Στον Άγιο Παντελεήμονα των Κουνάβων...

Και το καλαντάρι του Ιούλη κοντεύει να τελειώσει με ένα από τα πιο σημαντικά πανηγύρια στον τόπο που μεγάλωσα...

Της Ελένης Μπετεινάκη

Στις 27 του Ιούλη είναι του Αγίου Παντελεήμονα προστάτης όλων σχεδόν των αναπηριών. Σε όλους μας είναι γνωστή η παροιμία που χρησιμοποιείται ακόμη και στις μέρες μα; «Κουτσοί, στραβοί στον Άγιο Παντελεήμονα ».

Ανοίγοντας το χρονοντούλαπο των αναμνήσεων θυμήθηκα πόσο σημαντική ήταν για μας τούτη η γιορτή, κάπου εκεί στη δεκαετία του '70!

«Μέρες ετοιμαζόμασταν για το πανηγύρι του Αγίου Παντελεήμονα που γινόταν στο διπλανό χωριό. Ξέραμε πως θα βρίσκαμε όλα τα παιχνίδια που είχαμε ονειρευτεί και μετράγαμε ξανά και ξανά το χαρτζιλίκι μας να δούμε αν θα μας έφτανε. Από νωρίς το πρωί, σαν ξημέρωνε η παραμονή, πλέναμε την καρότσα του φορτηγού και σαν στέγνωνε, στρώναμε την κουβέρτα και περιμέναμε να βραδιάσει. Και σαν έφτανε η πολυπόθητη ώρα ξαπλώναμε όλοι και δεν μας ένοιαζαν ούτε οι λακκούβες στο δρόμο, ούτε ο φοβερός θόρυβος της μηχανής. Ήμασταν τόσο κοντά στο όνειρο…

Σαν πλησιάζαμε στους Κουνάβους, αν και έπρεπε να παρκάρουμε πολύ μακριά, δεν μας ένοιαζε. Μόνο να φτάσουμε γρήγορα θέλαμε. Να ανάψουμε ένα κερί στη χάρη του Αγίου και να ψωνίσουμε τις μοναδικές μαντινάδες, σε μικρή χάρτινη σακούλα, ή σε χωνί από εφημερίδα. Μαντινάδες ζαχαρωτά, ροζ, πράσινες, μπλε και λευκές. Δύο δραχμές δίναμε κι η ευτυχία κρατούσε μέρες. Ευτυχία κλεισμένη σ' ένα μικρό χαρτάκι που διαβάζαμε τι μας έτυχε σαν γλείφαμε όλο το ζαχαρωτό.
Κι ύστερα τρώγαμε καπρικό στα λεμονόφυλλα. Αμέσως μετά τρέχαμε να ανακαλύξουμε τους πάγκους με τα δακτυλίδια από πολύχρωμες πλαστικές πέτρες σε σχήμα καρδιάς, βραχιόλια, πιαστράκια και χιλιάδες άλλα μικροπράγματα. Κι ένοιωθα πριγκίπισσα αληθινή, έχοντας ξοδέψει ...μία δραχμή και ένα πενηνταράκι!

Τα όνειρα και για εκείνα τα καλοκαίρια είχαν πραγματοποιηθεί».

Δείτε εδώ όλο το κείμενο για τον μήνα Ιούλιο!

Η Μυστική όαση και οι Μπλε Καβαλάρηδες* …στα Παραμύθια του Σαββάτου!

Γράφει η Ελένη Μπετεινάκη

Την επιτυχημένη σειρά «Οι κατάσκοποι της Γεωγραφίας», νομίζω όσοι αναζητάτε βιβλία για μεγάλα παιδιά την γνωρίζετε ήδη πάρα πολύ καλά. Και όσοι δεν την έχετε ανακαλύψει ακόμα, σας προτρέπουμε να το κάνετε. Είναι μια σειρά μυστήριου  με πρωταγωνιστές παιδιά που ταξιδεύουν στον κόσμο, μεταφορικά και πραγματικά  μέσω μιας εφαρμογής στο κινητό τους που λέγεται Πορτολάνος, και λύνουν τι άλλο; Μυστήρια! Συχνά κάποιο από τα παιδιά ταξιδεύει όντως σε κάποιο μέρος της γης με τους γονείς του και προσπαθεί να ανακαλύψει κάτι που πιθανόν να κρύβει μια ολόκληρη ιστορία πίσω του και φυσικά κάποιο μυστήριο που ζητά εξερεύνηση και επίλυση. Όλοι οι υπόλοιποι βοηθούν μέσω μηνυμάτων με την εφαρμογή και οι περιπέτειες ξεκινούν…

Αισίως σήμερα θα μιλήσουμε για το όγδοο βιβλίο της σειράς με τον τίτλο: Η Μυστική Όαση και οι Μπλε Καβαλάρηδες που έχει γράψει η Λίνα Μουσιώνη και θα ταξιδέψουμε  στο εξωτικό Μαρόκο με την Ευρυδίκη ή «Πέτρα», την κ. Αντιγόνη δηλαδή της μητέρα της, την Συμπίλ, και την Αζίζα.

Αθήνα- Μαρόκο-Μαρακές-Μεντίνα η διαδρομή και ο προορισμός του ταξιδιού της Ευρυδίκης με την μαμά της και άφιξη στο  ξενοδοχείο – ριάντ «Σαφράν ε Κανέλ» όπου η Συμπίλ παλιά συμφοιτήτρια της κ. Αντιγόνης, τους περιμένει. Η διαμονή σ’ αυτό το διαφορετικό μέρος απ’ όσα είχε συνηθίσει μέχρι εκείνη τη στιγμή η Ευρυδίκη είναι γεμάτη εκπλήξεις, αρώματα, χρώματα και γεύσεις που δεν περίμενε καθόλου να …συναντήσει! Ένα υπέροχο μαροκινό γεύμα θα είναι η αρχή αυτού του τόσο συναρπαστικού ταξιδιού και η συνάντηση της Ευρυδίκης με τη Αζίζα που προσπαθεί να την τρομοκρατήσει με τα φαντάσματα που δήθεν υπάρχουν στο «σπίτι».

Πολλές οι νέες γεύσεις και συνταγές που θα ανακαλύψουμε στο βιβλίο. Άλλωστε και ο λόγος και η επιλογή του ταξιδιού σε αυτήν την εξωτική χώρα ήταν το πολιτιστικό μπλοκ για τις κουζίνες της Μεσογείου της κ. Αντιγόνης. Κοτόπουλο με λαχανικά στο ταζίν, κουσκούς, τσάι μέντα, χυμό από χουρμάδες, π΄στίλα,

Περιπλανήσεις στα δαιδαλώδη σουκ. Βόλτες και περιπλανήσεις στα αμέτρητα μαγαζάκια που πουλούσαν τα πάντα. Αγορές, παζάρια κι ένα στοιχειωμένο σπίτι που η γιαγιά Σάκρε της Αζίζας λέει πως έχει δει μέσα φαντάσματα. Βέβαια μπορεί να ήταν και πίθηκος εκείνο το φάντασμα αλλά θα το ανακαλύψετε εσείς όταν διαβάσετε την καταπληκτική αυτή περιπέτεια. Ή μήπως ένας πίθηκος που κλέβει ρούχα και παντόφλες μπαμπού μπορεί να κινήσει το ενδιαφέρον για την αναζήτηση του  μυστηρίου που κρύβεται πίσω από αυτήν την …κλοπή! Η περιπλάνηση στην πόλη συνεχίζεται συναντώντας γητευτές φιδιών και τεράστιων σκορπιών, τεράστιων κομπρών που λικνίζοντας σαν υπνωτισμενες στο ρυθμό μιας φλογέρας. Κι όλα αυτή στην περίφημη και πολύβουη πλατεία Τζεμάα ελ Φνα.

