Μάης ήρθε… μαγικός και πολύχρωμος!

Της Ελένης Μπετεινάκη

«Την τελευταία μέρα του Απρίλη μια μεγάλη αναστάτωση επικρατούσε στην αυλή της γιαγιάς. Από το ξημέρωμα φύτευε λουλούδια, βότανα  και πιο πολύ βασιλικούς. Βιαζότανε να γεμίσει τις γλάστρες κι ύστερα να τις μπογιατίσει να΄ναι όλα έτοιμα πριν βασιλέψει ο ήλιος το απόγευμα. Από την άλλη μέρα, την Πρωτομαγιά,  δεν ακουμπούσε κανένα φυτό, μόνο τους μιλούσε, όλη την ώρα, τα κανάκευε ,να μεγαλώσουν, να της ομορφύνουν την αυλή. 

Μια φορά θυμάμαι Κυριακή θα΄ταν,  κι η ίδια ιεροτελεστία, όπως κάθε χρόνο, 30 τ΄ Απρίλη,  είχε βάλει τη λειτουργία στο ραδιόφωνο  στη διαπασών… Όλη η γειτονιά άκουγε. Και σαν τόλμησα να ρωτήσω, να πω να το χαμηλώσουμε λιγάκι, εκείνη αποστομωτικά μου απάντησε πως … «Άστα να λειτουργηθούνε, να δυναμώσουνε, να χουνε την ευκή του παπά». Παράξενο μου φάνηκε αλλά τι να πω, γιαγιά ήταν  αυτή, αρχηγός όλων μας και όπως έλεγε η μαμά, εκείνη ήξερε τα πάντα. Η σοφή λοιπόν γιαγιά έφτιαχνε με ιδιαίτερη τέχνη τις γλάστρες της. Τα βασιλικά που θα πήγαινε στην Παναγιά, την γειτονόπουλα εκκλησιά μας, τα βαζε στις «καλές» γλάστρες, τις ακριβές, για να τηρήσει το έθιμο τον 15αυγουστο, που ήθελε την πιο περιποιημένη γλάστρα να΄ναι εκείνη της καλύτερης νοικοκυράς. Πόσες φορές μας είχε πει, ποτέ, ποτέ να μην φυτεύουμε τίποτα τον Μάη γιατί ήταν γρουσουζιά και θα μαραινόταν αμέσως. Το κράτησα  τούτο το  έθιμο, τη συνήθεια της και χθες βράδυ έφτιαξα κι εγώ τους δικούς μου βασιλικούς, να τους βρει το απόι του πρωινού  κι  ο Μάης στην γλάστρα την καλή, την πιο καλή, μόνο που δεν είχα ασβέστη να της βάλω και την άφησα άβαφτη με την υπόσχεση του χρόνου να τη στολίσω σωστά, όπως μού ορμήνευε…

Κι ύστερα σαν τέλειωνε η μέρα κι ερχόταν με όλα  τα χρώματα του δειλινού ζωγραφισμένα στο φουστάνι της η νύχτα, ξεκινούσαν οι πιο τρομακτικές και μαγικές ιστορίες της φαντασίας της γιαγιάς… Μας έλεγε πως τούτη την τελευταία βραδιά του Απρίλη οι μάγισσες τριγυρνούσαν πάνω στα βουνά και βάζανε νέα ξόρκια και μαγικά σε μέρη που μόνο εκείνες ξέρανε κι αλίμονο αν τις συναντούσε κανείς το ξημέρωμα. Μάγευαν μόνιμα όποιον έκλεινε το διάβα τους... Εγώ, πάλι για πολλά χρόνια πίστευα πως κι η γιαγιά Ελένη ήξερε που βρίσκονταν όλα εκείνα γιατί όλα της τα φαγητά, τα καλούδια, τα κεντίδια είχαν κάτι ξεχωριστό από τους άλλους κι άρα σίγουρα κάποιο από εκείνα τα ξόρκια θα ΄χε βρει και θα τη βοηθούσε.

Αργά πια και σαν μαγεμένοι τρέχαμε στα κρεββάτια μας γιατί την άλλη μέρα έπρεπε να σηκωθούμε πριν ακόμα χαράξει…Μόλις ο ήλιος ανέβαινε ένα καντάρι έπρεπε να φύγουμε για τα χωράφια.. Την πολλή δουλειά την είχαμε κάμει από την προηγούμενη μέρα. Τα κλήματα είχαν πλεχτεί σε έναν  πελώριο κύκλο τυλιγμένο με εφημερίδες και δεμένο με σπάγκο καλά, να μην ξεφεύγει τίποτα.

Μάς έδινε η μάνα δυο τρεις βελόνες σακοράφες να μην τσιμπιόμαστε, κλωστή χονδρή και μια λεπτή ζακέτα για την πρωινή δροσιά του κάμπου και η αναζήτηση ξεκινούσε. Κι όπως κατεβαίναμε, τρέχοντας, μύριζε όλος ο τόπος εκείνη την πικρή μυρωδιά της μαργαρίτας και ψάχναμε και μαζεύαμε  μόνο  αυτές που δεν τις είχανε τρυγήσει  οι μέλισσες, κι ήταν το χρώμα τους έντονο κίτρινο. Τις κόβαμε στην άκρη άκρη του κοτσανιού και τις περνάγαμε με την βελόνα μέσα στην κλωστή, φτιάχνοντας μακριές γιρλάντες – κολαϊνες – τις λέγαμε στο χωριό. Κι άρχιζαν οι αγώνες μεταξύ μας, ποιος θα μαζέψει τις πιο πολλές, τις πιο μεγάλες, ποιος θα φτιάξει πιο γρήγορα την γιρλάντα του και ποιο στεφάνι θα είναι το πιο όμορφο. Ο κάμπος είχε γεμίσει χρώμα. Μαργαρίτες, μαχαιρίδες και παπαρούνες παντού. Άραγε  να έφταιγε ό ήλιος ή η δική  μου μόνο φαντασία…Νόμιζα πως εκεί κάτω στην άκρη του κάμπου, ήταν  μια γυναίκα με ξέπλεκα μακριά μαλλιά. Το φόρεμα της ολόλευκο κι ανέμιζε με το φύσημα του αέρα όπως και τα μαλλιά της. Κάθε φορά, κάθε χρόνο την συναντούσαμε εκεί,  και την άλλη στιγμή χάνονταν κι έτρεχα με όση δύναμη είχαν τα μικρά, κοριτσίστικα πόδια μου να προλάβω, να δω από κοντά τούτη τη μορφή. Το μόνο που έβρισκα, σαν έφτανα ήταν, μικρές κατακόκκινες παπαρούνες  και χόρτα παραμερισμένα που έδειχναν το πέρασμα ανθρώπου ή μήπως εκείνης της νεραΐδας του κάμπου, που μέχρι και τα χρόνια της εφηβείας μου,  νόμιζα πως υπήρχε στ΄ αλήθεια. Κι έμοιαζε με την  ίδια την Άνοιξη που  έρχονταν κάθε χρόνο, την πρώτη μέρα του Μαγιού,  κι εξαφανιζόταν με το πρώτο φύσημα…

Όπως κι οι αναμνήσεις, οι εικόνες, τα λόγια του χθες που ευτυχώς ζουν μέσα μας ακόμα και κάτι τέτοιες στιγμές βγαίνουν στην επιφάνεια και …μοιράζονται!»

Σήμερα,  τα πράγματα έχουνε λίγο αλλάξει. Μόνο μια συνήθεια  παρέμεινε αναλλοίωτη στο χρόνο. Το στεφάνι του Μάη  και ας είναι αγορασμένο  από το ανθοπωλείο της γειτονιάς κι όχι από τις πρώτες κληματόβεργες του αμπελιού, του τότε. 

