Παραμύθια, μύθοι και ιστορίες που αντέχουν στο χρόνο...

Τα Παραμύθια του Σαββάτου… γράφει η Ελένη Μπετεινάκη*

Ιστορίες, παραμύθια και μύθοι. Φιλίες, αγάπες και τσακωμοί. Ποιήματα που αντέχουν στο χρόνο. Παραμύθια αξεπέραστα και μύθοι ξακουστοί. Παιδιά, θεοί, θεριά και ήρωες. Όλα μπλεγμένα τούτη τη φορά στις πιο γνώστες παλιές και νέες ιστορίες που τις γράφουν άνθρωποι που γνωρίζουν πως κάποια γραφόμενα αντέχουν για πάντα στο χρόνο, όσοι αιώνες κι αν περάσουν… 

Μια κίτρινη καρδιά, κι ένας κόκκινος ήλιος, Ιωάννα Μπαμπέτα, εικ: Σάντρα Ελευθερίου, εκδ. Ψυχογιός

Μια πολύ στιφτή γροθιά ό,τι κι αν κρατήσει το σπάζει σε χίλια κομμάτια. Δυο πολύ σφιγμένα χείλη, πάλι, σχηματίζουν μια πολύ λεπτή γραμμή στο πρόσωπο που δύσκολα τη βλέπεις. Η Μαρία και η Κατερίνα απέκτησαν καθεμία το δικό της …σφίξιμο, ξαφνικά, μια μέρα. Κι από τότε η φιλία, η σχέση τους ,η ζωή τους χωρίστηκε στα δυο. Δυο στρατόπεδα όλη η τάξη, κι οι φίλοι τους. Ποιος έφταιγε; Ίσως και οι δύο;  Ένα μικρό αγόρι που βρέθηκε φίλος και των δύο, βρέθηκε στη μέση μιας κρίσης,  αναρωτιόταν κι ένοιωθε μοναξιά. Και σκεφτόταν πολύ το …γιατί; Κι έτσι πήγε και ρώτησε τα δυο κορίτσια. Και έγινε κάτι τότε στα πρόσωπα τους σαν να ΄ταν μια βροχή  που έφερε το χειμώνα στη μια  και μια ομίχλη που σκέπαζε τα πάντα στην άλλη. Μια μικρή αλλαγή  συνήθως κουβαλάει μέσα στης μια μεγαλύτερη. Κι η βροχή η δυνατή έγινε  βροχούλα καλοκαιρινή που ξέπλενε τα σκονισμένα και τα άσχημα.  Κι έτσι άρχισαν και τα κορίτσια να μιλούν, να συλλογιούνται  ίσαμε που εμφανίστηκε και το ουράνιο τόξο. Γέμισε χρώματα πια ο τόπος και μια κατακίτρινη καρδιά ξεπρόβαλε από μια τσέπη και ένας κατακόκκινος ήλιος από μιαν άλλη.

Κι είναι οι τσακωμοί των μικρών παιδιών η αιτία να συμβούν ένα σωρό πράγματα στην αυλή του σχολείου κάποιες φορές. Κι η αφορμή είναι συνήθως ένα ασήμαντο γεγονός και το « δε σε έχω φίλο» να πρωταγωνιστεί σε κουβέντες. Κάπως έτσι  σταματούν για λίγο τα αληθινά γέλια και οι χαρούμενες φωνές. Όμως πίσω από κάθε τι άσχημο ή αμίλητο υπάρχει πάντα ένα γιατί , μια καρδιά κι ένας ήλιος! Και πάντα  κάπου, κάποιος  σαν από μηχανής θεός θα φέρει τα πράγματα στα ίσα τους…

Η Ιωάννα Μπαμπέτα με τον πιο χρωματιστό λόγο γράφει μια ιστορία καθημερινής ρουτίνας στις τάξεις , για μια παρέα που για λίγο ένοιωσε μια διχόνοια, μια ανατροπή, μια αλλαγή που δεν της ταίριαζε. Έτσι με τρόπο απλό, υπέροχο και πολύ εκφραστικό, η συγγραφέας κάνει τον τσακωμό χαρά , την φιλία αξεπέραστη, τις συγγνώμες που εννοούνται  κι όλα τα ερωτηματικά γεμάτα χρώματα  και ψυχή που περισσεύει. Κι ό ήλιος όλων γίνεται τόσο φωτεινός που αποκτά το κόκκινο της φωτιάς και οι καρδιές από τη λάμψη τους γίνονται κατακίτρινες.