Εντυπωσιακός ο γκριζομάλλης γέροντας, ένας χακαουάτι δηλαδή λαϊκός παραμυθάς που οι ιστορίες του μάγευαν τους περαστικούς, κι όλοι άκουγαν ακούνητοι κι αμίλητοι όλα όσα έλεγε. Στην ιστορία που άκουσαν τα δυο κορίτσια μιλούσε για τους ακοίμητους φρουρούς της Μυστικής Όασης , τους μπλε καβαλάρηδες και το μυστικό που τους συντροφεύει πάντα.

Θα περάσουν από τον φωτογράφο Καμίρ, θα επισκεφθούν το «Σπίτι του Γάλλου» δηλαδη του ζωγράφου Ζακ Μαζορέλ με τον εκπληκτικό κήπο του Ιβ Σεν Λοράν και θα δουν την έκθεση στο μουσείο  με την έκθεση «Όταν ο Ανρί Ματίς  συνάντησε τον Ιβ Σεν Λοράν». Λίγο αργότερα στο Μουσείο κι ενώ παρακολουθούν ένα φαντασμαγορικό σόου ένας πολύτιμος πίνακας, η Ζόρα, θα χαθεί...

Η περιπέτεια και η αγωνία κρατάνε σε εγρήγορση τους αναγνώστες μέχρι και την τελευταία σελίδα. Στο βιβλίο αυτό η Λίνα Μουσιώνη με πολλή μαεστρία, το εκπληκτικό της χιούμορ και την έμπειρη πένα της, θα μας χαρίζει μια υπέροχη  ιστορία γεμάτη από πληροφορίες για το Μαρόκο, την πόλη Μεντίνα, την έρημο της Σαχάρα, τους μυθους που συντροφεύουν τον τόπο και ένα μυστήριο που θα σας γοητεύσει.. Η απόλαυση της ανάγνωσης σε μια σπουδαία της στιγμή. Σαν να ζωντανεύουν μπροστά σου ο τόπος και οι ήρωες και να θέλεις και εσύ να γίνει μέλος της περιπέτειας και όλου του ταξιδιού.

Η Λίλα Καλογερή μεταφέρει με τα πινέλα της και τα ζωντανά χρώματα όλη την ατμόσφαιρα της ιστορίας και εσείς το μόνο που έχετε να κάνετε είναι να αναζητήσετε το βιβλίο οπωσδήποτε.

Σε όλα τα βιβλιοπωλεία και στην σελίδα της Διόπτρα: https://www.dioptra.gr/vivlia/paidika/i-mystiki-oasi-kai-oi-mple-kavalarides

*Η Μυστική Όαση και οι Μπλε καβαλάρηδες, Λίνα Μουσιώνη, εικ: Λίλα Καλογερή, εκδ. Διόπτρα

 

 

 

Αμάλια* ...στα Παραμύθια του Σαββάτου!

Γράφει η Ελένη Μπετεινάκη

Με αφορμή την ημερομηνία γέννησης της  Αμάλια Ροντριγκεζ θυμόμαστε το βιβλίο του Αντώνη Παπαθεοδούλου: Αμάλια!

Αμάλια Ροντρίγκεζ μια βασίλισσα της μουσικής ενός είδους, του Fado. Γεννιέται στις 23 Ιουλίου 1920 πριν από εκατό πέντε χρόνια στη Λισαβώνα της Πορτογαλίας.  Από πολύ φτωχή οικογένεια η καταγωγή της, αλλά αυτό δεν την εμπόδισε να γίνει ένα από τα μεγαλύτερα αστέρια της μουσικής παγκοσμίως. Για να ζήσει η ίδια και η οικογένειά της σαν ήταν παιδάκι ακόμα, αναγκαζόταν μαζί με την αδελφή της την Σελεστέ  και τη μητέρα της να πουλάνε φρούτα στην αγορά Cais de Rocha της πόλης που τη γέννησε. Λένε πως τραγουδούσε όση ώρα πουλούσε την πραμάτεια της κι η φωνή της τραβούσε όλο τον κόσμο κοντά στον πάγκο τους. Μόλις στα 16 της χρόνια είχε αποκτήσει μια φήμη που είχε ξεπεράσει τα σύνορα της πόλης της και στα είκοσί της γίνεται γνωστή και στην Ισπανία. Η λέξη Fado, που σημαίνει μοίρα-πεπρωμένο, συνδέθηκε άρρηκτα με τα βάσανα και τη φτώχεια του λαού, με το χωρισμό, τον πόνο, την αβεβαιότητα, τον έρωτα, την ίδια τη ζωή και σαν μουσικό είδος παίζεται με ένα πολύ ιδιαίτερο στυλ με πορτογαλική κιθάρα κάτι σαν 12χορδο μαντολίνο ή με bandoneon, με  ακορντεόν και με βιολί. Η μουσική αυτή  ντύνει τραγούδια για να τα ακούς, κι όχι να τα χορεύεις. Να ζεις τις ιστορίες που περιγράφουν και να τα αισθάνεσαι. 

Μοναδική η ερμηνεία της Αμαλία Ροντρίγκεζ στο πασίγνωστο Summertime…

Τούτο το βιβλίο του Αντώνη Παπαθεοδούλου είναι αφιερωμένο στην Αμάλια (Αμάλια Ροντρίγκεζ) εκείνα τα χρόνια της φτώχειας σε μια λαϊκή αγορά με τα πολλά φρούτα. Ένα μικρό κορίτσι που κανείς δεν προσέχει ανάμεσα σε πολλά καφάσια με φρούτα και λαχανικά και φωνές που διαλαλούν εμπόρευμα. Φωνές άγριες, τσιριχτές, μονότονες, ανυπόφορες στα παιδικά αυτιά και όχι μόνο. Μέχρι που το μικρό μας κορίτσι ξεπερνά κάθε εμπόδιο κι αρχίζει με τη δική του φωνή που είναι σκέτη μελωδία να  τραγουδά. Δεν είχε σημασία το τραγούδι ως προς τους στίχους (τα λεμόνια της διαφήμιζε),όσο η υπέροχη χροιά και μελωδία που όλοι ξεχώρισαν. Κι έτσι γρήγορα μαγνήτισε  τις ψυχές όλων και το εμπόρευμά της έγινε …καπνός. Αρχίζει τότε μια μεγάλη αλλαγή σε εκείνη την λαϊκή αγορά. Ο ρυθμός, το τραγούδι και η ομορφιά απλώνονται παντού.

Και φυσικά όλοι ξεπουλούν και τα δικά τους εμπορεύματα, όσοι ανακάλυψαν τη δύναμη της ομορφιάς, της μουσικής και …του μικρού κοριτσιού!

Μια φωνή ακούγεται σε όλο το βιβλίο. Η φωνή που πασχίζει να πουλήσει, να τραβήξει κόσμο, να μαγνητίσει, να ακουστεί, να αφυπνίσει… Ακούγεται  και μια μουσική που αλλάζει ψυχές, νοοτροπίες, κατεστημένα. Ένα βιβλίο του Αντώνη Παπαθεοδούλου που καταφέρνει με ελάχιστα λόγια να μας ξυπνήσει την συνείδηση και την ομορφιά. Ένα βιβλίο άρρηκτα δεμένο με την εκπληκτική εικονογράφηση της Ντανιέλας Σταματιάδη. Εικόνες με τεράστια δύναμη και εκφραστικότητα που μιλούν από μόνες τους χωρίς καν να χρειάζονται κείμενο. Θα μπορούσε άνετα να χαρακτηρίζει το βιβλίο σαν ένα από τα λεγόμενα silent books που έχουμε δει τον τελευταίο χρόνο σε αρκετές διεθνείς εκθέσεις παιδικών βιβλίων να κερδίζουν έδαφος και εντυπώσεις  και σιγά σιγά να έρχονται ή να δημιουργούνται και στην Ελλάδα.