Για τα παρατηρήματα, τα έθιμα, τα όμορφα που γεμίζουν το καλαντάρι και τις μέρες του Μαΐου σας τα΄χω γράψει πολλές φορές αλλά σαν θέλετε να θυμηθούμε τι συνηθιζόταν κάποτε θα τα διαβάσουμε εδώ : https://zhtunteanagnostes.blogspot.com/2018/04/blog-post_30.html

Και πάμε όλοι να  σιγοτραγουδήσουμε εκείνο το παραδοσιακό τραγούδι, το must των δικών μας χρόνων:

Ο Μάιος μας έφτασε, εμπρός βήμα ταχύ

να τον προϋπαντήσουμε παιδιά στην εξοχή!

 

Καλό και μυρωδάτο μήνα!

 

 

Μάιος είναι ...γέμισε ο τόπος μυστικά!

Μάης είναι… γεμάτος μαγεία, μυστικά και μυρωδιές!

Της Ελένης Μπετεινάκη*

«Mια  αγκαλιά κατακίτρινες μαργαρίτες με τα κοτσάνια τους, τα μπουμπούκια και ένα - δυο μαχαιρίδες είναι ο τελευταίος Μάης που θυμάμαι στο χωριό μου, στο σπίτι των γονιών μου, λίγο πριν φύγω από τα χρόνια εκείνα της εφηβείας, της πρώτης νιότης, της τωρινής νοσταλγίας όσων ζήσαμε κι όσων δεν προλάβαμε.

Σήμερα τα πράγματα έχουνε λίγο αλλάξει και πιο πολύ οι άνθρωποι. Μόνο μια συνήθεια  παρέμεινε αναλλοίωτη στο χρόνο. Το στεφάνι του Μάη  και ας είναι αγορασμένο  από το ανθοπωλείο της γειτονιάς κι όχι από τις πρώτες κληματόβεργες του αμπελιού, του τότε.  Κι είναι η φύση στην πιο καλή της ώρα όπως λέει κι ο ποιητής  κι όπως θα ΄γραφα  κι εγώ στα παραμύθια μου… 

Η Χρωματούσα δεν προλαβαίνει τους κουβάδες με το κίτρινο χρώμα... Βάφει ολημερίς τις γλάστρες με τις μαργαρίτες και τους κατιφέδες.  Τριγυρίζει στους κάμπους, στις ράχες των βουνών από το ξημέρωμα και τα απογέματα δοκιμάζει στην παλέτα της όλες τις αποχρώσεις του ροζ, του πορτοκαλί και του κόκκινου για τα Μαγιάτικα ηλιοβασιλέματα… 

Και τις νύχτες που  αρχίζουν πια να ζεσταίνουν και μοσχοβολά ο τόπος αγιόκλημα και γιασεμί, γεμίζουν με άλλου είδους μυστικά και μαγικά που φτάνουν ίσαμε το φεγγάρι που ξέρει να  κρατά στόμα κλειστό και να αφουγκράζεται μόνο ήχους γλυκόλαλους, παράξενους και λόγια γεμάτα υποσχέσεις, αλήθειες και ψέματα…»**

Ο θρύλος θέλει τούτο το μήνα να είναι γεμάτος μάγια , έρωτα, πλάνη, μυστικά, αντιθέσεις και… χωρισμούς. Λούλουδος, Καλομηνάς , Τριανταφυλλάς, Πράσινος,Χρυσομάης και Κερασάρης τα προσωνύμια του. Το όνομα του έχει ένα « κακό» για τις ανθρώπινες αδυναμίες.  Συνηχεί με τη μαγεία κι είναι ευνοϊκός πολύ σ΄αυτήν. Ιδιαίτερα την πρώτη του μέρα, τα μάγια πιάνουν  και οι προφυλάξεις πρέπει να είναι ακαριαίες. Στην Κρήτη ιδιαίτερα στα μέρη τα Ανατολικά λέγανε πως  μουτζουρώνανε τα παιδιά τους με κατράμι πάνω από τα φρύδια και ζωγραφίζανε ένα σταυρό  στο πορτομάγουλο της πόρτας  για να μη πιάνει το σπίτι μάτι ή  ράβανε στο ρούχο του μικρού παιδιού, ένα σκόρδο, ή ένα γαρίφαλο. Είναι ο μήνας της μέθης και των αισθήσεων, της βλάστησης και της δροσιάς, ο καβαλάρης που κουβαλά το Μαγιοβότανο  και το Μαγιόξυλο, που πλανά κι εγκαταλείπει,  που ό,τι ανθεί και καρποφορεί η φύση, δεν πρέπει κανείς να το δοκιμάσει.

Ο Μάιος είναι ο 5ος μήνας του χρόνου, ο τρίτος γιός της Άνοιξης  που αντιστοιχεί με τον αρχαίο μήνα Θαργηλιώνα  και  τον γιόρταζαν  με τα περίφημα Ανθεοφόρια. Ήταν αφιερωμένος στη θεά της γεωργίας Δήμητρα και στην  κόρης της Περσεφόνη που σύμφωνα με τον μύθο ήταν ο μήνας που ανέβαινε στη γη από τον Άδη να δει τη μάννα της και να μείνει κοντά της μέχρι τον χειμώνα. Μα και στην αρχαία Ρώμη, γίνονταν γιορτές που τις έλεγαν "ροσύλλια". Οι Ρωμαίοι στόλιζαν τους τάφους των προγόνων τους με τριαντάφυλλα. Την γιορτή αυτή την κράτησαν και οι Βυζαντινοί αυτοκράτορες και την ονόμαζαν ροδισμό.

Ο Μάιος ονομάστηκε έτσι από τη ρωμαϊκή θεότητα Maja (Μάγια).Το όνομα Μάγια προήλθε από την ελληνική λέξη Μαία (που σημαίνει τροφός και μητέρα) τη μητέρα του Ερμή, που ήταν προσωποποίηση της γόνιμης Μάνας-Γης.

Μάιος λοιπόν, το ξεκίνημα της νέας ζωής. Κι όμως δεν παντρεύεται  κανείς αυτόν τον μήνα, εκτός από τους …γάιδαρους και τους βασιλιάδες. Όποιος ενωθεί με τα δεσμά του γάμου μπορεί να μην στεριώσει, γιατί ο μήνας αυτός είναι άρρηκτα δεμένος με ανεξέλεγκτες δράσεις βλαπτικών ενεργειών που σχετίζονται με τον θάνατο.

Τι γίνεται όμως τούτο το μήνα;

Πρώτα  από όλα προσέχουν να μην φυτεύουν τίποτα. Ειδικά το φύτευμα ή μεταφύτευμα των βασιλικών  που είναι  βοτάνι μυριστικό και  στολίζει αυλές και τάφους. Πίστευαν πως  τα πνεύματα και οι ψυχές των ανθρώπων επιστρέφουν στη γη  και ανοίγοντας λάκκους είναι  σαν να τις ανασκαλεύουν. Δεν αγόραζαν ποτέ ζώα για την εργασία τους τον Μάιο.

Κόβουν και μαζεύουν  μόνο βότανα, 40 στον αριθμό , που τους προστατεύουν από τα μάγια. Απήγανος, χαμομήλι, άνθη μολόχας, χόρτα , άνηθος, μαρούλι, γαλατσίδα, αρωματικά φυτά   κι έτσι φτιάχνουν ή έφτιαχναν  τον « Μαγιολύτη ή μαγιοδέντρι ή σαρανταβότανο»   που ήταν εθιμικό παρασκεύασμα  και  προσφερόταν σε όλη την αγροτική οικογένεια μαζί με αμύγδαλα, μέλι και γάλα σε μικρές ποσότητες .Το έφτιαχναν  από την προηγούμενη μέρα, το αστροφέγγιζαν και το έπιναν πρωί πρωί κι έτσι όλα τα κακά παραμερίζονταν .

