Η Λαμπίτσα* …στα Παραμύθια του Σαββάτου!

 

Γράφει η Ελένη Μπετεινάκη    

Πάντα μου άρεσαν τα βιβλία που η ιστορία τους διαδραματίζεται σε έναν φάρο. Το περυσινό καλοκαίρι διάβασα ίσαμε τρεις φορές το: Η Τζούλια κι ο καρχαρίας, της Κίραν Μίλγουντ Χάργκρεϊβ. (Εδώ!) και ξαφνικά φέτος ήρθε στα χέρια μου η Λαμπίτσα της Ανέτ Σχαάπ, των εκδόσεων Καστανιώτης, που κυκλοφόρησε, τον Μάρτιο του 2025.

Μια συγκλονιστική περιπέτεια γύρω από την ζωή της μικρής Αιμιλίας ή Λαμπίτσας, του αλκοολικού, βίαιου, σκληρού και ανάπηρου πατέρας της, του Αύγουστου, έναν φάρο κι ένα Μαύρο Σπίτι, που όλοι λέγαν πώς μέσα του ζούσε ένα τέρας.

Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή!

Το βιβλίο ίσως να απευθύνεται σε νεανικό – εφηβικό κοινό, αλλά εγώ νομίζω πως είναι εξίσου ένα σπουδαίο ανάγνωσμα για ενήλικες.

Λαμπίτσα- Αύγουστος- Φάρος, τρεις λέξεις που σε προδιαθέτουν για μια υπέροχη καλοκαιρινή περιπέτεια γεμάτη πεφταστέρια, ολόγιομα φεγγάρια και ναυτικές ιστορίες με πειρατές, ναυάγια και καλό τέλος. Όμως δεν έχουν ακριβώς έτσι τα πράγματα.

Τους πειρατές και τα ναυάγια κρατάμε μόνο, και ξεκινάμε το διάβασμα από την αρχή. Σε έξι μέρη χωρισμένο το βιβλίο με πολλά μικρά κεφάλαια, περίπου δέκα το καθένα τους  και με μια πλοκή που ξεκινάει σχεδόν από την πρώτη στιγμή.

Όλα ήταν όμορφα μια φορά κι έναν καιρό σε εκείνο το κομμάτι γης που δεν ήταν νησί ακριβώς αλλά ένα κομμάτι ξηράς που συνδεόταν με την υπόλοιπη χώρα με ένα στενό δρόμο. Και γλέντια γίνονταν εκεί, και ιστορίες για σπουδαίους θαλασσόλυκους και πειρατές ακούγονταν, κάποτε. Τώρα όμως όλα αυτά έχουν αλλάξει…

Η Αιμιλία που όλοι την φωνάζουν Λαμπίτσα είναι ένα μικρό κορίτσι ορφανό από μάνα, και με ένα πάτερα που έχει χάσει το ένα του πόδι από το γόνατο και κάτω, και δεν μπορεί να ξεπεράσει τον θάνατο της αγαπημένης του γυναίκας. Η Λαμπίτσα είναι ένα σχεδόν αόρατο παιδί γι αυτόν, που τον φροντίζει, τον ανέχεται, τον «ζει» και τον βοηθάει να ανάψει, με ένα και μόνο σπίρτο, τον Φάρο,  κάθε απόγεμα, ανεβαίνοντας εκείνη τα εξήντα ένα σκαλοπάτια του. Μόνο εκείνη την ημέρα που ξέσπασε μια πολύ δυνατή καταιγίδα, η Λαμπίτσα είχε ξεχάσει πως χρειάζονταν σπίρτα και προσπαθώντας, παλεύοντάς, κυριολεκτικά, με τα στοιχειά της Φύσης, να φτάσει στο μαγαζί του κ. Ροδόξυλου, να καταφέρει να τα πάρει αλλά κι εκείνης να της τα πάρει ο άνεμος, να συμβεί το κακό. Εκείνη να μένει αναίσθητη στην παραλία παρασυρόμενη από τον άνεμο και το νερό κι ο θυμωμένος πατέρας της να μην καταφέρει να ανάψει τον Φάρο και να προκληθεί ένα ναυάγιο που θα τους στιγματίσει την ζωή για τα επτά τουλάχιστον χρόνια που θα ακολουθήσουν. Όταν η Λαμπίτσα θα καταφέρει την επόμενη μέρα να επιστρέφει στον Φάρο, ο πατέρας της να προσπαθεί να πλάσει μια ιστορία, να την πουν στις Αρχές, μήπως και σωθούν, αλλά το κορίτσι μην αντέχοντας τα ψέματα θα ομολογήσει πως έγιναν τα πράγματα. Η Λαμπίτσα θα αποσπαστεί βίαια από τον πάτερα της για να εκπληρώσει την ποινή τους στο σπίτι του Ναυάρχου και ο Αύγουστος θα φυλακιστεί μέσα στον Φάρο υποχρεωμένος να τον ανάβει πια ο ίδιος κάθε μέρα. Ένα σωστό μαρτύριο και για εκείνον αφού θα πρέπει να ανεβοκατεβαίνει τα μικρά και απότομα σκαλοπάτια του.

