Kι αν σου μιλώ με παραμύθια…

Tα παραμύθια του Σαββάτου….γράφει η Ελένη Μπετεινάκη*

Kι αν σου μιλώ με παραμύθια…

Τίτλος σειράς ολόκληρης και τίτλος …ζωής. Παραμύθια για μεγάλους και παιδιά. Λαϊκές αφηγήσεις, διασκευές από μια παραμυθού του κόσμου. Ένα μικρό αφιέρωμα στην Λίλη Λαμπρέλλη που η ζωή της, η ζωή μας, είναι πλεγμένη και δεμένη  με τα ακούσματα χιλιάδων χρόνων που έφτασαν ίσαμε με τις μέρες   μας με προφορικές παραδόσεις και γραφές κι αποτελούν τη ραχοκοκαλιά του πολιτισμού, της ζωής, των ζωντανών.

Πριν λίγο καιρό κυκλοφόρησε το αριστουργηματικό της πόνημα :Μικρό Αλφαβητάρι Αφήγησης*. Ένα βιβλίο για μυημένους και μη παραμυθάδες, γονείς και εκπαιδευτικούς. Ένα βιβλίο που κρύβει μέσα του σοφία, γνώση και μπόλικη ψυχή. 

 *«…Πιστεύω κι εγώ πως λέμε παραμύθια για να καθαρίσουμε το μαύρο μας αίμα από την αγριάδα της καθημερινότητας. Λέμε παραμύθια για να απαλλαγούμε από την τοξικότητα των ανθρώπων που μας τσιγκλάνε να προχωρήσουμε στη μιζέρια, που μας τσιγκλάνε να τους μοιάσουμε ή τουλάχιστον να τους αποδεχτούμε ή να τους απορρίψουμε, ώστε με κάποιο τρόπο να είμαστε σφιχταγκαλιασμένοι  μαζί τους. Λέμε παραμύθια για να αντέξουμε να κρατήσουμε σε απόσταση μια κενή κοινωνικότητα που, αν αφεθούμε αυτήν θα χάσουμε το αληθινό μας πρόσωπο. Λέμε παραμύθια για να αντισταθούμε στην πίεση όσων μας ζητάνε να τους « στηρίξουμε »στους φόβους και τις επιλογές τους , ενώ προσπαθούμε να δαμάσουμε τους δικούς μας φόβους…»

Αχ σοκολάτα, Λίλη Λαμπρέλλη, εικ :Βάσω Ψαράκη, εκδ. Πατάκη

Μια φορά κι ένα καιρό σε μια εποχή που ήταν κάπως στερημένη και μίζερη,  αιτία  δεν ήταν τα  διαμαντικά και τα χρυσάφια που λίπανε μα κάτι πιο σπουδαίο που γλύκαινε τις ψυχές των ανθρώπων. Δεν υπήρχε ….σοκολάτα. Καλά ακούσατε, κανένας  δεν την ήξερε, κανένας δεν την είχε ακόμα ανακαλύψει και …γευτεί. Σ’  αυτήν τη εποχή ήταν και μια χώρα ηλιόλουστη με βασιλιά, βασίλισσα, αυλικούς και κόσμο πολύ και μια βασιλοπούλα που διέφερε απ όλες  τις γνωστές των παραμυθιών. Όχι για τα κάλλη και την ομορφιά ή εξυπνάδα της μα γιατί ήταν λαίμαργη πολύ, κι όταν λέμε πολύ, εννοούμε  ΠΟΛΥ! Στο παλάτι ζούσε κι ένας παραγιός που δούλευε σκληρά στις κουζίνες και σαν έφτανε η νύχτα με το φως του λυχναριού όλο διάβαζε. Σαν κοιμόταν πάλι έβλεπε στον ύπνο του τούτη την λαίμαργη βασιλοπούλα γιατί την αγαπούσε αλλά ήξερε πως ήταν δύσκολο να την πλησιάσει … Ίσαμε ένα βράδυ που η λιχούδα βασιλοπούλα τρύπωσε  στη γωνιά του μαγερειού για να γευτεί τις λιχουδιές προτού ξημερώσει. Κι έφτασε εκείνη η μια και μοναδική στιγμή που ανταμώσανε  τα μάτια των δυο νέων. Κι όλοι ξέρουμε πως μια σπίθα είναι αρκετή για να ανάψει τη  φλόγα της αγάπης. Όμως όπως όλες οι αγάπες που δεν είναι αρεστές στους γονείς , σαν δε  συμφωνούν με τα δικά τους γούστα και κριτήρια και τούτη ήταν καταδικασμένη από την αρχή… Μόνο που η λαίμαργη βασιλοπούλα σκέφτηκε κάτι μοναδικό . Ένα αγώνα ζαχαροπλαστικής , για το «χέρι» της,  για το ποιος θα έφτιαχνε το πιο σπουδαίο γλυκό και να την κάνει βασίλισσά του.