Καμιά κοπέλα δεν αρχινούσε καινούργιο κέντημα , πλεκτό ή υφαντό γιατί δεν θα το χρησιμοποιούσε σε χαρές αλλά σε λύπες. Ούτε φορέματα ή καινούργια ρούχα δεν αρχινούσαν καθ όλη την διάρκεια του μήνα…

Πρωτομαγιά… μέρα γιορτής, της βλάστησης, των λουλουδιών, της φύσης. Μέρα που η φύση ξαναγεννιέται κι όλα θα πρέπει να ανανεωθούν. Τα παλαιότερα χρόνια από το προηγούμενο βράδυ άδειαζαν όλα τα αγγεία από το νερό και το πρωί πριν καλά καλά ξημερώσει, τα κορίτσια έπαιρναν τις στάμνες τους , πήγαιναν στις βρύσες και αφού τις άλειφαν με βούτυρο και τις στόλιζαν με λουλούδια, έπαιρναν το νερό και το έφερναν σπίτι. Αν υπήρχε κοντά θάλασσα τότε έπρεπε να πάνε και βρουν μια πέτρα τη μαλλιαρή, πρωί πριν βγει ο ήλιος και να τη φέρουν σπίτι που θα ΄ταν σαν να έβαζαν μέσα την ευτυχία. Την τοποθετούσαν κάτω από το κρεβάτι για να φύγουν όλοι οι ψύλλοι . Ράντιζαν το σπίτι με ένα κλαδί  χλωρό βουτώντας το σε  θαλασσινό νερό και τα κεφάλια των μικρών παιδιών που δήλωνε την γονιμότητα και τη βλάστηση. Το προηγούμενο βράδυ, επειδή όλα τα έθιμα της ημέρας αποσκοπούν στο μαγικό διώξιμο φιδιών, ποντικών και άλλων ενοχλητικών ζωυφίων αλλά και σε μαντέματα, έμπαιναν στους κήπους μικρά παιδιά και χτυπούσαν με χάλκινα μαγειρικά σκεύη δυνατά, κι έτσι όλα τα « έχνη» χάνονταν. Μέρα που όλοι φτιάχνουν στεφάνια  από λουλούδια του αγρού κι έτσι να μεταφερθεί στο σπίτι όλη η δροσιά και η δύναμη της γης. Η προετοιμασία για το στεφάνι του Μάη ξεκινούσε κι αυτή,  τα παλιότερα χρόνια,από την προηγούμενη ημέρα. Έπρεπε να το βρει το ξημέρωμα κρεμασμένο μόνο στην ξύλινη πόρτα – εξώπορτα, που δήλωνε την ζεστασιά του σπιτιού, και να χει πάνω του όλη τη νυχτερινή δροσιά, πριν ακόμα βγει ο ήλιος κι αρχίσει να ζεσταίνει.

Το στεφάνι με τούτα τα λουλούδια έχει και αυτό τους συμβολισμούς του.  Στολίζουμε τις πόρτες των σπιτιών και το έθιμο έρχεται από τα πολύ παλιά χρόνια και συμβολίζει την υποδοχή της δύναμης της φύσης στο σπιτικό. Φτιάχνεται σε κύκλο που θεωρείται απόλυτο και  τέλειο σχήμα που χωράει αυτό που θέλει να απομονώσει .Ο κύκλος προστατεύει από κακόβουλες δυνάμεις. Το στεφάνι καλύπτει  και προστατεύει το κεφάλι που είναι το πιο ευαίσθητο ανθρώπινο μέλος και κέντρο της νόησης. Κρεμιέται στην πόρτα του σπιτιού  κι έτσι μέσα σ αυτό εισχωρούν μόνο τα καλά και καίγεται στις φωτιές του αϊ Γιαννιού στις 23 του Ιούνη. Σε κάθε στεφάνι έβαζαν, εκτός από λουλούδια, ένα σκόρδο για τη βασκανία, ένα αγκάθι για τον εχθρό κι ένα στάχυ για την καλή σοδειά.

Ένα κλαδί ελιάς δηλώνει  την αγάπη, συμβολίζει  την οικογένεια  και την φιλία. Ένα κλαδί με αγκάθια προστατεύει  από το κακό κάθε σπίτι. Το σκόρδο , σύμβολο αποτροπής και προστασίας από το κακό μάτι είναι εκεί. Το καρπισμένο στάχυ συμβολίζει την καρποφορία της γης .Τα λουλούδια της εξοχής συμβολίζουν την αναγέννηση της φύσης και την απομάκρυνση των πνευμάτων.

Κάθε τόπος έχει και τα δικά του έθιμα για την κατασκευή του. Στα περισσότερα νησιά τα στεφάνια πλέκονται από λουλούδια και τσουκνίδες, σκόρδα και κορφές από κριθάρι. Αλλού βάζουν κλωνάρια μόνο της ελιάς ή φύλλα από μαύρη συκιά . Ή παπαρούνες , μαχαιρίδες κι ότι πρασινάδα βρουν στον αγρό για να’ χει ευφορία το σπίτι τους και τα χωράφια τους.

Το μαγιοστέφανο, φτιάχνεται από εφτά ειδών λουλούδια και έχει δύναμη μαγική και αποτροπιαστική.

Για να πιάσουν οι ευχές που έκαναν οι νοικοκυρές παλιότερα, το μαγιάτικο στεφάνι έπρεπε να γίνεται από συγκεκριμένα λουλούδια:

Ανθισμένο σπίτι: Τριαντάφυλλα, γαρούφαλλα, βιόλες, πασκαλιές και  γεράνια.

Ευτυχία του σπιτιού:  Kλωνάρια ανθισμένα από αγιόκλημα και από ελιά.

Γεμάτο σπίτι: Στάχια και λουλούδια του κάμπου, όπως μαργαρίτες, παπαρούνες.

Για τη γλωσσοφαγιά: Μια κουκιά (φυτό) με τις ρίζες και τους καρπούς της.

Για την αγάπη των κοριτσιών του σπιτιού: Eνα κλωνάρι λυγαριά.

Για το μάτι:  Eνα κεφάλι σκόρδο, κρεμασμένο στη μέση στο στεφάνι για να φαίνεται.

Αλλά και πολλά βότανα και φυτά τούτη την μέρα αποκτούν θαυμαστές ιδιότητες. Για παράδειγμα ένα φυτό με αγκαθωτά φύλλα, ο γνωστός ανοιχτομάτης ή γουρλομάτης, όποιος το κρατήσει θα γίνει πιο έξυπνος , πιο γερός και πιο τυχερός. Αν πάλι κρατήσουν ένα κλαδί λυγαριάς τότε θα γίνουν πιο ευλύγιστοι. Και όποιος αγκαλιάζει ένα τέτοιο δέντρο ζει περισσότερα χρόνια. Μαγική δύναμη την ημέρα της Πρωτομαγιάς έχει και το νερό της βροχής. Αν βρέχονταν εκείνη την ημέρα τα μαλλιά των γυναικών θα γίνονταν πιο φουντωτά και μακριά. Μάλιστα μάζευαν το νερό της βροχής, αν τύχει κι έβρεχε και αφού επιδίωκαν να μαλώσουν με κάποια από τις γειτόνισσές τους έφτιαχναν ύστερα ξύδι ποιου ήταν πολύ δυνατό.