Και η μεγάλη περιπέτεια αρχινά. Η Λαμπίτσα ένα θαρραλέο και τολμηρό κορίτσι θα βρεθεί στο παράξενο σπίτι, με παράξενους ανθρώπους, διαφορετικούς, με πολλά κρυμμένα μυστικά και ήχους από το πάνω πάτωμα και από ένα δωμάτιο που δεν έπρεπε να πλησιάσει. Ποιος σταματάει όμως ένα περίεργο νεαρό κορίτσι που έχει μάθει να αγωνίζεται, να ξεπερνά κινδύνους και να παλεύει για την ίδια του τη ζωή;

Σιγά σιγά θα καταφέρει να γίνει φίλη με όλους τους κάτοικους του σπιτιού ακόμα και με το «τέρας», που δεν είναι άλλος από ένα γοργονόπαιδο, γιο του ναυάρχου από την  σχέση του με μια πανέμορφη γυναίκα-γοργόνα. Μια ιστορία στα όρια της Φαντασίας που όμως κουβαλάει σημαντικά μηνύματα και συμβολισμούς που έχουν να κάνουν με την αποδοχή της διαφορετικότητας, την εκτίμηση, την πατριαρχία, την εκμετάλλευση, την απόκρυψη και περιθωριοποίηση ανθρώπων και καταστάσεων για κοινωνικούς λόγους. Θέματα όπως η απώλεια, η γονεϊκότητα, η αποδοχή, η φιλία, η εξουσία, η εκμετάλλευση περιγράφονται και παρουσιάζονται εκτενώς δίνοντας την ίδια στιγμή θάρρος, τόλμη και δύναμη να αντιμετωπιστούν ακόμα και αν αυτό φαίνεται αδύνατο.

Η ελευθερία είναι το μεγάλο μήνυμα και στόχος του βιβλίου. Η ελευθερία της ψυχής  και του σώματος, όχι για εκμετάλλευση αλλά για τις επιθυμίες του καθενός. Οι ξεπερασμένες αντιλήψεις και το σταμάτημα των αποσιωπημένων ιστοριών. Το να ανήκει κάποιος εκεί που νιώθει  καλά και να μπορεί να  εξελίσσεται. Να κυκλοφορεί ελεύθερα χωρίς ταμπέλες και περίεργα βλέμματα. Ο καθένας έχει δικαίωμα να εκφράζεται, να ζει την δική του ζωή και να μην επιτρέπει στον άλλο να τον εξουσιάζει ή φυλακίζει.

Μια απίστευτη περιπέτεια, καλογραμμένη, με εικόνες άλλης εποχής και τόπων, με μυστήριο, αγωνία, ανατροπές και αγαπη που δεν ξέρει πως να εκφραστεί.

Συγκλονιστική η γραφή της Ανέτ Σχαάπ που δεν σε αφήνει να σταματήσεις το βιβλίο πάρα μόνο σαν το τελειώσεις. Εκπληκτική η διαδρομή μιας εποχής που μας γυρίζει πίσω σε έναν κόσμο αυταρχικό, που εκμεταλλεύεται στο έπακρο τους ανθρώπους με αναπηρία, δυσμορφία και νοητική στέρηση. Ένας αλλόκοτος κόσμος όπως εκείνος του τσίρκου που εκτελούν νούμερα πλάσματα διαφορετικά και περιθωριακά, απλώνεται μπροστά μας.  Η δύναμη της αλληλεγγύης όμως και τα απωθημένα πολλών χρόνων και καταστάσεων καταφέρνουν με μικρή παρότρυνση να ξεπεραστούν όρια και παγιωμένες καταστάσεις.

Σχέσεις γονιών και παιδιών που δοκιμάζονται, καταρρέουν και επανασυνδέονται.

Τρυφερό, αληθινό, περιπετειώδες, μυστηριακό, συναρπαστικό κι αν κι είναι σχεδόν παραμύθι και άκρως φανταστικό, μας προσγειώνει σε μια πραγματικότητα που την συναντάμε ακόμα και σήμερα.

Κι όπως λέει στο οπισθόφυλλο του βιβλίου :  «Αλλά κυρίως είναι μια ιστορία για το θάρρος, για το πώς μπορείς να κάνεις ένα σωρό πράγματα που δεν είχες σκεφτεί ποτέ.»

Ενδιαφέρον στο βιβλίο είναι επίσης και οι εικόνες στα σαλόνια του, κάθε φορά που αλλάζει μέρος, σε ασπρόμαυρη μορφή σχεδιασμένες από την ίδια την συγγραφέα.

Το βιβλίο επίσης κατακτήσει πολλά βραβεία στην Ευρώπη (Βραβείο Nierike van Hichtum 2017 -Ολλανδία, Βραβείο Woutertje Pieterse 2018, Ολλανδία, Βραβείο Gouden Griffed 2018, Ολλανδία, Βραβείο Boekenleeuw 2018, Ολλανδία,Υποψήφιο για το Carnegie Medal 2020,Hνωμένο Βασίλειο, Βραβείο Strega Ragazze e Ragazzi 2021, Ιταλία, Βραβείο Bookseller 2021 - Καταλονία, Βραβείο Μετάφρασης 2021- Νορβηγία, Βραβείο Silver Star 2022, Σουηδία, και συνεχίζει τις διακρίσεις.

Ένα πολύ δυνατό ανάγνωσμα για τις καλοκαιρινές διακοπές και όχι μόνο!

Ψάξτε το, οπωσδήποτε!

Δείτε εδώ περισσότερες πληροφορίες :   https://www.kastaniotis.com/catalog/product/view/id/16657?srsltid=AfmBOoqz-UNsI87PYGzh354kgSr2ocvu8lWvVrd1rqsATEdO8o9-TRLH

 

*Η Λαμπίτσα, Ανέτ Σχάαπ, εκδόσεις Καστανιώτης

 

https://zhtunteanagnostes.blogspot.com/