Ωστόσο με τον τόσο λιτό του λόγο ο Αντώνης Παπαδεοδούλου μας έβαλε σε μια σπουδαία ιστορία. Να καταλάβουμε πως η δύναμη της κάθε φωνής δεν είναι στην ένταση αλλά στο τρόπο που ακούγεται, στο ρυθμό και την χροιά-ομορφιά που την κάνει να ξεχωρίζει.  Το μήνυμα του βιβλίου είναι τεράστιο. Και χωρίς να ξέρει κάποιος από ποιο θέμα εμπνεύστηκε ο συγγραφέας να γράψει αυτό το μικρό και πρωτότυπο κείμενο, νιώθει την ξεχωριστή του δύναμη. Οι λέξεις σαν φεύγουν από το στόμα του καθενός μας σκορπίζονται παντού και φέρνουν ανάλογα συναισθήματα στους ακροατές τους. Άλλοτε το μήνυμα τους είναι ηχηρό, άλλοτε προσβλητικό κι άλλοτε γεμάτο αγάπη, θαυμασμό και θάρρος. Κι όταν κρύβει την δύναμη της ψυχής και την ομορφιά της, γίνεται σύμβολο, γιγαντώνεται κι απλώνει τις ρίζες και τα φτερά του στα πέρατα της γης. Λέμε συχνά πως η ομορφιά θα μας σώσει. Αλήθεια είναι, η ομορφιά που κατοικεί μέσα μας, στη σκέψη, στις πράξεις, στην καθημερινότητα μας. Τα μικρά γίνονται μεγάλα όταν πιστέψουμε σε αυτά κα όταν δεν εγκαταλείψουμε ποτέ το στόχο και το όνειρό μας.

Ένα μικρό κορίτσι έφερε τα πάνω κάτω στις συνήθεις και στην «ασχήμια» σε μια υπαίθρια αγορά που θα μπορούσε να είναι σε οποιαδήποτε χώρα της γης. Η μαγεία της  αγνότητας, της αθωότητας, το πάθος της μουσικής και της ομορφιάς άλλαξαν το κατεστημένο παρασύροντας κι άλλους να κάνουν το ίδιο ακριβώς. Να πιστέψουν στη δική τους φωνή και να δουν τον κόσμο τους με άλλα μάτια.

Η εικονογράφηση του βιβλίου είναι πραγματικά εντυπωσιακή, ιδιαίτερη  και εκφραστικότατη. Περνάει πάρα πολλά μηνύματα στα παιδιά, παρακινώντας τα να φτιάξουν δικές τους ιστορίες και να εμπνευστούν για όσα οι μεγάλοι ούτε καν φαντάζονται…

Κι όλα τούτα εμπνευσμένα από τους δυο δημιουργούς από μια φράση του Martin Luther King: Almost always the creative, dedicated minority has made the world better!

Για τη δύναμη, το θάρρος, την ψυχή, την ομορφιά και την σιγανή φωνή που έχει τόσα να πει!

Για παιδιά που ονειρεύονται που τολμούν που αγαπούν τα όμορφα!

Το βιβλίο εχει λάβει πολλές διακρίσεις και βραβεία όπως :

Λίστα White Ravens 2020

Ειδικό Βραβείο Βιβλιοπωλείων Public 2020

Βραβείο παιδικού βιβλίου με εικονογράφηση στα Λογοτεχνικά Βραβεία του Αναγνώστη 2020

Υποψήφιο στα Κρατικά Βραβεία Παιδικού Βιβλίου 2020

Υποψήφιο στα Βραβεία Greek IBBY 2020 (Bραβείο σε εικονογράφο και σε συγγραφέα εικονοβιβλίου για την εικονογράφηση και για το κείμενο)

Αναζητείστε το εδω : Αμάλια από τις εκδόσεις Ίκαρος, και στα βιβλιοπωλεία της γειτονιάς σου!

Η Αμαλία αιχμάλωτη των ληστών*... στα Παραμύθια του Σαββάτου!

Γράφει η Ελένη Μπετεινάκη

Την μικρή Αμαλία που ζούσε στην Αθήνα όταν ήταν βασιλιάς ο Όθων και βασίλισσα η Αμαλία, την γνωρίσαμε αρκετά καλά στο πρώτο βιβλίο της Λένας Διβάνη: Ραντεβού με την Βασίλισσα ( https://www.cretalive.gr/politismos/ranteboy-me-ti-basilissa-sta-paramythia-toy-sabbato )

Στο δεύτερο βιβλίο της σειράς, η Αμαλία αφού πια έχει τελειώσει το Αρσάκειο με την βοήθεια και την συμπαράσταση της βασίλισσας Αμαλίας, μέχρι να γίνει δεκατεσσάρων ετών ( δεν έχει κλείσει ακόμα τα 13) και να  μπορέσει να παρακολουθήσει μαθήματα στο Διδασκαλείο, για να βοηθήσει τον οικονομικά τον αδύναμο πάτερά της κάνει μαθήματα.  Κι όχι όπου κι όπου, αλλά στο αρχοντικό των Μαυρομιχαλαίων. Η μικρή και ατίθαση Φλωρεντία, ζιζάνιο σωστό, μόνο με την μικρή Αμαλία μπορεί να συνυπάρξει. Εκείνη έχει υπομονή και επιμονή και ξέρει πως να την χειριστεί. Κι όταν δυσκολεύουν τα πράγματα για να την πείσει να κατέβει από μια συκιά της υπόσχεται να της δείξει τι φοράνε οι ωραίες κυρίες στο Παρίσι εκείνης της εποχής. Κι έτσι από τύχη και ευρεσιτεχνία πείθει την Φλωρεντία, να κατέβει από το δέντρο και της σχεδιάζει ένα υπέροχο φόρεμα. Ενε φόρεμα που θα είναι κάτι σαν διαβατήριο για τον οίκο της μαντάμ Λιζιέ, διάσημης ράφτρας της Αθήνας. Φυσικά σe αυτό θα βοηθήσει και η βασίλισσα Αμαλία. Πώς; Μα η μικρή Αμαλία επισκέπτεται συχνά την “Μεγάλη Κυρία” και της φέρνει μέλι αλλά και για να της πει τα νέα της, αφού την βοηθάει να προχωρήσει με τη ζωή της.  Σε μια από τις επισκέψεις της, η βασίλισσα θα δει το σχέδιο που έφτιαξε και θα θελήσει να στείλει την Αμαλία στην μαντάμ Λιζιέ και μαζί της κι ένα φόρεμα… Κι όλα καλά μέχρι την στιγμή που φτάνει στο ατελιέ η μικρή Αμαλία. Και πριν καλά καλά προλάβει να συστηθεί με την Μαντάμ Λιζιέ και στην προσπάθεια της να φορέσει το φόρεμα της βασίλισσας, για αν δουν πως θα μεταμορφωθεί σύμφωνα με το σχέδιο,  ληστές μπουκάρουν στο ατελιέ και την απαγάγουν…

Γιατί την απήγαγαν; Που θα βρεθεί; Θα γλυτώσει από τους ληστές; Κι ο Πάμε το σκυλάκι της μικρής Αμαλίας θα καταφέρει να την προλάβει τρέχοντάς λαχανιασμένο πίσω τους; Κι ο κυρ Λάμπρος, ο μπαμπάς ς της Αμαλίας τι θα κάνει;

Θα το διαβάστε και θα μάθετε την εξέλιξη της υπέροχης αυτής ιστορίας της Λένας Διβάνη.