Στο καλαντάρι ακολουθεί  στις 3 του Μάη η γιορτή της  Αγίας Μαύρας που θεωρείται αποφράδα μέρα και δεν κάνουν  καμιά δουλειά για να μην γεμίσει το σπίτι «μαύρες» δηλαδή κατσαρίδες. Στη παλιά Αθήνα οι νοικοκυρές δεν τολμούσαν να πιάσουν βελόνα για να μην βγάλουν σπυριά που επίσης ονομάζουν μαύρες. Δεν κόβουν ρούχο, δεν λευκαίνουν πανιά, δεν πάνε στο χωράφι γιατί αυτό  γεμίζει με μαύρα ζουζούνια και δεν καταπιάνονται με τις ελιές στο λιοτριβειό γιατί θα γίνει μαύρο το λάδι. Ακολουθεί η γιορτή της  Αγίας Πελαγίας στις 4 του Μάη με πανηγύρια μεγάλα τα παλιότερα χρόνια  που πια έχουν  ατονήσει. 

Της Αγίας Ειρήνης στις 6 του μήνα και στις 8  η γιορτή του Αϊ Γιάννη του Χαλαζιά  που τον τιμούν γιατί φοβούνται μήπως ο άγιος θυμώσει και τους στείλει βροχή ή χαλάζι που θα καταστρέψει τα σπαρτά .Την άλλη μέρα του Αγίου Χριστόφορου πάλι κανείς δεν δουλεύει στον αγρό. Ο φόβος μιας ξαφνικής μπόρας ήταν τόσο μεγάλος που λένε πως τα παλιά τα χρόνια όταν ήταν στα μέρη μας οι Τούρκοι , ακόμα και αυτοί ρωτούσαν πότε γιόρταζε τούτος ο άγιος για να μην δουλέψουν την ημέρα του.

Και σαν βασική γιορτή του μήνα είναι αυτή των Κωνσταντίνου και Ελένης στις 21 του Μάη. Συμπίπτει ακριβώς με την μετάβαση από την άνοιξη στο καλοκαίρι και είναι μια μέρα που έκαναν προβλέψεις για τον καιρό. Αν έβρεχε και βροντούσε τότε τα περισσότερα από τα φρούτα που γίνονταν  πάνω στα δέντρα θα σκουλήκιαζαν. Τα αχλάδια που στην Κρήτη τα ονομάζουν « μαγιάπιδα », είναι η μέρα που δοκιμάζονται να δουν αν είναι ώριμα. Το έθιμο θέλει η δοκιμή αυτή να γίνεται από γυναίκα και μάλιστα κυοφορούσα για να καρπίσει περισσότερο και το δέντρο. Η παράδοση θέλει την Αγία Ελένη να ανακαλύπτει τον Σταυρό του Χριστού οδηγούμενη από την μυρωδιά του βασιλικού , για τούτο, το φυτό έχει την τιμητική του και μ αυτό στολίζονται όλες οι εικόνες που φέρουν την μορφή των δύο  ισαποστόλων. Σ όλη την Ελλάδα γίνονται πολλά πανηγύρια με έθιμο της ημέρας την τελετή των Αναστεναρίων.

ΠΗΓΕΣ:

**Λόγια του αέρα, Συλ. Διηγημάτων, Ελένη Μπετεινάκη, 2014

Γ.Α. Μέγα « Ελληνικαί εορταί και έθιμα της λαϊκής λατρείας »,Αθήνα 1963

Οι 12 μήνες ,Τα λαογραφικά, Κυριακίδου – Νέστορος  Άλκη, εκδ. Μαλλιάρης Παιδεία, Θεσσαλονίκη 1982

Λαϊκές τελετουργίες στην Κρήτη, Νίκος Ψιλάκης, εκδ. Καρμάνωρ

« Πασχαλινά και της Άνοιξης»,Λουκάτος Δημήτρης, 1980

Εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Δημοσιεύτηκε στις 1 Μαϊου 2022 στο Cretalive.gr : https://www.cretalive.gr/

Το Πικεφί*... στα Παραμύθια του Σαββάτου!

Της Ελένης Μπετεινάκη 

*Tο Πικεφί, Μαρία Παπαγιάννη, εικ : Ίρις Σαμαρτζή, εκδ. Πατάκη

«Δυο αδέρφια μετατρέπουν το δωμάτιό τους σε θάλασσα και μαζί καβαλάνε τα κύματα για να περάσουν στην απέναντι ακτή. Είναι δυο αδέρφια, δυο παιδιά που στο παιχνίδι τους χωράνε τον κόσμο όλο.»*

Αυτό το νησί του Πικεφί θα μπορούσε να είναι το νησί που όλοι μας θέλουμε να φτάσουμε κάποια στιγμή…

Το νησί των ονείρων!

Το νησί της ελευθερίας!

Το νησί που κατοικούν τα μυστικά, τα άπιαστα, τα απίθανα…

Το νησί που χρειάζεται για να φτάσεις τόλμη, φαντασία, θάρρος, επιμονή και αγάπη…αγάπη πολλή!

Στο Πικεφί μπορούν να πάνε μόνο όσοι το θέλουν πολύ. Να φτάσουν στην απέναντι μεριά τη δύσκολη, την άγνωστη την γεμάτη υποσχέσεις. Με έναν μόνο κανόνα και «σημαία» σαν παντιέρα το… «Μαζί»!

Δυο μικρά παιδιά, δυο αδέλφια που το παιχνίδι τους τα οδηγεί σε ανεξερεύνητους κόσμους. Από το δωμάτιο τους που το μετατρέπουν σε θάλασσα, μέσα σε μια βάρκα ταξιδεύουν! Δυο αδέλφια τόσο διαφορετικά…

Το ταξίδι τους έχει κινδύνους, έχει ανατροπές, έχει κύματα, σκαμπανεβάσματα, δοκιμασίες και φόβο.

Έχει και φυλακτά για τις δύσκολες ώρες. Ένα μπισκότο και μια κόκκινη σβούρα. Και τα μοιράζει ο Φλιπ και κερδίζει έτσι αυτό που θέλει…

Έχει  όλα όσα είναι γεμάτη η ζωή για αυτούς που τολμούν, που παλεύουν με κάθε λογής κύματα, που δεν σταματούν στα δύσκολα αλλά συνεχίζουν πάντα μέχρι εκεί που έχουν βάλει το στόχο τους.

Και στην πιο δύσκολη στιγμή πάντα υπάρχει κάτι, κάποιος, που δίνει ένα «χέρι βοήθειας».

Και το ταξίδι για το άγνωστο, για το αύριο είναι μακρύ, δύσκολο, ατέλειωτο, ίσως. Βοηθάει όμως αυτό το «Μαζί» και συνειρμικά  από τα λόγια των παιδιών και της Μαρίας Παπαγιάννη θυμόμαστε την «Ιθάκη» του Καβάφη.  Σημασία δεν είχε που δεν φτάσανε ποτέ στο Πικεφί, σημασία είπε ο Φλιπ στον Λουκ ήταν πως ταξίδεψαν οι δυο τους…

Από μηχανής θεός η μαμά, που βάζει  πάντα όρια αλλά αφήνει και μικρά παράθυρα για έμπνευση, αυτοσχεδιασμό, αυτοεκτίμηση, και μεγαλύτερη τόλμη!

Ένα ακόμα δυνατό και ιδιαίτερο βιβλίο από την Μαρία Παπαγιάννη. Γεμάτο συμβολισμούς, συναισθήματα, και «ταξίδια».

Για τα παιχνίδια των μικρών παιδιών που φτάνουν στις πιο απάτητες θάλασσες

Για τη μαγεία ενός ταξιδιού μοναδικού, εκείνου της ζωής που έχει τα πάνω, τα κάτω, τα όλα, τα μαζί.