Μοναδική, καλογραμμένη ιστορία ,γεμάτη μηνύματα και χαρά, συμπεριφορές, φιλίες και τσακωμούς. Μια καθημερινότητα μικρών κοινωνιών, ζωντανών παιδιών που αγαπούν τη ζωή, το χρώμα, τους φίλους και …τον εαυτό τους. Παιδιών που μετά  από λίγο δεν θυμούνται γιατί έχουν μαλώσει με το φίλο τους αφού υπάρχει το παιχνίδι που  πάντα τους ενώνει, γιατί για τα παιδιά ο κόσμος είναι απλός χωρίς χρόνιες προστριβές, χωρίς αιώνια πείσματα , χωρίς καμιά κακία… Είναι όλα σαν το ουράνιο τόξο που συνήθως βγαίνει μετά την καταιγίδα  και  σκορπά τη μαγεία του, την ομορφιά και τα πιο γλυκά χρώματα. Χρώματα κι εικόνες που τόσο μοναδικά έχει πάλι φτιάξει η Σάντρα Ελευθερίου. Χρώματα, μορφές, σκίτσα που ΄ναι σαν να ζωντανεύουν μπροστά στα μάτια σου…

Για παιδιά από 5 χρονών…

Το λιοντάρι της Νεμέας, Μαρία Αγγελίδου, εικ: Ίρις Σαμαρτζή, εκδ. Μεταίχμιο

Θηρία, κυνηγοί, φόβος. Από την αρχή σχεδόν της δημιουργίας  του κόσμου αυτή η σχέση είχε να κάνει με την επιβίωση του  ανθρώπου και τελικά την επικράτηση του πιο δυνατού. Κι ήταν πολλά εκείνα τα θεριά κι οι δράκοι κι έχιδνες κι οι λάμιες. Άλλες φυρές γίνονταν πιο προσιτά στον άνθρωπο άγρια ζώα,  όπως  οι αρκούδες, οι αετοί κι οι τίγρεις. Ένα μόνο ήταν το πιο ατρόμητο που είχε μέσα του τη φοβέρα, την αγριάδα και τον πόλεμο, κι όλοι το τρέμαν. Λιοντάρι ήταν το ζώο που σκορπούσε τον πανικό κι όποιος κυνηγός ή πολεμιστής κατάφερνε να το νικήσει ζούσε για πάντα δοξασμένος, αγαπητός και πανίσχυρος. Όλη η ρώμη, η ψυχή, η πίστη του κάθε άνδρα κρινόταν στην αναμέτρηση του με αυτό το φοβερό θεριό. Έτσι λοιπόν κι όλοι εκείνοι που ήθελαν να γίνουν βασιλιάδες έπρεπε να ΄χουν στη ζωή τους μια αναμέτρηση με τούτο το ζωντανό, μια νίκη που θα έδειχνε τη γενναιότητα, το θάρρος τη δύναμή τους. Κι ήταν εκείνα τα χρόνια τα παλιά, βασιλιάς ο Ευρυσθέας. Κι έβαλε τον Ηρακλή πρώτα από όλους του τους άθλους να τα βάλει με το πιο φοβερό θεριό του κόσμου, το λιοντάρι της Νεμέας. Λένε πως δεν υπήρξε ποτέ άλλο τέτοιο ζώο  μιας και στις φλέβες του αντί για αίμα κυλούσε μαύρος αφρός και ήταν τόσο πελώριο που ξεπερνούσε σε μέγεθος και τέσσερα άλλα λιοντάρια μαζί. Όλα τα υπάρχοντα μέταλλα κι  οι πέτρες δεν μπορούσαν να το ακουμπήσουν. Κι είχε για σπίτι του μια τρύπα ενός  απόκρημνου βουνού που ΄χε χωρίσει στα δύο  σαν άκουσε για πρώτη φορά τον βρυχηθμό του.

Έτσι ο Ηρακλής πήγε να τα βάλει μαζί του. Και πήρε και σύνεργά του τόξα και βέλη και ρόπαλο. Δεν του χρησίμευσαν όμως πουθενά . Μόνο τα χέρια του στάθηκαν ικανά να τον βοηθήσουν να σώσει την ίδια του τη ζωή και να πνίξει το λιοντάρι. Νίκησε το φόβο ο Ηρακλής και τον «φώλιασε » στην ψυχή του λιονταριού. Κι έγινε από τότε ο πιο μεγάλος ήρωας , ο πρώτος κυνηγός του κόσμου.

Εμπλουτίζεται η σειρά των μυθολογικών παραμυθιών του Μεταιχμίου από τούτη την μοναδική και πάλι γραφή της Μαρίας Αγγελίδου. Χιλιοειπωμένος ο μύθος του Λιονταριού της Νεμέας . Πρωτόγραφος  όμως με τέτοιον τρόπο,  με τόσο ζωντανό ύφος , με τόση λογοτεχνική μαεστρία, γεμάτος λέξεις και εικόνες πού επίσης εξαίσια έχουν αποτυπωθεί από την αξεπέραστη Ίρις Σαμαρτζή.

Ανδρεία, γενναιότητα, θάρρος και φόβο έχει αυτός ο μύθος να μας δείξει. Επικράτηση της δύναμης του σώματος και της ψυχής χωρίς καμιά βοήθεια από παράγοντες εξωτερικούς. Ήρωα ς μοναδικός ο Ηρακλής , πρότυπο δύναμης, ακεραιότητας  , συγκέντρωσης και θάρρους.

Μύθος και πάλι μπλεγμένος  με το παραμύθι. Λόγος που ρέει ακατάπαυστα και χαρίζει ομορφιά και γαλήνη στις δικές μας ψυχές. Και ας είναι τούτος ο μύθος γραμμένος  για το φόβο για κατορθώματα μόνο ημίθεων που είναι ασύλληπτα στην ανθρώπινη λογική…

Να τα ψάχνετε πάντα τούτα τα παραμύθια. Να μαγεύεστε  από τις λέξεις και να γεμίζετε εικόνες που θυμίζουν τα χρόνια εκείνα τα ηρωικά κι ας λένε πως υπήρξαν μόνο στους μύθους. Ποιος ξέρει, ίσως! Το ταξίδι στην  καλή παιδική λογοτεχνία μετράει πάντα , αλήθεια , μύθος ή παραμύθια. Αξία έχει η διάδοση  όλων όσων μας χαρίστηκαν γενεές - γενεών μέχρι τις μέρες μας ειπωμένες και με ακόμα πιο δυνατό λόγο.

Με εκπαιδευτικές δραστηριότητες σχεδιασμένες από την Μαρία  Γονιδάκη.

Για παιδιά από 6 χρονών…

Ο πρώτος μου Κορνάρος Ερωτόκριτος, διασκευή Λίνα Σωτηροπούλου, εικ: Σόφια Παπαδοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο

«…Ο Ερωτόκριτος είναι μία έμμετρη μυθιστορία που συντέθηκε από τον Βιτσέντζο Κορνάρο στην Κρήτη τον 17ο αιώνα. Αποτελείται από 10.012 ιαμβικούς δεκαπεντασύλλαβους ομοιοκατάληκτους στίχους στην Κρητική διάλεκτο, των οποίων οι τελευταίοι δώδεκα αναφέρονται στον ίδιο τον ποιητή. Κεντρικό θέμα του είναι ο έρωτας ανάμεσα σε δύο νέους, τον Ερωτόκριτο, που στο έργο αναφέρεται μόνο ως Ρωτόκριτος ή Ρώκριτος, και την Αρετούσα, και γύρω από αυτό περιστρέφονται και άλλα θέματα όπως η τιμή, η φιλία, η γενναιότητα και το κουράγιο…» έτσι γράφει το λήμμα της ηλεκτρονικής εγκυκλοπαίδειας wikipedia. Κι αυτό το μοναδικό έργοo  ήταν το πρώτο βιβλίο που άκουσα και διάβασα στη ζωή μου. Μια εποχή που τα βιβλία ήταν δυσεύρετα στην επαρχία , τούτη η ιστορία ήταν καταλυτική. Η γιαγιά μου πάλι «τον» ήξερε απέξω κι έτσι μεγάλωσα με την φωνή της να μου αφηγείται ολόκληρα αποσπάσματα από την πολυαγαπημένη μου  πριγκιποπούλα, την Αρετούσα και τον πιο γενναίο νέο της Κρήτης, της Ελλάδας ολόκληρης, για μένα, τον Ερωτόκριτο. Τούτο ήταν και το πρώτο παραμύθι που άκουσα ,ούτε Κοκκινοσκουφίτσες, ούτε Σταχτοπούτες   και που με έκανε να αγαπήσω πιότερο τον τόπο μου, τις ρίζες και την ντοπιολαλιά  μας. Σαν μεγάλωσα λοιπόν και το βρήκα, το πήρα και το κράτησα σα φυλακτό και από τότε το΄χω διαβάσει πάμπολλες φορές και σχεδόν σε όλες τις εκδόσεις που έχει κυκλοφορήσει. Πόσο αγαπώ λοιπόν αυτούς που το διασκευάζουν για πολύ μικρά παιδιά κι έτσι να αποκτούν μια επαφή με το τόσο σπουδαίο έργο που κλείνει όπου να ΄ναι  τα τετρακόσια χρόνια που υπάρχει. Η  υπόθεση λίγο πολύ γνωστή σε όλους μας, μια ιστορία αγάπης που άντεξε στο χρόνο, στις παραξενιές των μεγάλων, στα ήθη και έθιμα της εποχής. Μια φιλία ξακουστή και ύμνος ανδρείας, θάρρους, τιμής και γενναιότητας.

Η Λίνα Σωτηρόπουλου έφτιαξε με τον δικό της έμμετρο λόγο τούτη τη διασκευή και η Σοφία Παπαδοπούλου την εικονογράφησε. Μια ιστορία αγάπης, μια ιστορία που σαν την μάθεις  θυμάσαι κι εκείνο τον άλλο αετό της Κρήτης, τον Ξυλούρη που τόσο μοναδικά έχει ερμηνεύσει  σε μουσική και ενορχήστρωση Σταύρου Ξαρχάκου και Χριστόδουλου Χάλαρη.

Δύσκολο να γράψεις για τούτο το έργο, απλά επαινείς κάθε προσπάθεια όσων τολμούν να αγγίξουν στερεότυπα και Ποιήματα τόσο μοναδικά. Αξίζει η κάθε προσπάθεια πολύ, γιατί έτσι θα  το μάθουν όλο και πιο πολλά παιδιά, όλο και πιο μικρά και για αυτό Λίνα μου, να΄σαι καλά!

Διαβάστε το οπισθόφυλλο του βιβλίου εδώ : http://www.metaixmio.gr/products/4857--.aspx
 

Για παιδιά από 4 χρονών

*Η Ελένη Μπετεινάκη είναι νηπιαγωγός

Δημοσιεύτηκε στις 30 Σεπτεμβρίου 2017 στο cretalive.gr:http://www.cretalive.gr/culture/ta-paramythia-toy-sabbatoy-71