Κι άρχισαν να συρρέουν οι υποψήφιοι και να γλυκαίνει το παλάτι και να ζουν όλοι σε ρυθμούς ξέφρενους  με περισσή πολυτέλεια. Τόση  που ο παραγιός φοβήθηκε πως η δική του συνταγή δεν θα άξιζε  καθόλου. Το ταπεινό του παντεσπάνι θα «σκεπαζόταν»  από των ξακουστών μαγείρων και πριγκιπόπουλων και δάκρυα  μαύρα κύλησαν από τα ματιά του, πυκνόρρευστα και γλυκόπικρα σαν την  αγάπη… Και τότε…

Τότε όλα γινήκανε γλυκά, σαν τούτο δω το σοκολατένιο παραμύθια της Λίλης Λαμπρέλλη. Γλυκό, πρωτότυπο, γευστικότατο και πολύ παραμυθένιο το κείμενο που ΄χει όλα τα καλά στοιχεία ενός παραμυθιού. Βασιλιάδες και δοκιμασίες απλές αλλά πολύ κατανοητές και «γήινες» για τα παιδιά. Με βασιλοπούλες που μπορεί να έχουν « ελαττώματα» όπως οι απλοί άνθρωποι και νέοι που με τη δύναμη των χεριών του μυαλού και της αγάπης τους μπορούν να καταφέρουν τα άπιαστα. Για να μην εγκαταλείπει κανείς τα όνειρά και τους στόχους  του, για την επιμονή και το θάρρος.

Το παραμύθι πάνε χρόνια που γράφτηκε , όμως παραμένει επίκαιρο και πάντα αγαπημένο, σαν σοκολάτα που σαν εθιστείς στη γεύση της δύσκολα την αφήνεις. 

Εξαιρετική εικονογράφηση από την Βάσω Ψαράκη μιας άλλης εποχής με χρώμα ατ και μορφές …σοκολατένιες!

Έχει βραβευτεί από Κύκλο του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου και κυκλοφορεί  από τις εκδόσεις Πατάκη

Για παιδιά από 5 χρονών…

Η γυναίκα με τα χέρια από φως (εφτά παραμύθια σχέσης από την προφορική παράδοση) Λίλη Λαμπρέλλη, εκδ. Πατάκης

«Eίμαι παραμυθού»…. γράφει στον πρόλογο του βιβλίου της η Λίλη Λαμπρέλλη. Ναι, είναι και μάλιστα από τις καλύτερες στο είδος της, για να μην πω …η καλύτερη. Είναι όμως και μοναδική συγγραφέας και  έφτιαξε μια συλλογή από ακούσματα παλιών καιρών με ιστορίες του κόσμου που μιλούν για την αιώνια σχέση των ζευγαριών. Και πιο πολύ για τη γυναικεία πλευρά των σχέσεων μιας κι εκείνη το πιστεύει  αυτό κι εμείς,  πως όλες οι γυναίκες έχουν χέρια από φως, αρκεί να το  καταλάβουν, να νοιώθουν, να θέλουν…

Παραμύθια λαών… Ιστορίες Ανθρώπων, « πνεύματα » για τιυς Αφρικανούς. Ιστορίες που κανείς δεν ξέρει από πού ξεκίνησαν , που και ποιος τις  ταξίδεψαν με τα χρόνια, τους αιώνες. Πως και που τα αφηγήθηκαν οι παραμυθάδες του κόσμου κι έφτασαν άραγε σε τι μορφή σε μας; Κι έχουν εκείνη τη σοφία των γήινων, των απλοϊκών σοφών που τους δώσανε αξία και τα πλούτισαν ακόμα πιο πολύ, όπου νόμιζαν πως χρειάζονταν.