Για τους φόβους που πρέπει να αντιμετωπίζονται…

Για τις ψυχές που χρειάζονται λίγο σπρώξιμο να πάνε πολύ παραπέρα…

Για την ανάγκη μας να δραπετεύσουμε από το σήμερα, το σίγουρο, το άγνωστο έστω και με την φαντασία μας!

Λόγος μαγικός, σαν παραμύθι, σαν όνειρο, σαν γαλήνια θάλασσα που σε ταξιδεύει. Σαν φουρτούνα που σε κάνει αν μπεις σε εγρήγορση και να σκεφτείς ποια τα πολύτιμα στη ζωή σου, ποια τα αγαπημένα…

Συνταξιδιώτης της Μαρίας Παπαγιάννη η Ίρις Σαμαρτζή. Ζωγραφίζει την μαγική ιστορία και της δίνει ακόμη πιο θαρραλέα ζωή. Την γεμίζει με χρώμα, κίνηση, αγαπημένο γαλάζιο, παιδικό ονειρεμένο δωμάτιο και φεγγαρόλουστα βάρδια στο όνειρο…

Ένα ταξίδι όλο το βιβλίο…

Ένα μαγικό συναπάντημα ψυχών, αγάπης αδελφικής…

Με μια ματιά ανοιχτή στο άγνωστο, στο Μαζί, στο Πάντα και στο Παντού…

Το βιβλίο είναι αφιερωμένο στον Κώστα Γκοτζαμάνη, ψυχίατρο και αγαπημένο πολλών. Δεν τον γνώριζα αλλά όσα διάβασα γι αυτόν με έκαναν να καταλάβω πως ήταν ένας πολύ ξεχωριστός άνθρωπος.

(Όσο για το υπέροχο νησί του Πικεφί ίσως και να γεννήθηκαν εκεί τα μικρά μου καλικαντζαράκια, ο Πι και Φι. Ποιος ξέρει άλλωστε ούτε αυτών τη χώρα την έχουμε δει ποτέ. Την φανταζόμαστε, την σεργιανάμε με την ψυχή μας στις χειμωνιάτικες διακοπές. Ένα ταξίδι κάνουν κι αυτά, άγνωστο μα γεμάτο περιπέτεια, δράση, τόλμη και χαρά.)

Αναζητήστε κι εσείς το νησί του Πικεφί, της ψυχής, της χαράς, της ελπίδας…

Στο Πικεφί, Μαρία Παπαγιάννη, εικ : Ίρις Σαμαρτζή, εκδ. Πατάκη https://www.patakis.gr/product/657512/patakis-nees-kuklofories-ana-kathgoria-paidika--efhvika/Sto-Pikefi/

«Ζητούνται Αναγνώστες» για «Το πέρασμα»* της Λίλης Λαμπρέλλη!

 

Εκατό χρόνια συμπληρώνονται φέτος από την Μικρασιατική καταστροφή …Ένα μικρό αφιέρωμα σε βιβλία που καταγράφουν γεγονότα, μνήμες, ιστορίες ανάμεσα στην αλήθεια και τον μύθο, θα σας παρουσιάζουμε σε τακτά χρονικά διαστήματα και για όλη τη χρονιά…

Της Ελένης Μπετεινάκη

*Το Πέρασμα, Λίλη Λαμπρέλλη, εικ: Κατερίνα Βερούτσου, εκδ. Πατάκη

«Τίποτα χειρότερο στον κόσμο απ΄ τους πολέμους – και υπάρχουν λογιών λογιών πόλεμοι. Ως τώρα καμιά γενιά δε γλίτωσε από δαύτους. Σαν αφανιστούν από το πρόσωπο της γης, αυτό θα πει πως ο άνθρωπος έγινε άνθρωπος.»

Ο Παππούς Δημητρός που ‘χε γενέθλια στις 4 του Σεπτέμβρη, θα ήταν μάλλον η τελευταία φορά που τα γιόρταζε στον τόπο του, εκείνη τη χρονιά του 1922. Και να φανταστεί κανείς πως ποτέ δεν γιορτάζονταν τα γενέθλια στις οικογένειες εκείνου του καιρού. Λες το προαίσθημα, λες η ανάγκη για μαζώξεις, λες η μυρωδιά του αέρα που μύριζε τον ξεσηκωμό χωρίς να ξέρουν; Μπορεί κι όλα μαζί…

Ο παππούς Δημήτρης τα «θυμόταν όλα» κι ήταν δεινός αφηγητής, ειδικά σαν ήθελε να πει τις ιστορίες του τόπου του. Πως βρέθηκε ο δικός του προπάππους στις Κυδωνιές της Μικράς Ασίας, τους πειρατές, τα κρίματα, τον πρώτο ξεριζωμό, το θανατικό, την αναγέννηση.

Θα μυρίσουμε τα ψωμιά που ψήνονταν στον πέτρινο φούρνο κι ήταν για τους τελευταίους στρατιώτες που έφευγαν για πάντα από τη Σμύρνη…

Και τα ταψιά με τα αρνιά, τις τυρόπιτες, τους μπακλαβάδες για τον Τούρκικο στρατό που θα ερχόταν στις 6 του Σεπτέμβρη, για να μην πειράξουν κανέναν…

Θα δούμε εκείνες τις πομπές με τα λάβαρα μπροστά, τα ταψιά από πίσω, τον μεγάλο κουρνιαχτό, το τρανταχτό «Γιασασίν**» κι ύστερα τις απειλές, τον μαρασμό, το… απροχώρητο!

Θα διαβάσουμε για την Αϊσέ και τη Ζεχρά, του καλούς γείτονες που δεν είχαν τίποτα να μοιράσουν με τη γιαγιά Ελένη, τη μάνα, τα κορίτσια…

Για όνειρα που βγαίνουν αληθινά, προμηνύματα του κακού…

Για απώλειες…

Πρώτα οι άνδρες που κάνεις δεν ήξερε που τους πήγαν.

Κι ύστερα θανατικό πολύ… Και φευγιό!

Η συμβουλή της Αϊσέ να ντύσουν κορίτσι τον θείο Κωστή…

Πέντε γυναίκες κι ένα μωρό από το Αϊβαλί στη Μυτιλήνη στα 1922…

Αποχαιρετισμοί, κατηφόρα, δάκρυα. Ουρές ατελείωτες, αποβάθρα, έλεγχος, τρεχάλα, τουφεκιές, οδυρμός.

Το πέρασμα; Όλοι οι χαμοί μέσα στο πέλαγος, όλα όσα γέμισε η θάλασσα  ίσαμε το άλλο λιμάνι : πατρίδα, αγαπημένοι, συγγενείς, φίλοι, ζώα, σχολείο, βιβλία, σπίτι, παιχνίδια, όλα!

Κι ύστερα η αρχή…

Η Γιαγιά Ελένη, η γιαγιά πολλών…Η γιαγιά της Λίλης Λαμπρέλλη ή μήπως όλων μας;

Μια Ιστορία που ξεδιπλώνεται και αγκαλιάζει όλες τις δικές μας μνήμες, αφηγήσεις, παραμύθια, αλήθειες και βιώματα…

Μια ιστορία που θέλεις να ήταν έτσι αλλά και μην ήταν…

Εκεί που μπλέκεται ή αλήθεια με τ’ όνειρο. Το ψέμα  με τον πόνο που γεννά δικά του συμβάντα, που με τα χρόνια τα πιστεύεις, τα ζεις ή νομίζεις πως τα έζησες…

Δυνατό βιβλίο, συγκλονιστική γραφή, ολοζώντανες εικόνες που μας μεταφέρουν στο τότε, στην άνθιση και στην καταστροφή τόπων που έφτιαξαν Έλληνες και χάθηκαν από εξουσίες, λάθη  και κακούς χειρισμούς.