Άλλη μια περιπέτεια με ιστορικά στοιχεία που μας μεταφέρει στο κλίμα μια άλλης εποχής, μιας άλλης Ελλάδας με ήθη, έθιμα, νοοτροπίες, συνθήκες διαφορετικές. Η Ελλάδα τον 19^ο αιώνα.   Με αρπαγές, ληστείες, και ανομία τεράστια . Με βασιλιάδες, τσιφλικάδες, με δύσκολες συνθήκες επιβίωσης.  Μια εποχή που ελάχιστα κορίτσια πήγαιναν σχολείο, η θέση της γυναίκας ήταν εντελώς διαφορετική από σήμερα. Η μικρή Αμαλία της Λένας Διβάνη, σπάει κώδικές και στερεότυπα και προσπαθεί να κυνηγήσει το όνειρό της ( και της μητέρας της) κι ας αντιμετωπίζει αντίξοες καταστάσεις. Πείσμα, θέληση, επιμονή και τύχη είναι τα όπλα της κι εμείς την παρακολουθούμε στα βήματα της μέχρι  να καταφέρει να γίνει δασκάλα. Μεγαλώνουμε μαζί της, ζούμε ιστορικές, πολιτικές, πολιτισμικές και καθημερινές σκηνές και αγωνιούμε για την συνέχεια.

Άλλη μια περιπέτεια, με χιούμορ, δράση, πλοκή  και …Ιστορία.

Στο βιβλίο, το εξώφυλλο και τα τέσσερα σαλόνια του έχει εικονογραφήσει ο Φίλιππος Αβραμίδης.

Να το ψάξετε, οπωσδήποτε !

 

Δείτε εδώ https://www.patakis.gr/books/9786180709483-i-amalia-aichmaloti-ton-liston/

*Η Αμαλία αιχμάλωτη των ληστών, Λένα Διβάνη, εκδ. Πατάκης

 

 

Η Μαγεμένη* …στα Παραμύθια του Σαββάτου!

Γράφει η Ελένη Μπετεινάκη

Το σπίτι του Αλί ήταν στη γειτονιά που υπήρχε η «Καμάρα». Από το παράθυρό του τις νύχτες με φεγγάρι παρατηρούσε όλες τις μαρμάρινες μορφές.  Κι ήταν σαν να ζωντάνευαν κα γίνονταν ήρωες των παραμυθιών του τόπου του ή των μύθων και νέων ιστοριών που τον τελευταίο καιρό ανακάλυψε και μαγευόταν.

Ταξιδεύοντας Καλαμάτα! 

Προσπαθώντας να εξερευνήσει τις γειτονιές πέρα
από το σπίτι του, πρώτη  του στάση ήταν στην πέτρινη βρύση κάτω από τον γερό πλάτανο της Πλατείας. Εκεί ανακάλυψε την  γοργόνα και σκύβοντας να πιει νερό η φωνή ενός συνομήλικού του, τον τρόμαξε. Έτρεξε να κρυφτεί αλλά σύντομα κατάλαβε πβς η φωνή ήταν φιλική. Δημήτρης λεγόταν το αγόρι που προσπαθούσε να τον σώσει από το να πιεί μη πόσιμο νερό και συγχρόνως να τον μυήσει σε νέες ιστορίες και περιπέτειες. Κι έτσι μαθαίνει τον μύθο της γοργόνας της αδελφής του Μέγα Αλέξανδρου και την …Ιστορία μας. Τα δυο παιδιά δεν άργησαν να γίνουν φίλοι και να ξεκινήσουν τις αποδράσεις από την γειτονιά τους προκειμένου να ανακαλύψουν την πόλη που έμεναν. Πρώτος τους στόχος να φύγουν μακριά από την «Καμάρα» με ένα ιππήλατο τραμ, της εποχής, χωρίς να τους πάρει μυρωδιά κανείς και να βρεθούν στην πολύβουη αγορά με το Ανατολίτικο παζάρι. Στη συνέχεια θα έφταναν στο μέρος που ο παππούς του Δημήτρη έλεγε πως υπήρχαν πάρα πολλά αρχαία μάρμαρα κι ίσως εκεί να ανακάλυπταν κι εκείνοι έναν «Μαρμαρωμένο Βασιλιά».  Θα αρχίσουν την εξερεύνηση, θα χαθούν και θα βρεθεί ο Τζάκο, γιος ενός έμπορα, που θα τους βγάλει από τον … «Λαβύρινθο».

Φτάνοντας στον πρώτο τους προορισμό ο Τζάκο είχε μια ενδιαφέρουσα ιστορία να τους πει για τις «Μαγεμένες », μαρμάρινες θεές, αγάλματα, που κοσμούσαν κάποτε το σπίτι ενός πλούσιου. Κι όταν η φήμη των υπέροχων αγαλμάτων έφτασε στα πέρατα του κόσμου, πολλοί ταξιδευτές έρχονταν να θαυμάσουν αλλά και να αγοράσουν κομμάτια τους. Λέγαν οι γείτονες κι οι κάτοικοι της πόλης πως τούτα τα αγάλματα είχαν τόση ζωντάνια κι ομορφιά που έμοιαζαν με αληθινά. Τις νύχτες με φεγγάρι νόμιζαν πως τις άκουγαν να μιλάνε σιγανά. Κι όταν πουλήθηκαν οι περισσότερες από αυτές, και ξενιτεύτηκαν, σαν άλλες Καρυάτιδες,  η μια που έμεινε λένε πως την άκουγαν τα βράδια να κλαίει για τις χαμένες της αδελφές…

Η περιπέτεια αρχίζει να αποκτά περισσότερο ενδιαφέρον όταν βρίσκουν στα χαλάσματα ένα μικρό κορίτσι που κλαίει και φοβάται για τι έχει χάσει τον δρόμο και τον πατέρα της. Η Νίκη προστίθεται στην συντροφιά κι όλοι μαζί πιά ψάχνουν να βρουν τον μπαμπά της προσπαθώντας να φτάσουν στο λιμάνι. Για να φτάσουν όμως εκεί έπρεπε να περάσουν από την «Σκύλα και την Χάρυβδη» δηλαδή από την συναγωγή ή από το τείχος που γινόταν καθημερινά μεγάλος πετροπόλεμος. Η ιδέα ήταν  να ντυθούν με πρόχειρα μεταλλικά σκουπίδια ( λεκάνες, κουβάδες, υφάσματα κ.α) σαν πανοπλίες που βρήκαν πετάμενα εδώ κι εκεί,  και να διασχίσουν τον δρόμο μπροστά στο τείχος  με πολλή μεγάλη ταχύτητα. Κι αφού τα κατάφεραν,  έφτασαν στο λιμάνι όπου ένας καινούργιος φασαριόζικος κόσμος τους περίμενε. Φασαρίες, καυγάδες και ξύλο στην προκυμαία ήταν η αιτία να εμφανιστούν οι «τσανταρμάδες», οι χωροφύλακες δηλαδή, και να ξαναχαθούν στην προσπάθεια τους να κρυφτούν και να μην αναμειχτούν στα παράξενα που συν έβαιναν. Χάσανε την Νίκη και ψάχνοντας την βρέθηκαν σε μια απόμερη γωνιά του λιμανιού κοντά σε ένα μικρό σαπιοκάραβο το «Medousa».Το πλήρωμά του έμοιαζε πειρατικό αλλά ήταν κάτι χειρότερο. Λαθρέμποροι που προσπαθούσαν να μεταφέρουν αρχαία αγάλματα…

Η περιπέτεια γίνεται ακόμα πιο δύσκολη όταν τους ανακαλύπτει ένας από τους γεροδεμένους ναύτες και …

Η συνέχεια στο βιβλίο, που θα σας συναρπάσει ίσαμε την τελευταία του σελίδα.

Μια υπέροχη περιπέτεια σε κείμενο και εικονογράφηση του Πέτρου Χριστούλια που μας ταξιδεύει σε άλλες εποχές, στην Θεσσαλονίκη,και συγκεκριμένα κατά την Οθωμανική περίοδο. Μέσα από μια παρέα παιδιών, εντελώς διαφορετικά μεταξύ τους μας ζωντανεύει με μυθιστορηματικό τρόπο μια ιστορία από την Ιστορία. Το κείμενο συναρπαστικό γεμάτο από την σπιρτάδα της ηλικίας, την περιέργεια, την άγνοια, την θέληση για μάθηση, για παιχνίδι, για νέες ανακαλύψεις και για μπλεξίματα που δημιουργούν ποικίλα συναισθήματα. Η νιότη, η φιλία, η παρέα και η ανάγκη την ανακάλυψης οδηγούν την πλοκή της ιστορίας δίνοντάς μας ένα εξαιρετικό αποτέλεσμα.