Κι αφού τα λαϊκά παραμύθια είναι πλάσματα ζωντανά αφήστε τα να μπουν στη ζωή σας, μας προτρέπει η αγαπημένη Λίλη. Αφήσετε τις μεγάλες κουβέντες των απλών σοφών να φωλιάσουν μέσα σας, τις μικρές ιστορίες των ανεξήγητων, της αλήθειας, της παρηγοριάς της γλώσσας της πολύγραφης  και της ποίησης του κόσμου.

Κι είναι τα παραμύθια της συλλογής ξεχωριστά και πολύτιμα όλα τους. Κι όπως γίνεται συνήθως πάντα, έχουν κι αυτά τη δική τους δύναμη, ιστορία κι αποκούμπι .

Τρεις τρίχες λύκου είπε η μάγισσα, ζωντανού, θα ξαναφέρει τον άνδρα στην αγκάλη της γυναίκας. Θα νικήσουν το φόβο, το θυμό, την απελπισία, τον ήχο του πολέμου. Τρεις τρίχες, το θάρρος, η υπομονή  και η δύναμη της ψυχής και της αγάπης…

Η γυναίκα του Σοολυνλάν που έρχεται από τις στέπες της Σιβηρίας μιλεί για τη δύναμη μιας προδομένης γυναίκας από αγάπη…

Το χρυσοκόκκινο φίδι έρχεται από την Αφρική και τις συλλογές του μεγάλου δάσκαλου της Λίλης του Ανρί Γκουγκό και είναι ένα παραμύθι « κύκλος» ζωής – αγάπης – ύπαρξης – ζευγαρώματος…

Το όνομα, έχει την χάρη και την μουσική της Αιτής, της πατρίδας του και μιλάει για τη σημασία που  έχει η ταυτότητα, το είναι , η ονοματοδοσία, η αναγνώριση από τον άλλο…

Το μαγικό ταμπούρλο μας έρχεται από την Χώρα του πάγου , των Εσκιμώων κι έχει βαθιά ακουμπήσει  το νόημα της αναγέννησης από τις στάχτες, τα κόκκαλα, από το τίποτα…

Κι έρχεται εκείνο το παραμύθι για τη γυναίκα με τα χέρια από φως για να μιλήσει για τον εγωισμό, την αλαζονεία, την υπεροψία …την αγάπη. Να μιλήσει για τη « Φωτεινή» που έχει τη δύναμη θεού στα χέρια και την ψυχή σαν αγαπά, σα νοιάζεται , σαν γίνεται θυσία… Ίσαμε να την πληγώσει ο ίδιος άνθρωπος που λάτρεψε και να χαθεί ο ίδιος στο σκοτάδι… Εκείνη θα μείνει  πάντα με το φως στα χέρια γιατί η αγάπη δεν χάνεται ποτέ… Χαρίζεται μόνο και αλίμονο σε εκείνον που την παραμερίσει, δεν την δει, δεν νιώσει…

Όσο για το τελευταίο παραμύθι, την  Σαλιλά, δύσκολο να μην κλάψεις , δύσκολο να μην νοιώσεις βαθιά τον πόνο, την μοναξιά, τη σιωπή και πάλι την αγάπη.

Παραμύθια για μεγάλους που τόσο τα ΄χουμε  ανάγκη. Ιστορίες μαγικές που αγκαλιάζουν την ψυχή που ΄χουν κάθαρση στα λόγια και στα κατασταλάγματα. Όπως όλα τα παραμύθια με ή χωρίς μαγικά, με ή χωρίς αφέντες ή βασιλιάδες, δράκους κι αερικά. Μα μήπως δεν τα κουβαλά ο καθένας μέσα του όλα τα στοιχειά κι όλα τα καλά που του χαρίζει η φύση; Τρόπο θέλει να ξεσκεπαστούν, να απλώσουν, να θεριέψουν …

Ο, τι και αν πω για τη Λίλη Λαμπρέλλη θα  είναι  λίγο. Λόγος που ρέει, εικόνες που μεταφέρουν την ψυχή σε άλλους κόσμους. Θα΄θελα μόνο να την ακούσω μια φορά να λέει  κάποιο απ΄αυτά  και ξέρω πως θα είναι καθηλωτικό. 

Όταν θαυμάζεις πολύ έναν άνθρωπο  δεν μπορείς  σίγουρα να είσαι αντικειμενικός , όμως πραγματικά δεν βρήκα ούτε ένα ψεγάδι στη γραφή, ούτε μα παραφωνία στο λόγο. Όλα γραμμένα στρωτά, με ψυχή  και  αγάπη περισσή. Διαβάζεις τα μικρά βιβλία και θες να μην τελειώσουν ή τα ξαναρχίζεις πάλι κι ανακαλύπτεις ένα σωρό καινούργια πράγματα… 

Σαν επίλογο θα  δανειστώ τα ίδια της τα λόγια : «…Το λοιπόν, τέρμα οι συστάσεις και αρχή των παραμυθιών. Βούβες κι όλα αυτιά! Καλησπέρα της Αφεντιάς σας!»

Για μεγάλους και παιδιά…

Δέκα και ένα παραμύθια σοφίας για καιρούς κρίσης και άλλων δεινών, Λίλη Λαμπρέλλη, εκδ. Πατάκης

Δέκα και μια  ιστορίες διασκευασμένες από την πιο τεχνίτρια των παραμυθιών, της λαϊκής ρήσης και των καλών ιστοριών. Για εκείνα τα μετέωρα βήματα που κάνουμε όλοι σαν μεγαλώνουμε, σαν θέλουμε να αλλάξουμε , σαν βιώνουμε τα άσχημα και τα όμορφα της ζωής. Παραμύθια του κόσμου, της ζωής, της ψυχής. Ιστορίες πολύτιμες, έντεκα στον αριθμό που η μοναδική Λίλη  Λαμπρέλλη τις ξαναγράφει με το δικό της τρόπο.Kαι μπαίνεις για λίγο σε έναν άλλο κόσμο, και  την  φαντάζεσαι να τα αφηγείται, να μας μαγεύει με τη φωνή και την ομορφιά του λόγου της.

Αναζητήσεις μεγάλων απαντήσεων, των σχέσεων, της πεθυμιάς και της Αγάπης μέσα από το λόγο του παραμυθιού. Παραμύθια του γάμου μα και του θανάτου. Της άμμου που φοβάται να « σηκωθεί» μοναχή, να χάσει τη βολή, να τολμήσει, να  ταξιδέψει  …ίσαμε.

Και μιλάνε ακόμα τούτα τα παραμύθια για την ευλογία, την τύχη ή την ατυχία που κάποιες φορές είναι δεμένες σαν αδελφές κι έρχονται για να χαρίσουν και να πάρουν το μερτικό τους. Εσύ πάλι πρέπει να μην  βαρυγκωμάς. Να δέχεσαι τη ζωή, όπως ορίζει, όπως έρχεται, γιατί είναι δώρο μοναδικό, με τα καλά και τα κακά της…