Μαρτυρίες ανθρώπων, σημαντικές καταγραφές και ιστορίες  σε ένα αφήγημα που γεμίζει πολλά συναισθήματα, πολλές συγκινήσεις και αναρίθμητες εικόνες. Η Ιστορία αλλιώς, των καθημερινών ανθρώπων που βίωσαν τον ξεριζωμό, τον θάνατο αγαπημένων τους, την αναζήτηση, την αγωνία,  την πείνα, και το ξαναγέννημα!

Δεν έχει σημασία να σας πω πόσο πολύ άρεσε σε μένα τούτη η γραφή. Σημασία  έχει διαβάζοντας το να σας γεμίσει την ψυχή με ψήγματα Ιστορίας, με αναθυμήσεις, με σπουδαίες εικόνες για την θύμηση, για «Το Πέρασμα» από τα πολλά στο τίποτα και πάλι από την αρχή. Για την Μικρά Ασία του τότε, για τις σχέσεις των ανθρώπων και ας είχαν διαφορετικό θρήσκευμα. Για τα έθιμα, τη ζωή, τους τόπους, τις συνήθειες. Για την έννοια της πατρίδας, για την προσφυγιά, για τη δύναμη της ψυχής…

Δεινή αφηγήτρια η Λίλη Λαμπρέλλη, μας μεταφέρει σε εκείνα τα χρόνια. Συμπάσχουμε, ταυτιζόμαστε, συμπορευόμαστε και  ζούμε μαζί με τους ήρωες της τα πάντα. Γινόμαστε όλοι μια οικογένεια, η οικογένεια της γιαγιάς Ελένης που έζησε πριν τόσα χρόνια, πόνεσε, έκλαψε, γέλασε, προχώρησε…

Δυνατές κι οι εικόνες της Κατερίνας Βερούτσου. Ας είναι μικρές κι ασπρόμαυρες σε κάθε αλλαγή κεφαλαίου. Η βασική εικόνα του εξωφύλλου τα είπε όλα. Ένα σπίτι σε μια  βάρκα, ένας ξεριζωμός στο πέλαγος, μια νέα πατρίδα, μια νέα ζωή…

Για την αγάπη, την χαρά, τον πόνο, το μίσος, τις μνήμες, την οικογένεια, την μοίρα και το ταξίδι …

«Λενελί μ’ Λενελί μ’ »μου είπε «άκου. Εσύ ξέρεις ν΄ακούς.Τίποτα πιο αβάσταχτο για την ψυχή από το μίσος.Μετά, η απληστία, κι ύστερα, η απάθεια. Οι πιο σπουδαίοι άνθρωποι στη ζωή δεν εναι αυτοί που μπορούν ν΄αποφασίουν αν θα ζήσουμε ή αν θα πεθάνουμε. Είν΄εκείνοι που αγαπάμε και μας αγαπούν. Ν΄αγαπηθείς πολύ είναι μεγάλη ευλογία. Ν΄αγαπήσεις πολύ είναι η μέγιστη ευλογία. Είναι το νόημα της ζωής…»

Ψάξτε το στα βιβλιοπωλεία και μπείτε κι εσείς στην Ιστορία των Ανθρώπων…

**Γιασασίν = Ζήτω

Διαβάστε ένα μικρό απόσπασμα : https://www.patakis.gr/product/656237/vivlia-paidika--efhvika-paidikh-neanikh-logotexnia/To-perasma-Aivali-Mutilhnh-1922/

Δημοσιεύτηκε στο Cretalive.gr στις 27 Απριλίου 2022 :https://www.cretalive.gr

Έρχεται ο γίγαντας*...στα Παραμύθια του Σαββάτου!

Ξέρετε πόσο εύκολο είναι να παρασυρθεί ο καθένας μας από μία ψεύτικη είδηση και να δημιουργήσει μια παράλογη κατάσταση στον εαυτό του και στους άλλους; Πάρα πολύ εύκολο!

Της Ελένης Μπετεινάκη

*Έρχεται ο γίγαντας, Μάκης Τσίτας, εικ: Νικόλας Χατζισταμούλος, εκδ. Μεταίχμιο

Τον ξέρετε τον Αγκουγκαράν; Είναι ένας γίγαντας που τον φοβούνταν όλοι όσοι ζούσαν στη Γη απ΄άκρη σ΄άκρη. Εκείνος πάλι ζούσε στη Χώρα των Τριών Θαλασσών και σαν εμφανιζόταν κατέστρεφε ό,τι έβρισκε μπροστά του : πόλεις, χωριά, πουλιά, ζώα ακόμα κι ανθρώπους! Κι αυτός ο τρομερός γίγαντας θα ερχόταν στην πόλη της ιστορίας μας σε ένα μήνα, είχαν πει. Τι να πρωτο-έκαναν οι κάτοικοί της; Τότε ο πρώτος πιο θαρραλέος είπε πως έπρεπε να κρυφτούν. Κι ίσως να έπαιρναν και κάποια σοβαρά μέτρα προφύλαξης. Θα θωράκιζαν τα σπίτια τους με κάθε τρόπο. Αρχίσαν τότε να έχουν ζήτηση πολλά προϊόντα. Και αυτό οδήγησε πολλούς «γείτονες» να γίνουν πολύ πλούσιοι. Επιχειρηματίες Ξυλείας και σιδήρου, έμποροι όπλων και τροφίμων…. Και περάσαν μερικές μέρες και κλείστηκαν όλοι μέσα στα σπίτι τους. Και μια μέρα ακούστηκε ένα πολύ δυνατός θόρυβος και εμφανίστηκε μια τεράστια σκιά,  που έκρυψε τον ήλιο. Και τότε έντρομοι και έκπληκτοι αντίκρυσαν (μέσα από τις χαραμάδες των παραθύρων τους) τον …γίγαντα!

Το τι είδαν τα μάτια τους, δεν θα το πιστέψετε!

Μια «Μικρή Καληνύχτα» ευφάνταστη, ξεκαρδιστική , διδακτική και πολλή έξυπνη. Ο Μάκης Τσίτας έγραψε μια ενδιαφέρουσα και πρωτότυπη ιστορία για μας παρουσιάσει πόσο εύκολο είναι να παραπλανηθούν κάποιοι από ψευδείς ειδήσεις και να σπείρουν παντού τον πανικό και τον φόβο. Είναι πιά πολύ γνωστό και στις μέρες μας πόσο γρήγορα μεταδίδεται μια είδηση μόνο που θα πρέπει να ελέγχεται από που έχουμε αυτήν την πληροφόρηση για να υπάρχει αξιοπιστία. Ο «Γίγαντας » του Μάκη Τσίτα που συμβολικά χρησιμοποιείται σαν ήρωας  βοηθάει τους μικρούς αναγνώστες να καταλάβουν το μέγεθος ενός ψευδούς γεγονότος. Το ίδιο ισχύει και με τα κουτσομπολιά που συχνά από στόμα σε στόμα αλλάζει η είδηση και φτάνει κάποια στιγμή να αλλοιώνεται τελείως η αρχική της μορφή και περιεχόμενο.  Θέλει προσοχή λοιπόν και η μετάδοση και η αφομοίωση μιας είδησης. Καλή πληροφόρηση και σωστή αναμετάδοση. Από την άλλη ο «Νάνος» Βρασίδας , δείχνει το σωστό μέγεθος  και την αλήθεια ενός γεγονότος – είδησης στην αρχική του μορφή.

Παίξτε με τα παιδιά το παιχνίδι του «Χαλασμένου τηλεφώνου» και θα κατανοήσουν πλήρως τι σημαίνει αλλοίωση, παραπλάνηση  και ψεύτικη είδηση.