Βασικό θέμα οι Καρυάτιδες της Θεσσαλονίκης (Las Incantadas)* και η εκπληκτική ιστορίας τους γραμμένη αριστοτεχνικά, με πολλή φαντασία και μοναδικές εικόνες μιας πόλης που δεν ησυχάζει ποτέ.

Μια ιστορία με ροή αφήγησης που κρατάει σε  εγρήγορση τον αναγνώστη, γεμάτη πολιτισμικά και ιστορικά στοιχεία χωρίς να κουράζει.

Αριστοτεχνικά εικονογραφημένη από τον Πέτρο Χριστούλια, αναμενόμενα άρτια γραφιστικά που τον κατατάσσει για μια ακόμη φορά στους καλύτερους εικονογράφους comics και όχι μόνο.

Το βιβλίο το διάβασα πολλές φορές. Με συντρόφεψε σε δύο τουλάχιστον ταξίδια μου στην Ελλάδα, θεωρώντας το καλύτερο ανάγνωσμα σε μεγάλες διαδρομές.

Να το ψάξετε, να το χαρίσετε σε παιδιά που λατρεύουν τις περιπέτειές , που θα αναζητήσουν όλους τους μύθους που αναφέρει μέσα ο Πέτρος και θα θελήσουν να ανακαλύψουν  οπωσδήποτε και την Ατμομηχανή αν δεν την έχουν διαβάσει ήδη.

 

Περισσότερες πληροφορίες για τις «Μαγεμένες» - Las Incantadas  : https://www.offlinepost.gr/2024/01/11/las-incantadas-oi-kariatides-tis-thessalonikis-kai-o-gallos-elgin/

 

*Η Μαγεμένη, Πέτρος Χριστούλιας, εκδ. Ίκαρος

https://ikarosbooks.gr/1269-i-magemeni.html?srsltid=AfmBOorZp5F8eznIDN5EUnq9-p-xb_PPz7UZjsFCDk6lBPDAEnk1AIVQ

Το βιβλίο έχει πάρει τις εξής διακρίσεις :

ü  Λογοτεχνικό Βραβείο για παιδιά  του περιοδικού «ο Αναγνώστης» για το 2025

ü  Βραχεία λίστα του Κύκλου Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου ΙΒΒΥ  2025 στην κατηγορία  παιδικού βιβλίου (για παιδιά Δημοτικού)

https://zhtunteanagnostes.blogspot.com/

Η Λαμπίτσα* …στα Παραμύθια του Σαββάτου!

 

Γράφει η Ελένη Μπετεινάκη    

Πάντα μου άρεσαν τα βιβλία που η ιστορία τους διαδραματίζεται σε έναν φάρο. Το περυσινό καλοκαίρι διάβασα ίσαμε τρεις φορές το: Η Τζούλια κι ο καρχαρίας, της Κίραν Μίλγουντ Χάργκρεϊβ. (Εδώ!) και ξαφνικά φέτος ήρθε στα χέρια μου η Λαμπίτσα της Ανέτ Σχαάπ, των εκδόσεων Καστανιώτης, που κυκλοφόρησε, τον Μάρτιο του 2025.

Μια συγκλονιστική περιπέτεια γύρω από την ζωή της μικρής Αιμιλίας ή Λαμπίτσας, του αλκοολικού, βίαιου, σκληρού και ανάπηρου πατέρας της, του Αύγουστου, έναν φάρο κι ένα Μαύρο Σπίτι, που όλοι λέγαν πώς μέσα του ζούσε ένα τέρας.

Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή!

Το βιβλίο ίσως να απευθύνεται σε νεανικό – εφηβικό κοινό, αλλά εγώ νομίζω πως είναι εξίσου ένα σπουδαίο ανάγνωσμα για ενήλικες.

Λαμπίτσα- Αύγουστος- Φάρος, τρεις λέξεις που σε προδιαθέτουν για μια υπέροχη καλοκαιρινή περιπέτεια γεμάτη πεφταστέρια, ολόγιομα φεγγάρια και ναυτικές ιστορίες με πειρατές, ναυάγια και καλό τέλος. Όμως δεν έχουν ακριβώς έτσι τα πράγματα.

Τους πειρατές και τα ναυάγια κρατάμε μόνο, και ξεκινάμε το διάβασμα από την αρχή. Σε έξι μέρη χωρισμένο το βιβλίο με πολλά μικρά κεφάλαια, περίπου δέκα το καθένα τους  και με μια πλοκή που ξεκινάει σχεδόν από την πρώτη στιγμή.

Όλα ήταν όμορφα μια φορά κι έναν καιρό σε εκείνο το κομμάτι γης που δεν ήταν νησί ακριβώς αλλά ένα κομμάτι ξηράς που συνδεόταν με την υπόλοιπη χώρα με ένα στενό δρόμο. Και γλέντια γίνονταν εκεί, και ιστορίες για σπουδαίους θαλασσόλυκους και πειρατές ακούγονταν, κάποτε. Τώρα όμως όλα αυτά έχουν αλλάξει…

Η Αιμιλία που όλοι την φωνάζουν Λαμπίτσα είναι ένα μικρό κορίτσι ορφανό από μάνα, και με ένα πάτερα που έχει χάσει το ένα του πόδι από το γόνατο και κάτω, και δεν μπορεί να ξεπεράσει τον θάνατο της αγαπημένης του γυναίκας. Η Λαμπίτσα είναι ένα σχεδόν αόρατο παιδί γι αυτόν, που τον φροντίζει, τον ανέχεται, τον «ζει» και τον βοηθάει να ανάψει, με ένα και μόνο σπίρτο, τον Φάρο,  κάθε απόγεμα, ανεβαίνοντας εκείνη τα εξήντα ένα σκαλοπάτια του. Μόνο εκείνη την ημέρα που ξέσπασε μια πολύ δυνατή καταιγίδα, η Λαμπίτσα είχε ξεχάσει πως χρειάζονταν σπίρτα και προσπαθώντας, παλεύοντάς, κυριολεκτικά, με τα στοιχειά της Φύσης, να φτάσει στο μαγαζί του κ. Ροδόξυλου, να καταφέρει να τα πάρει αλλά κι εκείνης να της τα πάρει ο άνεμος, να συμβεί το κακό. Εκείνη να μένει αναίσθητη στην παραλία παρασυρόμενη από τον άνεμο και το νερό κι ο θυμωμένος πατέρας της να μην καταφέρει να ανάψει τον Φάρο και να προκληθεί ένα ναυάγιο που θα τους στιγματίσει την ζωή για τα επτά τουλάχιστον χρόνια που θα ακολουθήσουν. Όταν η Λαμπίτσα θα καταφέρει την επόμενη μέρα να επιστρέφει στον Φάρο, ο πατέρας της να προσπαθεί να πλάσει μια ιστορία, να την πουν στις Αρχές, μήπως και σωθούν, αλλά το κορίτσι μην αντέχοντας τα ψέματα θα ομολογήσει πως έγιναν τα πράγματα. Η Λαμπίτσα θα αποσπαστεί βίαια από τον πάτερα της για να εκπληρώσει την ποινή τους στο σπίτι του Ναυάρχου και ο Αύγουστος θα φυλακιστεί μέσα στον Φάρο υποχρεωμένος να τον ανάβει πια ο ίδιος κάθε μέρα. Ένα σωστό μαρτύριο και για εκείνον αφού θα πρέπει να ανεβοκατεβαίνει τα μικρά και απότομα σκαλοπάτια του.