Κι είναι τα παραμύθια που λένε πάντα αλήθειες γεμάτα από βασιλιάδες με παράλογες απατήσεις και διαταγές που ΄χουν σαν στόχο τους να δείξουν την δύναμη της εξουσίας. Κείνα τα χρυσά δεκανίκια του ενός και μοναδικού  Βασιλιά στην πολιτεία του «παραλόγου» ήταν η αφορμή να μάθουν οι άνθρωποι να υπακούν, να ζουν σκλάβοι ακόμα κι όταν η ελευθερία  ήταν  μέσα στα χέρια τους. Δεν γνώριζαν  πως να την χρησιμοποιήσουν γιατί  απλά δεν έμαθαν ποτέ να τολμούν, να σηκώνουν κεφάλι, να ζουν  χωρίς δεσμά. Είναι η συνήθεια δεύτερη φύση και χαράς σ΄αυτούς ς που τολμούν να πάνε παραπέρα. Μόνο που θέλει τρόπο και προσοχή γιατί ποτέ δεν ξέρεις τι μπορεί να σου συμβεί…

Κι είναι οι λέξεις που μπορούν στα βάθη τα απάτα να σε ρίξουν ή πάλι να σου δώσουν την δύναμη να ζεις, να προχωρήσεις, να καταφέρεις το άπιαστο… «Να γίνεσαι κουφός πάντα σε  ότι σε απελπίζει » ακόμα και αν είσαι μια μικρή κι ανήμπορη… ποντικίνα!

«Όταν η τύχη σε χαϊδέψει τόσο που πιο πολύ δε γίνεται, να το θυμάσαι, αυτό δεν μπορεί να μείνει έτσι για πάντα- σίγουρα θα αλλάξει. Κι όταν βρεθείς στον πάτο, ποτέ μην το ξεχνάς , κι αυτό σίγουρα θ΄ αλλάξει, γιατί δεν  έχεις άλλο δρόμο από αυτόν που σ΄οδηγεί γοργά ν΄ ανεβαίνεις.»

Κι αν πάλι συνήθισες τη ζωή πάνω σε στηρίγματα, να θυμάσαι πως θέλει μια στιγμή να «κυνηγήσεις» την δική σου ελευθερία, να προχωρήσεις μόνος σου χωρίς να βασίζεσαι σε κανένα  και τίποτα. Αρκεί να  το πιστέψεις και να κάνεις εκείνο το …παραπέρα!

Κι είναι η σοφία του κόσμου, των ανθρώπων τόμοι βιβλίων που κανείς δεν προλαβαίνει να κατανοήσει, να μάθει, να εφαρμόσει στη ζωή του γι αυτό κι η πιο σοφή κουβέντα είναι  αυτών που ξέρουν από νωρίς… Να ζεις τη στιγμή, την κάθε στιγμή σαν να είναι η τελευταία. Και ας ζουν μέσα σου δυο λύκοι που μάχονται ο ένας για το φως , την αποδοχή, τη συγχώρεση, την αλήθεια, τη χαρά κι ο άλλος για το σκοτάδι. Για την απόρριψη, την τσιγγουνιά, την εκδίκηση, την πίκρα και το ψέμα. Στο χέρι του καθενός μας  ποιον λύκο θα πρωτοταϊσει, ποιος θα θεριέψει πιο πολύ να σε οδηγήσει όπου εσύ αποφασίσεις.

Κι είναι γεμάτα από σοφά λόγια όλα τα παραμύθια της γνώσης. Ακόμα κι εκείνη την υστάτη στιγμή που είσαι λίγο πριν το τέλος και αναρωτιέσαι για τα βήματα, τα χνάρια της ζωής σου. Κι είναι  παρμένα από την ίδια τη ζωή κι έχουν περάσει χρόνοι χιλιάδες και λέγονταν από στόμα σε στόμα κι έφτασαν ίσαμε τις μέρες μας. Κι  είναι η Λίλη Λαμπρέλλη η  υφάντρα τους , στολίζοντας τα με ξόμπλια  και νήματα  και χρώματα ξεχωριστά. Να μπαίνουν μέσα στην ψυχή να αφήνουν το καταστάλαγμά τους πολύτιμο , σαν το νερό στη ζωή, σαν το βάλσαμο στην κάθε μέρα, στα δύσκολα μα και στα εύκολα των καιρών!

Για μεγάλους και παιδιά…

*Η Ελένη Μπετεινάκη είναι νηπιαγωγός