Εννοιες όπως παραπληροφόρηση, συμφέρον, ψεύδος, λογοκρισία, «κίτρινος τύπος» δεν θα μπορούσαν αποδοθούν καλύτερα μέσα από μια τόσο υπέροχη ιστορία.

Το βιβλίο έχει πλούσια και ιδιαίτερη εικονογράφηση από τον Νικόλα Χατζηταμούλο και διαθέτει την εφαρμογή Qr code για να απολαύσετε την αφήγησή της από τον ίδιο τον συγγραφέα.

Ξεφυλλίστε τις πρώτες σελίδες του βιβλίο εδώ : https://www.metaixmio.gr/el/products/%CE%B5%CF%81%CF%87%CE%B5%CF%84%CE%B1%CE%B9-%CE%BF-%CE%B3%CE%B9%CE%B3%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B1%CF%82

Δημοσιεύτηκε στο Cretalive.gr στις 16 Απριλίου 2022 :https://www.cretalive.gr

Θα έδινα τα πάντα* ...στα Παραμύθια του Σαββάτου!

Της Ελένης Μπετεινάκη 

Έχετε αναρωτηθεί ποτέ για ποιον ή τί θα δίνατε τα πάντα;

*Θα έδινα τα πάντα, κείμενο: Έλενα Αρτζανίδου, εικόνες : Έφη Λαδά, εκδ. Ψυχογιός

Τι να γράψει κανείς για ένα τέτοιο βιβλίο που θα μπορούσε να είναι ένα κόσμημα, ένα πολύτιμο «πετράδι» όχι μόνο για βιβλιοθήκες αλλά για τον καθημερινό απολογισμό, διαλογισμό και τρόπο που βλέπουμε τη ζωή  και τα σημαντικά της.

Ο ήρωας ή η ηρωίδα του βιβλίου θα έδινε τα πάντα «για τα χρώματα, για το σχολείο, για ένα και μόνο ποτήρι γάλα, για τα βιβλία, για την ειρήνη και την οικογένεια. Θα έδινα τα πάντα για τη γιαγιά, για τους φίλους, για τον σκύλο, για τον ήλιο». Κι όπως λέει η συγγραφέας αφορμή για τη συγγραφή αυτού του πονήματος της ήταν ένα ντοκιμαντέρ της κρατικής τηλεόρασης ;ο Δρόμος προς το σχολείο! Η μικρή ηρωίδα που έβλεπε μόνο σκιές και επιθυμούσε να δώσει τα πάντα για να δει τα χρώματα ήταν αιτία και αφορμή να ξεκινήσουν πολλά ερωτήματα και αποδικωποιήσεις σχετικά με το τί είναι σπουδαίο, χρήσιμο, αναγκαίο, απαραίτητο ή απλά απολαυστικό στη ζωή.

Ξεφυλλίζοντας την κάθε σελίδα του βιβλίου εκτός από τα υπέροχα λόγια της Έλενας Αρτζανίδου, μαγεύεσαι και από τις μοναδικές ζωγραφιές της Έφης Λαδά που μοιράζει χιλιάδες συναισθήματα. Κάθε σελίδα ένα μήνυμα αισιοδοξίας και σκέψης. Κάθε σελίδα και μια διαπίστωση για τα όμορφα, τα πολύτιμα, τα σπουδαία της ζωής. Όλα αυτά που  συνήθως δεν αγοράζονται αλλά υπάρχουν διπλά μας και μέσα μας.  Για τα απλά , καθημερινά που μας κάνουν να χαμογελάμε, να γεμίζουμε την ψυχή με δύναμη, ελπίδα, χαρά και …ζωή.

Ένα βιβλίο που θα μας κάνει όλους να αναρωτηθούμε για ποιο λόγο εμείς θα δίναμε τα πάντα στη ζωή μας. Ένα βιβλίο που στα δύσκολα θα πρέπει να το αναζητάς καθημερινά. Για να σου υπενθυμίζει τι αξίζει να έχεις και πόσο σπουδαία είναι τα μικρά και συχνά αδιάφορα «δεδομένα».

Αλήθεια εσείς για ποιόν ή τι θα δίνατε τα πάντα;

Σκεφτείτε και απαντήστε αυθόρμητα και ύστερα χαμογελάστε πλατιά στη ζωή και τα σπουδαία δώρα της γιατί συχνά δεν τα έχουν όλοι όλα όσα εμείς θεωρούμε αυτονόητο να υπάρχουν…

Δείτε το παρακάτω βίντεο και αναλογιστείτε και θαυμάστε :

https://www.youtube.com/watch?v=OVOlkbJ16k8

Να νιώσετε πόσο τυχεροί είστε για όσα έχετε και πόσο λίγα πράγματα στην πραγματικότητα μας κάνουν ευτυχισμένους.

Αναζητήστε το βιβλίο και δείτε περισσότερες πληροφορίες εδώ : https://www.psichogios.gr/el/tha-edina-ta-panta.html

Δημοσιεύτηκε στο Cretalive.gr στις 16 Απριλίου 2022 :https://www.cretalive.gr

Μια Μεγαλοδευτέρα… Μια φορά κι έναν καιρό!

Της Ελένης Μπετεινάκη

Μου λείπει ο ασβέστης της αυλής, η μυρωδιά, το άχνισμά του μέσα στο βαρέλι του χωραφιού μας. Όλη την  «Kουφή  Εβδομάδα» τον ανακατεύαμε με ένα μεγάλο ξύλο να μην πήξει και την Παρασκευή που ΄χαν σωπάσει ακόμα κι οι Χαιρετισμοί, βάναμε μπροστά με τις μπαντανόβουρτσες. Όλα έπρεπε να ασπριστούν. Πεζούλια, πεζοδρόμια ,στην άκρη άκρη τους και δέντρα ίσαμε τη μέση του κορμού τους. Εγώ, συνήθως, έβαφα την μανταρινιά, γιατί ήταν χαμηλά τα κλαδιά της και δεν μπορούσε η γιαγιά να περάσει από κάτω τους…

Στο περιβόλι της το μοναδικό που μοσχοβολούσαν  τα ανθάκια της λεμονιάς πιο πολύ από όλα. Κι είχε κι εκείνες στις κότες που μαζεύαμε με πολύ ευλάβεια τα αυγά τους όλη την εβδομάδα για να τα βάψουμε την Μεγάλη Πέμπτη.

-Να προσέχετε που πατάτε, φώναζε η γιαγιά! Τα μαϊντανά μου και τα μάτια σας!

Τα καμάρωνε και τα πρόσεχε γιατί τα φυλλαράκια τους μπαίνανε πάνω στα τσόφλια των αυγών κι ύστερα τα τυλίγαμε σφιχτά σε νάιλον κάλτσες, παλιές, να αποτυπωθεί το σχέδιο με την μπογιά σαν τα ρίχναμε μέσα στην κατσαρόλα … Ακόμα έτσι βάφω τα  αυγά μου!

Και το απόγευμα της Κυριακής των Βαΐων, κόβαμε τα άνθη της λεμονιάς της, να τα πλέξουμε μεγάλες γιρλάντες να τα πάμε στον Άγιο Νικόλαο, στην μεγάλη εκκλησιά, για τον…Νυμφίο  που θα ερχόταν εκείνη τη βραδιά. Χρόνια μου πήρε να καταλάβω τη λέξη, αλλά έπλεκα με πολλή όρεξη, γέμιζα καλύτερα τη δική μου κολαϊνα, γιατί θα ήταν τιμή να μπει πάνω σε εκείνη την εικόνα που θα περιφερόταν μετά στην αυλή της εκκλησίας.

Κι όλα αυτά τα πρώτα νοικοκυρέματα, κορυφώνονταν την Μεγάλη Δευτέρα το πρωί…Κάτασπρη  από τον ασβέστη όλη η γειτονιά, μέχρι το μεσημέρι που θα αρχίζανε οι μεγάλες ετοιμασίες για τα γλυκά  όλου του σογιού στην γνωστή σε όλους μας πια, Απάνω Κουζίνα!

Τούτες οι μέρες είναι γεμάτες θύμησες κι αναμνήσεις. Να φταίει που ‘ ταν προχθές τα συναπαντήματα από το φευγιό  της αγαπημένης μου γιαγιάς Ελένης; Να φταίει το Πάσχα, η κατάνυξη, που λένε των ημερών;  Σήμερα θα σταθώ σε εκείνα που γεμίζανε τις μέρες των διακοπών μας σαν  κλείνανε τα σχολεία κι εμείς είχαμε χρόνο άπλετο να γνωρίζουμε τη ζωή και τον κόσμο. Πρώτη πρώτη μας ασχολία, όταν δεν είχαμε κάτι να κάνουμε από τις οδηγίες της  γιαγιάς, ήταν να φορέσουμε τα κοντοπαντέλονα, και τα κοντομάνικα μπλουζάκια μας,  να δείξουμε πως ήρθε η Άνοιξη. Μάχη γινότανε, για τη γνωστή ζακέτα. Κι ύστερα, πάντα κρυφά από τη μαμά που ήθελε να νηστεύουμε  όλη την Μεγαλοεβδομάδα πηγαίναμε στο φοβερό ψυγείο παγωτών του Προέδρου, στο καφενείο των Σχολείων, να πάρουμε εκείνο τον πύραυλο της ΕΒΓΑ, τον τεράστιο να γεμίσουνε τα χείλη και τα μάγουλα από το κακάο και τη γλυκασά.

Θυμάμαι που αφήναμε τα ποδήλατα μόνα τους στο μεγάλο πεζοδρόμιο και ξεχνιόμασταν ώρα πολλή μέσα στo καφενείο, μέχρι να διαλέξουμε…

Δεν φοβόμασταν τίποτα και κανέναν. Όλα και πάλι θα ήταν στο ίδιο σημείο που τα αφήναμε…

Τ’  απογέματα με έπαιρνε ο μπαμπάς μου στο μαγαζί. Τι ομορφιά, τι πολύχρωμο μελίσσι ο κόσμος όλος. Καρέ καρέ μου ΄ρχονται εικόνες από ανθρώπους που πια δεν υπάρχουν αλλά το χαμόγελό τους είναι  για πάντα χαραγμένο στη μνήμη μου. Τραγιάσκες, καπέλα, ομορφοστολισμένοι άνθρωποι και οι γυναίκες με ένα χαρτάκι στο χέρι με  όλα τα χρειαζούμενα. Πάντα πίσω από τον μεγάλο πάγκο εγώ, δίπλα στο κουτί με τον φρεσκοκαβουρντισμένο καφέ και το μεγάλο καλάθι με τα αυγά. Το παντοπωλείο μας ξεχείλιζε πράγματα και μυρωδιές κι ήταν κι εκείνες οι λάμπες της οροφής που καίγαμε από νωρίς που σε μετέφερναν σε ένα κόσμο αλλιώτικο.  Αγαπημένη ασχολία να «παίζω» με τα σταθμά, έτσι τα λέγαμε τα σιδερένια μετρήματα της μικρής ζυγαριάς. Κανέλα, σόδα, αμμωνία (10 δράμια έγραφε συνήθως η συνταγή για τα τσουρεκάκια από την κάθε μαγική σκόνη). Κι είχε μικρά σακούλια ο μπαμπάς μου, χάρτινα και πλαστικά και σέσουλες που χωρούσαν ίσα ίσα να περάσουν μέσα τους το πολύτιμο μυρωδικό. Βασίλειο ο κόσμος τούτος. Το δικό μου κουκλόσπιτο, το αληθινό. Ζοριζόμουνα λίγο με τα πιο βαριά, βούτυρο, αλεύρι και ζάχαρη αλλά με είχαν μάθει να τα καταφέρνω και να υπολογίζω ακριβώς τις ποσότητες. Τα μαθηματικά με βιωματικό τρόπο, στην καλύτερη πρακτική τους άσκηση. Και συνεχιζόταν αυτό όλες τις μέρες των διακοπών. «Δούλευα» όλα τα απογέματα και το πιο σπουδαίο ήταν το μεγάλο Σάββατο που έπαιρνα το χαρτζιλίκι μου ή κατά άλλους μεροκάματο, ένα ολόκληρο πενηντάδραχμο! Ήμουν τόσο πλούσια και  το εξαργύρωνα σιγά σιγά. Αγοράζοντας σαν αρχή,  την νεοφερμένη Μανίνα από το περίπτερο του κυρ Ηλία (άλλος μαγικός τόπος) και…και καψούλια παρακαλώ, για το μικρό μου πιστολάκι, το κατάμαυρο, για το βράδυ της Ανάστασης.

-Δεν είσαι ΄συ κορίτσι, έλεγε ο πατέρας μου!

Κι εγώ έσκυβα το κεφάλι κι έχωνα όσο μπορούσα πιο βαθιά στην αδύνατη μέση μου, το παιχνίδι μου. Τα κατακόκκινα πλαστικά καψούλια να στρίμωχνα στην τσέπη και καμάρωνα  που με τέτοια εργαλεία, θα μπορούσαν να με δεχτούν και στην παρέα των αγοριών, τα μεγαλύτερα παιδιά. ( Μην ανησυχείτε, δεν μου έμεινε η συνήθεια των όπλων, ούτε έπαθα κάτι μη αναστρέψιμο από αυτό το έθιμο, που τότε πραγματικά ήταν αθώο).

Όμως επιστρέφω και πάλι στην αυλή της γιαγιάς μου με τις απίστευτες μυρωδιές και προσπαθώ να μην ξεχάσω εκείνες στους κουκουναρές, που μας έπλεκε, και  που πια δεν υπάρχουν. Τα δικά μας  ψωμιά με το κόκκινο αυγό στη μέση και το μονόγραμμα μας στην κάτω μεριά για να μην μπερδευτούν και δεν πάρουμε τη σωστή, τη μελετημένη.

Πόσα χρόνια, περάσανε γιαγιά από τότε που έφυγες; Δεκατρία, μου θύμισε η μαμά. Σίμωνε και τότε το Πάσχα κι εγώ υποσχέθηκα να μην ξεχάσω τίποτα και να τα γράφω. Κάθε χρόνο και κάτι…

Θυμάσαι γιαγιά; Με κρατούσες από το χέρι  και ανηφορίζαμε το στενό του Αϊ Νικόλα, τη Μεγαλοδευτέρα, κρατώντας στο άλλο σου χέρι, την καλή σου τσάντα, την μαύρη την δερμάτινη, με τη βεντάλια και τη Σύνοψη μέσα της. Μ΄ ανέβαζες στο στασίδι σου  και μου έλεγες  να μη μιλώ ίσαμε να τελειώσουν όλα…. Μου δίνες και τη Σύνοψη να διαβάζω εγώ που ήξερα τα γράμματα και ας πήγαινα στην Α΄ Δημοτικού….

Καλή Ανάσταση σε όλους μας….

(Συνεχίζεται…)

* Ελένη Μπετεινάκη, Λόγια του αέρα, υπό έκδοση

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΠΑΤΡΙΣ στις 22 Απριλίου 2019 : https://www.patris.gr/2019/04/22/mia-megalodeytera-mia-fora-ki-enan-kairo/