Και η μεγάλη περιπέτεια αρχινά. Η Λαμπίτσα ένα θαρραλέο και τολμηρό κορίτσι θα βρεθεί στο παράξενο σπίτι, με παράξενους ανθρώπους, διαφορετικούς, με πολλά κρυμμένα μυστικά και ήχους από το πάνω πάτωμα και από ένα δωμάτιο που δεν έπρεπε να πλησιάσει. Ποιος σταματάει όμως ένα περίεργο νεαρό κορίτσι που έχει μάθει να αγωνίζεται, να ξεπερνά κινδύνους και να παλεύει για την ίδια του τη ζωή;

Σιγά σιγά θα καταφέρει να γίνει φίλη με όλους τους κάτοικους του σπιτιού ακόμα και με το «τέρας», που δεν είναι άλλος από ένα γοργονόπαιδο, γιο του ναυάρχου από την  σχέση του με μια πανέμορφη γυναίκα-γοργόνα. Μια ιστορία στα όρια της Φαντασίας που όμως κουβαλάει σημαντικά μηνύματα και συμβολισμούς που έχουν να κάνουν με την αποδοχή της διαφορετικότητας, την εκτίμηση, την πατριαρχία, την εκμετάλλευση, την απόκρυψη και περιθωριοποίηση ανθρώπων και καταστάσεων για κοινωνικούς λόγους. Θέματα όπως η απώλεια, η γονεϊκότητα, η αποδοχή, η φιλία, η εξουσία, η εκμετάλλευση περιγράφονται και παρουσιάζονται εκτενώς δίνοντας την ίδια στιγμή θάρρος, τόλμη και δύναμη να αντιμετωπιστούν ακόμα και αν αυτό φαίνεται αδύνατο.

Η ελευθερία είναι το μεγάλο μήνυμα και στόχος του βιβλίου. Η ελευθερία της ψυχής  και του σώματος, όχι για εκμετάλλευση αλλά για τις επιθυμίες του καθενός. Οι ξεπερασμένες αντιλήψεις και το σταμάτημα των αποσιωπημένων ιστοριών. Το να ανήκει κάποιος εκεί που νιώθει  καλά και να μπορεί να  εξελίσσεται. Να κυκλοφορεί ελεύθερα χωρίς ταμπέλες και περίεργα βλέμματα. Ο καθένας έχει δικαίωμα να εκφράζεται, να ζει την δική του ζωή και να μην επιτρέπει στον άλλο να τον εξουσιάζει ή φυλακίζει.

Μια απίστευτη περιπέτεια, καλογραμμένη, με εικόνες άλλης εποχής και τόπων, με μυστήριο, αγωνία, ανατροπές και αγαπη που δεν ξέρει πως να εκφραστεί.

Συγκλονιστική η γραφή της Ανέτ Σχαάπ που δεν σε αφήνει να σταματήσεις το βιβλίο πάρα μόνο σαν το τελειώσεις. Εκπληκτική η διαδρομή μιας εποχής που μας γυρίζει πίσω σε έναν κόσμο αυταρχικό, που εκμεταλλεύεται στο έπακρο τους ανθρώπους με αναπηρία, δυσμορφία και νοητική στέρηση. Ένας αλλόκοτος κόσμος όπως εκείνος του τσίρκου που εκτελούν νούμερα πλάσματα διαφορετικά και περιθωριακά, απλώνεται μπροστά μας.  Η δύναμη της αλληλεγγύης όμως και τα απωθημένα πολλών χρόνων και καταστάσεων καταφέρνουν με μικρή παρότρυνση να ξεπεραστούν όρια και παγιωμένες καταστάσεις.

Σχέσεις γονιών και παιδιών που δοκιμάζονται, καταρρέουν και επανασυνδέονται.

Τρυφερό, αληθινό, περιπετειώδες, μυστηριακό, συναρπαστικό κι αν κι είναι σχεδόν παραμύθι και άκρως φανταστικό, μας προσγειώνει σε μια πραγματικότητα που την συναντάμε ακόμα και σήμερα.

Κι όπως λέει στο οπισθόφυλλο του βιβλίου :  «Αλλά κυρίως είναι μια ιστορία για το θάρρος, για το πώς μπορείς να κάνεις ένα σωρό πράγματα που δεν είχες σκεφτεί ποτέ.»

Ενδιαφέρον στο βιβλίο είναι επίσης και οι εικόνες στα σαλόνια του, κάθε φορά που αλλάζει μέρος, σε ασπρόμαυρη μορφή σχεδιασμένες από την ίδια την συγγραφέα.

Το βιβλίο επίσης κατακτήσει πολλά βραβεία στην Ευρώπη (Βραβείο Nierike van Hichtum 2017 -Ολλανδία, Βραβείο Woutertje Pieterse 2018, Ολλανδία, Βραβείο Gouden Griffed 2018, Ολλανδία, Βραβείο Boekenleeuw 2018, Ολλανδία,Υποψήφιο για το Carnegie Medal 2020,Hνωμένο Βασίλειο, Βραβείο Strega Ragazze e Ragazzi 2021, Ιταλία, Βραβείο Bookseller 2021 - Καταλονία, Βραβείο Μετάφρασης 2021- Νορβηγία, Βραβείο Silver Star 2022, Σουηδία, και συνεχίζει τις διακρίσεις.

Ένα πολύ δυνατό ανάγνωσμα για τις καλοκαιρινές διακοπές και όχι μόνο!

Ψάξτε το, οπωσδήποτε!

Δείτε εδώ περισσότερες πληροφορίες :   https://www.kastaniotis.com/catalog/product/view/id/16657?srsltid=AfmBOoqz-UNsI87PYGzh354kgSr2ocvu8lWvVrd1rqsATEdO8o9-TRLH

 

*Η Λαμπίτσα, Ανέτ Σχάαπ, εκδόσεις Καστανιώτης

 

https://zhtunteanagnostes.blogspot.com/

 

Στον Ιούλη τον Δευτερόλη και Χορτοκόπο!

Κάποιες φορές στο δρόμο μου συναντώ ένα παραμύθι ...

Κάθομαι τότε και πιάνουμε κουβέντα ...

Της Ελένης Μπετεινάκη

Στον Ιούλη τον Δευτερόλη και Χορτοκόπο!

Μέρες τώρα τριγυρίζω τα σοκάκια των Αρχανών. Ψάχνω να βρω ψεγάδια στις μαγικές αυλές του …Παραδείσου. Μόνο χρώμα, ομορφιά και καλοκαίρι παντού. Μόνο ζωή που υμνείται στα πέταλα ενός κατακόκκινου τριαντάφυλλου, μια μανόλιας που σε μεθά με τ’ άρωμά της. Χθες βράδυ ξενύχτησα σε ένα παραμύθι-δρόμο κι έπιασα κουβέντα με τις κολοκύθες, τους κρητικούς τσούκους και τ’ αστέρια. Ξάπλωσα πάνω στην πέτρα που΄ταν βαμμένη στις άκρες της με ασβέστη που ΄λαμπε πιο πολύ απ’ το φως του μισοφέγγαρου. Πόσα πράγματα συζητήσαμε με τους χρωματιστούς φίλους μου. Όλοι είχανε μια χαρά που θα΄ρχοταν τα μεσάνυχτα ο Ιούλιος κι ας ξέρανε πως θα τρέχε ποτάμι ο ιδρώτας από τα κορμιά τους και θα ΄θελαν πιο πολύ από ποτέ το δροσερό νερό να τους ποτίσει. Ένας γρύλος κρύφτηκε πίσω από το φανάρι που δίνε στον τόπο μαγικό φωτισμό κι ένιωσα πως που μιλούσε για τα όμορφα, τα περασμένα και μάντευε τα μελλούμενα που θα φέρνε τούτος ο Δευτερόλης μήνας, ο Χορτοκόπος.

Μπήκα λοιπόν στο παραμύθι και πιάσαμε την άκρη της κατακόκκινης κλωστής και αρχίσαμε τις θύμησες, τα λόγια και τις εικόνες αλλοτινών καιρών…

Στα μποστάνια μπήκα και μάζεψα όλους τους ανθούς των κολοκυθιών. Σε ένα μεγάλο κοφίνι έβαλα τα ώριμα αγγουράκια, τις ντομάτες και τα μεστωμένα καρπούζια. Έκαιγε το χώμα, έσκαγε η γης ζητώντας παρηγοριά σε λίγες σταγόνες δροσιάς.

Ο Σιγανός, το σκιάχτρο μου φάνηκε απότομα χαμογελώντας. Το περιβόλι του κυρ Γιάννη και δικό του ήταν παραφορτωμένο τούτη τη φορά. Έβγαλε το ημίψηλο καπέλο του να με καλωσορίσει…

Έτρεξα στα κατακίτρινα χωράφια με τα φρεσκοκομμένα δεμάτια από στάχυα… Τ’ αλώνια γύρεψα τα κυκλικά κι ασπρισμένα. Να στήσω χορό κι εγώ μαζί με τα βόδια που γυρνούσαν τραβώντας το βολόσυρο*. Να πιάσω το θρινάκι*, να φυσήξει ο αγέρας να πάρει ψηλά το ελαφρύ άχυρο, να πέσει στα πόδια μου ο καρπός. Να τον κοσκινίσω ύστερα με το δριμόνι*, να διώξω τα σκύβαλα* και τις πέτρες, να ξεχωρίσει το πολύτιμο στάρι να ΄ναι έτοιμο για φόρτωμα και να σταλεί στην Κάτω Πέτρα του Μύλου. Κι εκεί τις νύχτες να ξυπνήσουν τ’ αερικά κι οι νεραΐδες και στήσουν παράξενο γλέντι με τους αλαφροΐσκιωτους λυράρηδες.

Να κοιμηθώ θέλησα τις νύχτες κάτω από τον ξάστερο ουρανό, πάνω στις ζεματισμένες από την κάψα του ήλιου ταράτσες. Και έψαχνα να βρω όλους τους αστερισμούς. Πιο καθαροί από ποτέ η Μικρή κι Μεγάλη Άρκτος, ο Περσέας, η Κασσιόπη, ο Ερμής. Ο Πήγασος, ο Λέοντας και κει κατά το ξημέρωμα ο Σκορπιός να καλημερίζει τον Ήλιο, το αφέντη της μέρας…

Κι ύστερα θέλησα να χωθώ κάτω από τα πλατιά φύλλα της συκιάς με το γαλακτερό υγρό και ας την φοβούνταν οι παλιοί γατί τα κλαδιά της μοιάζανε με μάγισσες που  είχαν ανοίξει τα χέρια να αρπάξουν όλα τα καλούδια της γης. Να γευτώ τον πολύτιμο καρπό της. Να σκαρφαλώσω στην μεγάλη καρυδιά, να γίνουνε  μαύρα τα χέρια από τα φρέσκα καρύδια. Να κόψω όλες τις κοντούλες (αχλάδια) και τα κεράσια απ’ το περβόλι μας στη Ρίζα του βουνού.

Να χαθώ στα δεκάδες ξωκλήσια που είναι στημένα τα πιο τρανά πανηγύρια του χρόνου. Της Αγιά Μαρίνας, του Αϊ Λια, της Αγίας Χριστίνας, της Αγίας Παρασκευής και του Αγίου Παντελεήμονα. Να μυρίσει ο αγέρας καπρικό και φύλλα λεμονιάς. Να μαζέψω χωνιά με τις ζαχαρωτές μαντινάδες και τα μικρά ψεύτικα δακτυλίδια που ήτανε  γιομάτοι οι πάγκοι των μικροπωλητάδων.

Να περπατήσω ώρες ατέλειωτες στην αμμουδιά, να δω τον ήλιο να ανατέλλει όλα τα πρωινά που βάφεται ροζ η Ανατολή και πορφυρή η Δύση και να βουτά ξανά στην απέραντη θάλασσα θέλοντας κι εκείνος να δροσιστεί στην άκρη του ορίζοντα.

Κουβέντα στην κουβέντα και θύμηση στη θύμηση κόντευε να τελειώσει το παραμύθι μέσα στην λουλουδιασμένη αυλή και να ΄σου φουριόζος ο Ιούλης με ένα χαμόγελο που άστραψε η νύχτα. Όλα τούτα κρατούσε στο σεντούκι του. Ξυπόλυτος και ολόφρεσκος μου ‘δωσε το χέρι να με τραβήξει να φύγουμε να προλάβουμε την Ανατολή που θα ήταν,  λέει η πιο λαμπρή των τελευταίων ημερών…. Τον ακολούθησα, ήθελα να μαζέψω  κι άλλες εικόνες, καινούργιες τούτη τη φορά από τα ψαροκάικα, τα γαλανά νερά της θάλασσας και τον πέτρινο όγκο του Άρχοντα-Κούλε στο έμπα  του δικού μας λιμανιού. Να πιάσουμε  καινούργια κλωστή για το καλωσόρισμα του δεύτερου μήνα του καλοκαιριού. Να ξεκινήσουμε  κουβέντες για καινούργιο παραμύθι!

“Στ’ αλώνια καλοσάρωτα και ξεχορταριασμένα θα ξαπλωθούν οι θημωνιές ξανθόμαλλες πλεξίδες”, λέει ο ποιητής μας  Γιώργος Δροσίνης

Ιούλιος μπήκε  αλωνάρης, αλωνιστής, αλωνίτης, αλωνιάτης, αλωνευτής, χαλαζάρης, δευτερόλης, δευτερογιούλης, Αηλιάς ή Αηλιάτης,  Φουσκομηνάς,  Χασκομηνάς, Γυαλιστής ή Γυαλινός, Αηκερατίτης και Χορτοκόπος. Ονομασίες που συναντάμε σε διάφορα μέρη της Ελλάδας και δηλώνουν συνήθως τις γεωργικές δουλειές ή συνήθειες που ίσχυαν για κάθε τόπο.

Πρωτομηνιά είναι η  γιορτή είναι  των Αγίων Αναργύρων που τους ονόμασαν έτσι γιατί αν και γιατροί ποτέ δε έπαιρναν ούτε ένα “αργύριο” για να θεραπεύσουν κάποιον. Tην επομένη στις 2 του μήνα, είναι της Παναγιάς της Βλαχέραινας ή Καψοδεματούσας  γιατί λένε πως έκαιγε στ ‘αλώνια τα δεμάτια αυτών που δεν κρατούσαν αργία τούτη τη μέρα. Στις 3 του Ιούλη γιορτάζει ο Άγιος Υάκινθος,  ο δικός μας άγιος του έρωτα και των αγνών αισθημάτων, της δημιουργίας και της έμπνευσης. Στις 4 του μήνα είναι του Αγίου Ανδρέα Κρήτης, στις 7 της Αγίας Κυριακής, στις 8 του Αγίου Προκοπίου, στις 15 του Αγίου Κήρυκου του Ιουλίτη προστάτη των παιδιών για τους τραυματισμούς,  ίσαμε την μεγάλη γιορτή της Αγιά Μαρίνας στις 17. Εκείνη τη μέρα λένε πως είναι ώριμα τα σταφύλια και τα σύκα γι αυτό και η μνήμη της γιορτάζεται με εξόδους στα αμπέλια και στους λαχανόκηπους με τις μεγάλες συκιές  και τα παράξενα φύλλα που τις νύχτες με φεγγάρι για όλους όσους ξενυχτούσαν στην εξοχή έπαιρναν μορφή και άλλοτε γινόταν μάγισσες, άλλοτε νεράιδες ή φοβέρες νυχτερίδες που τρόμαζαν καθώς κουνιόταν με το πρώτο αεράκι που συντρόφευε τις καυτερές νύχτες του Δευτερόλη μήνα. Η Αγιά Μαρίνα προστάτευε  και από τα βλαπτικά ζωύφια γι αυτό και γινότανε αγιασμός και ραντισμός των σπαρτών από τα σκαθάρια και τα άλλα «έχνη» που γέμιζαν τα χωράφια. Ακόμα λένε πως η Αγία είναι προστάτιδα των καχεκτικών παιδιών και « μάραινε» τα εξανθήματα από την ευλογιά !

Ακολουθεί η μεγάλη γιορτή του Προφήτη Ηλία στις 20 του Ιούλη που θεωρούνταν έφορος της βροχής, των ανέμων, των βροντών και των κεραυνών. Λέγανε πως έτρεχε στον ουρανό με την άμαξά του καταδιώκοντας κάποιον δράκο ή τον διάβολο και κρατώντας πάντα για όπλο του τον κεραυνό. Η παράδοση τον θέλει να είναι ναύτης που επειδή έπαθε πολλά στη θάλασσα και κόντεψε να πνιγεί αρκετές φόρες,  βγαίνει στη στεριά και αποφασίζει  να πάει σε μέρος που δεν έχουν δει θάλασσα ποτέ. Βάζει στον ώμο του ένα κουπί κι όποιον συναντά στο δρόμο του τον ρωτά αν ξέρει τι είναι τούτο που βαστά. Όταν του λέγαν πως ήξεραν κείνος τραβούσε όλο και ψηλότερα και σαν έφτασε στην κορφή ενός βουνού του παν πως τούτο δεν ήταν τίποτα άλλο παρά ένα κομμάτι ξύλο. Έτσι αποφάσισε να μείνει για πάντα εκεί ψηλά. Μύθος που έχει τις ρίζες του σε εκείνον του Οδυσσέα  που παρακινείται από τον Τειρεσία, σαν σκοτώνει τους μνηστήρες να τραβήξει όσο πιο ψηλά μπορεί και σαν θα φτάσει σε μέρος που δεν γνωρίζουν από καράβια ή κουπί να το μπήξει στη γη και να θυσιάσει στον Ποσειδώνα.  Συνδέεται επίσης  με τον Ήλιο που ταυτιζόταν με τον  Δία που σαν θεός των μετεωρολογικών φαινομένων λατρευόταν πάνω σε βουνοκορφές. Έτσι εξηγούνται και οι φωτιές που ανάβονταν στις κορυφές  μα και οι θυσίες πετεινών που ως αγγελιοφόρος της ημέρας θεωρήθηκε από τους αρχαίους Έλληνες σύμβολο του Ήλιου και από την φωνή του έβγαζαν προγνωστικά για τον καιρό. Την παραμονή του Αϊ Λιά γινόταν δέηση στον προφήτη γιατί οι ζέστες πια ήταν ανυπόφορες , η λεγόμενη Περπερούνα για να ρίξει μια βροχή να δροσιστούν. Το έθιμο ήθελε να στολίζουν  με πράσινα χόρτα ένα κορίτσι ορφανό που το πήγαιναν στο ποτάμι και έβρεχαν τα ρούχα τους και στη συνέχεια χόρευαν όλοι μαζί και τραγουδούσαν:

Θέ μου βρέξε μια βροχή, μια βροχή μια σιγανή, μια βροχή καλή βροχή.

Σε πολλά ξωκλήσια επίσης επειδή πίστευαν πως και τούτος ο Προφήτης προστάτευε από αρρώστιες γινόταν περισχοινισμός δηλαδή περιτύλιξη της εκκλησίας με κέρινο νήμα αλλά και του ασθενή ή τύλιγαν το κεφάλι του με στάχυα  και έτσι έφευγε ο πόνος.

Ο μήνας τελειώνει με πολλά πανηγύρια ακόμη ανάλογα την περιοχή. Στις 22 η Αγιά Μαρκέλλα, στις  24  η Αγιά Χριστίνα, στις 25  είναι η Κοίμηση της Αγίας Άννας και ακολουθούν οι γιορτές δύο θεραπευτών αγίων της Αγίας Παρασκευής  της Δρακοντοκτόνου στις 26 που προστατεύει τα μάτια. Λένε επίσης πως προστάτευε και από την χολέρα ή πανώλη. Στην Κρήτη την  αποκαλούν  και «Πεφταργά». Φτάνουμε στη γιορτή  του Αγίου Παντελεήμονα στις 27 Ιουλίου, προστάτης όλων σχεδόν των αναπηριών κι είναι γνωστή η παροιμία : « Κουτσοί, στραβοί στον Άγιο Παντελεήμονα ».

«Μέρες ετοιμαζόμασταν για το πανηγύρι του Αγίου Παντελεήμονα που γινόταν στο διπλανό χωριό. Ξέραμε πως θα βρίσκαμε όλα τα παιχνίδια που είχαμε ονειρευτεί και μετράγαμε ξανά και ξανά το χαρτζιλίκι μας να δούμε αν θα μας έφτανε. Από νωρίς το πρωί σαν ξημέρωνε η παραμονή πλέναμε την καρότσα του φορτηγού  και σαν στέγνωνε στρώναμε την κουβέρτα και περιμέναμε να βραδιάσει. Και σαν έφτανε η πολυπόθητη ώρα ξαπλώναμε όλοι και δεν μας ένοιαζαν ούτε οι λακκούβες στο δρόμο, ούτε ο φοβερός θόρυβος της μηχανής. Ήμασταν τόσο κοντά στο όνειρο …

Φτάναμε στους Κουνάβους κι αν και έπρεπε να παρκάρουμε πολύ μακριά , δεν το σκεφτόμασταν,  μόνο να φτάσουμε γρήγορα θέλαμε,  να ανάψουμε ένα κερί στη χάρη του Αγίου και να ψωνίσουμε τις μοναδικές μαντινάδες, άλλοτε σε χάρτινη σακούλα, άλλοτε σε χωνί από εφημερίδα. Μαντινάδες ζαχαρωτά, ροζ, πράσινες, μπλε και λευκές. Δύο δραχμές δίναμε κι η ευτυχία κρατούσε μέρες, ευτυχία κλεισμένη σ' ένα μικρό χαρτάκι που διαβάζαμε τι μας έτυχε σαν γλείφαμε όλο το ζαχαρωτό. Κι ύστερα τρώγαμε καπρικό στα λεμονόφυλλα και παίρναμε ένα σωρό δακτυλίδια με πολύχρωμες πλαστικές πέτρες σε σχήμα καρδιάς και βραχιόλια από έναν πάγκο που είχε χιλιάδες μικροπράγματα κι ένοιωθα πριγκίπισσα αληθινή, έχοντας ξοδέψει ...μία δραχμή και ένα πενηνταράκι …

Το όνειρο και για τούτο το καλοκαίρι είχε βγει αληθινό!».

 Και το εορτολόγιο κλείνει στις 28 του Ιούλη με την γιορτή της Αγίας Ειρήνης της Χρυσοβαλάντου που τιμάται ιδιαίτερα στην πόλη του Ηρακλείου.

Καλό μας μήνα !

 

*θρυνάκι = ξύλινο εργαλείο λιχνίσματος

*σκύβαλα =οι κόνδυλοι των σταχιών

*δριμόνι =  Μεγάλο κόσκινο με διάμετρο ένα μέτρο

*βολόσυρος = Ξύλινο εργαλείο αλωνίσματος με πριονωτά σίδερα και χαλίκια από κάτω για τον τεμαχισμό των σιτηρών

 Φωτογραφίες  : Κωνσταντίνος Γριβάκης

Ελένη Μπετεινάκη

Πηγές :

Μουσείο Μπενάκη : « Παραδοσιακές καλλιέργειες », Αθήνα 1978

Γ.Α. Μέγα « Ελληνικαί εορταί και έθιμα της λαϊκής λατρείας »,Αθήνα 1963

Εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Τα καλοκαιρινά, Δημ. Λουκάτος, εκδ. Φιλιππότη