξίζει να διαβαστεί και από τα πρωτάκια του Δημοτικού.
Αλλά αν υπάρχουν αντικειμενικές δυσκολίες που εμποδίζουν την ελεύθερη μετακίνηση των σωμάτων, κάτι τέτοιο δεν ισχύει με τη φαντασία και τα όνειρα.
Αυτού, λοιπόν, του είδους τα βιβλία είναι που παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη εκδοτική άνθηση. Κι αυτό γιατί στα νηπιαγωγεία γίνεται συστηματική και πολλαπλή χρήση των εξωσχολικών βιβλίων, καθώς οι νηπιαγωγοί τα θεωρούν πολύτιμους βοηθούς τους στο να «περάσουν» στους μικρούς μαθητές και στις μικρές μαθήτριές τους διάφορα κοινωνικά ζητήματα και να προετοιμάσουν τα παιδιά να αντιμετωπίσουν τόσο τον κόσμο των άλλων, όσο και τη δική τους παρουσία σε αυτόν.
Η Ελένη Μπετεινάκη είναι και η ίδια νηπιαγωγός, όπως και δόκιμη συγγραφέας πολλών άλλων εικονογραφημένων βιβλίων. Με άλλα λόγια, ξέρει τον τρόπο να «συνομιλεί» με τους μικρούς αναγνώστες της και να τους μυεί πάνω σε ιδιαιτέρως ευαίσθητα ζητήματα.
Εδώ, ασχολείται με την αναπηρία. Οι κεντρικοί ήρωες της ιστορίας είναι ένα κορίτσι σε αναπηρικό αμαξίδιο και ένας κύκνος που τραυματίστηκε και δεν μπορεί να πετάξει. Αλλά αν υπάρχουν αντικειμενικές δυσκολίες που εμποδίζουν την ελεύθερη μετακίνηση των σωμάτων, κάτι τέτοιο δεν ισχύει με τη φαντασία και τα όνειρα. Κι έτσι, με τη βοήθεια ενός φτερού του κύκνου, το μικρό κορίτσι και το λευκό πουλί θα γνωριστούν μεταξύ τους και θα μπορέσουν να ταξιδέψουν. Ένα απλό φτερό –σύμβολο απελευθέρωσης– θα είναι το όχημα που θα τους βοηθήσει να έχουν μια νέα εμπειρία ζωής.
Μα μέσα στην ιστορία υπάρχει και ένα τρίτο πρόσωπο – η μεγάλη αδελφή του κοριτσιού. Είναι αυτή που καθημερινά βοηθά την ανάπηρη αδελφή της, καθώς της σπρώχνει το αμαξίδιο. Και για τη συμμετοχή της και τη βοήθειά της, θα συμμετάσχει κι αυτή στο ταξίδι απελευθέρωσης που προσφέρει το φτερό. Αυτό ίσως είναι και το νέο που προτείνει η Μπετεινάκη – φανερώνει το κέρδος που αποκομίζει κανείς όταν συμπαραστέκεται σε κάποιον αδύναμο.
Ένα εικονογραφημένο βιβλίο-πρόταση για το πώς μπορεί ένας ενήλικας να χρησιμοποιήσει λέξεις και εικόνες, να στηριχτεί σε μια ιστορία για να βοηθήσει τα μικρά παιδιά να κατανοήσουν το ότι η αναπηρία δεν είναι αδυναμία.
Ευρηματικό και καλογραμμένο το κείμενο της Ελένης Μπετεινάκη, εκρηκτικές οι εικόνες της επίσης δόκιμης εικονογράφου Αιμιλίας Κονταίου.
Με ένα λευκό φτερό
Ελένη Μπετεινάκη
εικονογράφηση: Αιμιλία Κονταίου
Ελληνοεκδοτική
Δημοσιεύτηκε στο ηλεκτρονικό περιοδικό Diastixo.gr στις 16 Φεβρουαρίου 2024 : εδώ!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου