«Επάτησεν ο Αύγουστος…!»

Π.Πανταζής 1881, Μάγκας που τρώει καρπούζι

Της Ελένης Μπετεινάκη

«…Νομίζω πως είδα την βασίλισσα των ξωτικών χθες βράδυ. Εκεί λίγο πριν τα μεσάνυχτα αναζήτησα κι εγώ την χαραμάδα στο στερέωμα, μιας και τούτη την τελευταία βραδιά του Ιούλη πίστευαν τα παλιά χρόνια πως άνοιγαν οι ουρανοί κι ότι ήθελε κανείς θα μπορούσε να το ζητήσει. Γεμάτος αστέρια ήταν ο ουρανός , φωτεινότερα από κάθε άλλη νυχτιά . Κι όσο  κοίταζα κι αδημονούσα, ένα τεράστιο άρμα φτιαγμένο από μικρά μικρά αστέρια πέρασε για μια στιγμή μπροστά απ΄τα μάτια μου. Έμοιαζε να τρέχει, να βιάζεται να συναντήσει το φεγγάρι, το ασημένιο, το πρώτο του Αυγούστου, το ολόγιομο. Θάμπωσα από το φως …πρόλαβα έκανα την ευχή μου και τότε είδα, σαν ξεμάκραινε, πως ήταν πάνω του μια γυναίκα που ΄χε ένα πελώριο ολόφωτο στέμμα στο κεφάλι της. Έγειρα στο πλάι κι αποκοιμήθηκα εκεί κάτω από τον έναστρο ουρανό μ΄ ένα χαμόγελο χαραγμένο στα χείλη μου. Ναι , επιτέλους είχα δει την Τιτάνια!  

Τώρα όλα τα όνειρα θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν, όλα, φτάνει να το πίστευα…»

Γ.Μόραλης, τα καρπούζια

Ξημέρωσε πρώτη τ΄Αυγούστου. Του μήνα που από την προκοπή και την μεγαλοσύνη της ψυχής του  θρέφει όλους τους υπόλοιπους με τα καλά και τα κακά του. Ο Σείριος έλαμπε στον ουρανό σήμερα πρωί πρωί λίγο πριν συναντήσει τον Ήλιο , να τον καλημερίσει, να του ευχηθεί για τον ερχομό τούτου του όμορφου παλληκαριού, του τρίτου γιού του Καλοκαιριού,  που όλοι το αγαπούν  γιατί φροντίζει για όλους τους άλλους. Με τις Δρίμες ή Αλουστίνες , τα μερομήνια, τις ζέστες , τις γιορτές. Με τα σύκα του και τα σταφύλια,  με τις πιο ώριμες ντομάτες από ποτέ, με τους καρπούς όλους γινωμένους και τα κελάρια να αβγατίζουν. Με  τον Αφέντη Χριστό να υψώνει την χάρη Του σ΄όλες τις βουνοκορφές και την Παναγιά να γιορτάζει σε  όλα τα χωριά , τις πόλεις, ακόμα και στα μικρά, ξεχασμένα ξωκλήσια. Κι εκείνος ο τζίτζικας  να μην σταματά ούτε γα μια στιγμή το τραγούδι του, μονότονο, χαρούμενο αλλά και απαραίτητο για να θυμίζει πως «επάτησεν»  πια και τούτος ο Μήνας ,ο χιλιόχρονος , ο πιο ερωτικός, ο Φεγγαράς, ο Συκολόγος , ο Τραπεζοφόρος ,ο Πενταφάς και ο Δριμάρης .

Frida kalo

Μήνας που όλες οι νεράιδες και  τα ξωτικά ζουν μια από τις καλύτερες ώρες τους. Δώδεκα μέρες  χορεύουν και λυγίζονται και ανακατώνουν τα σπίτια, τα νερά και τους καρπούς. Και σπέρνουν το χάος και την αταξία τούτες οι Δρίμες σαν άλλοι καλικάντζαροι που εκείνοι έρχονται ανήμερα των Χριστουγέννων και μένουν κι αυτοί για δώδεκα μέρες. Τα ξωτικά όμως τ΄Αυγούστου  δεν κάνουν μόνο σκανταλιές αλλά σπέρνουν παντού τον πανικό γιατί «μαγαρίζουν» τα νερά εκτός και ρίξεις ένα καρφί ή ένα πέταλο, στη θάλασσα, στο ποτάμι, στο πηγάδι,  και τότε το κακό δεν θα σε βρει ποτέ. Αν όμως ξεχαστείς και λουστείς τούτες τις μέρες , πίστευαν πως μεγάλο κακό θα σε ανταμώσει. Κι αν κατά λάθος πλύνεις τα ρούχα ή τα σκεπάσματα ίσως τα βρεις τρύπια και σκισμένα.

Τούτες  τις δώδεκα ή έξι πρώτες μέρες μέχρι του Χριστού, ανάλογα με την περιοχή μαντεύουν και τον καιρό . Κάθε μέρα ή κάθε δυο ,τα λεγόμενα μερομήνια,  ότι καιρό κάνει ή δείχνουν τα σημάδια θα ‘ ναι ο καιρός ενός μήνα , με τη σειρά, ξεκινώντας απ το Σεπτέμβρη. 

Vincent Van Gogh,το κόκκινο αμπέλι,

Πρωταυγουστιά, και όσοι έμειναν την νύχτα  ξάγρυπνοι να κοιτάνε αστέρια, τα σημάδια και το άνοιγμα του ουρανού το προηγούμενο βράδυ,  έριχναν άμμο μέσα στο σπίτι για να υπάρχει αφθονία και ευτυχία και σαν ξημέρωνε, οι γυναίκες καθάριζαν τα χάλκινα αγγεία τους πρωί πρωί για να τα προλάβουν μέχρι να πάνε στην εκκλησιά , να πάρουν τον αγιασμό της μέρας, του μήνα ολόκληρου , να ξεκινήσει η πρώτη νηστεία για χάρη της Παναγιάς , της μάνας όλου του κόσμου. Δυο μάνες λένε πως έχει ο άνθρωπος. Η μια είναι εκείνη που τον γέννησε, η άλλη είναι η Παναγιά που πάντα την φέρνει στο μυαλό τις δύσκολες ώρες. Αυτή επικαλείται για βοήθεια στα μεγάλα του ζόρια.

Και περνούν  οι δύσκολες πρώτες μέρες , ίσαμε τη Χάρη του Χριστού στις 6 του μήνα. Αφέντη τον φωνάζουμε στην Κρήτη, όχι από δουλοπρέπεια ,αλλά για να δείξουμε  το ψήφος, την εκτίμηση, την Αγάπη. Όλες σχεδόν οι εκκλησιές Του βρίσκονται πάνω στις βουνοκορφές κι αυτό γιατί  βουνό σημαίνει ανύψωση, ανάταση και επαφή με τον ίδιο το Θεό. Μεγάλη γιορτή, πολλά τα πανηγύρια, αμέτρητες οι προσφορές. Λέγαν πως την  παραμονή το βράδυ ξανάνοιγαν πάλι, οι ουρανοί  κι όσοι το πίστευαν δεν έβλεπαν πια νεράιδες, ή βασίλισσες ή ξωτικά αλλά ένα άγιο φως κι αυτό ήταν σημάδι, το χαν για καλό.

Τάσσος,

Την άλλη μέρα η νηστεία του δεκαπεντάγουστου  διακόπτεται. Μπορεί να καταναλωθεί για φαγητό το ψάρι και η σκορδαλιά. Είναι η μέρα που ο παπάς λέει ευχή για τα σταφύλια και τα σύκα που θα προσκομιστούν στην εκκλησία και ανάλογα με τον καιρό που θάχει θα φανεί σαν προμήνυμα φθινοπώρου ίσως γιατί  οι πελαργοί αρχίζουν το φευγιό τους σιγά σιγά  σε χώρες με θερμότερο κλίμα. Και θα γεμίσουν τα σπίτια κι οι εκκλησιές βασιλικούς ως τη γιορτή της Παναγιάς, προσφορά στη Χάρη Της. Σ΄ άλλα μέρη τούτη τη  μέρα ζύμωναν ψωμί, με το πρώτο αλεσμένο στάρι και τον έκαναν προσφορά στη Βρύση του χωριού κι είχε και σχήμα τζιτζικιού μιας και πίστευαν πως το στοιχείο του νερού έμοιαζε σε αυτό το έντομο και το ψωμί το ονόμαζαν « τζιτζιρόκλιτο ».

Η Χάρη της Παναγιάς , η Κοίμηση της στις 15 είναι το δεύτερο Πάσχα της Ελλάδας ολόκληρης. Αν και  εγκαταλείπει  τα εγκόσμια, η ίδια θέλησε να καλέσει γνωστούς κι αγαπημένους φίλους και συνοδοιπόρους της γύρω από την νεκρική κλίνη , να κλείσει τα μάτια και να «κοιμηθεί» . Κανείς να μην κλάψει τούτη τη μέρα, έτσι ήθελε,  γιατί η θύμηση θα μενε και μένει πάντα στο μυαλό και την ψυχή. Όλος ο κόσμος Την γιορτάζει , απ άκρη σ άκρη ο Χριστιανισμός, η Ελλάδα πανηγυρίζει την Χάρη της. Και αμέσως την  επόμενη μέρα όλος ο κόσμος ανάστατος πάλι. Τα σταφύλια είναι πια ώριμα κι είναι η ώρα που θα αρχίσει ο « πόλεμος του θέρους». Η πιο μεγάλη αγροτική φιέστα, η πιο πολυπόθητη ώρα για τον γεωργό. Κι είναι βιαστικοί , να τα μαζέψουν, να απλώσουν την σταφίδα, γιατί ο σοφός λαός όσο κι αν αγαπάει τον Αύγουστο , τον φοβάται και χαρακτηριστικά λέει  : « Επάτησε ο Αύγουστος , η άκρα του χειμώνα».

Α.Κοντέλης, Το μποστάνι

Και λίγο πριν φύγει και τούτο το τελευταίο παιδί του καλοκαιριού είναι οι γιορτές  του Αγίου Φανουρίου, του Αι Γιάννη του αποκεφαλιστή , του Αγίου Αλεξάνδρου και της Αγίας Ζώνης. Γιορτές γεμάτες θρύλους και δοξασίες για χαμένα αντικείμενα που βρίσκονται  , με τάματα από φανουρόπιτες για τον άγιο που θεωρείται προστάτης στην Κρήτη των βοσκών και ειδικά στα μέρη εκείνα των ζωοκλοπών γιατί στο όνομά  του πάντα ορκίζονταν και έβρισκαν τα πρόβατα τους όσοι τα έχαναν. Μπροστά στην εικόνα του Αγίου κανείς δεν μπορεί να αρθρώσει ψεύτικο λόγο κι έτσι οι ζωοκλέφτες « έτρεμαν» τούτη τη ρήση σαν την άκουγαν από τα χείλη των βοσκών. Δεν χρειαζόταν την γνωστή φανουρόπιτα , ο λόγος και μόνο έφτανε. Τάζοντας στον Άγιο μια πίτα θα φανερώσει όλα τα ζητούμενα ακόμα και πρόσωπα όπως  στις κοπελιές θα φανερώνονταν ο γαμπρός που περίμεναν. Και το εθιμικό θέλει η πίτα να είναι ζυμωμένη μόνο με επτά ή εννιά υλικά για να χει δύναμη το τάμα. Οι βοσκοί έστελναν στον Άγιο ένα από τα ζώα τους γιατί οι πίτες ήταν « γυναικείες δουλειές». Οι γεωργοί πάλι του πρόσφεραν λάδι κι αλλοίμονο αν δεν εκπλήρωναν την υπόσχεσή τους , λάδι δεν θα έμενε στο σπίτι τους.  Με ρίγη θα πορευτούν όσοι  δεν νηστέψουν την μέρα του Αι Γιαννιού στις 29 και με την τελευταία μέρα του μήνα που την λένε και «κλειδοχρονιά » γιατί κλείνει με αυτήν ο καλοκαιρινός χρόνος . Είναι το τελευταίο άναμμα της φωτιάς για να  διωχτεί ο κακός καιρός και χρόνος και να μπουν με δύναμη και ελπίδα στον καλό καιρό …στις καλύτερες μέρες του φθινοπώρου…

«…Μια άλλη χρόνια, θα΄μουν ακόμα πιο μικρή, πέντε ή έξι χρονών, όταν μείναμε κάποια βραδιά κοντά στην απλωμένη σταφίδα κάτω από τα κλαδιά της Ασημένιας μας , ξέρετε, εκείνης της γέρικης ελιάς , που φέτος πια θα ΄ναι 83 χρόνων, έγινε κάτι που στην φαντασία μου έμοιαζε να΄ναι δράκος  που πετούσε φλόγες και με μπέρδευε αν ήταν παραμύθι, όνειρο ή συνέβαινε στα αλήθεια. Το  φεγγάρι ήταν ολόγιομο και τα αστέρια πιο λαμπερά από ποτέ .Ξενυχτούσαμε  και  δίπλα μας ήταν  ένα μποστάνι με λογής λογής λαχανικά και φρούτα. Δεν κουνιόταν κανένα φύλλο κι έτσι όπως έστεκαν οι καλαμποκιές και οι ντοματιές ασάλευτες , περνάνε  μορφή γιγάντων στα παιδικά μας μάτια. Ήμασταν  όμως ήσυχοι γιατί όλους μας φύλαγε ο Ανέστης, το Σκιάχτρο του κυρ Κώστα, που ήταν φύλακας άγρυπνος για το χωράφι και για δικά μου παιδικά όνειρα.  Κείνο λοιπόν το βράδυ μόλις το φεγγάρι είχε προχωρήσει τη διαδρομή του κι οι ιστορίες δεν είχαν τελειωμό ακούστηκε ένας παράξενος θόρυβος, συνεχόμενος και επαναλαμβανόμενος. Ήταν σαν να έσπαγε ένα ξύλο , ένα πολύ δυνατό « κρακ» κι ύστερα κι άλλο, κι άλλο …Γουρλώσαμε τα μάτια, η καρδιά ήταν σαν να σταμάτησε για λίγο να χτυπά. Τρόμος και αγωνία για τον άγνωστο επισκέπτη…

Χμ… θυμάμαι ακόμα το δυνατό γέλιο του πατέρα μου σαν γύρισε και σε μια στιγμή που το φεγγάρι φώτιζε τα πρόσωπα μας είδε τις γκριμάτσες και το φόβο μας ζωγραφισμένο κι εκείνον με ασημένια χρώματα. « …Τα καρπούζια είναι που μιλούν μεταξύ τους, που μεγαλώνουν και χρειάζονται περισσότερο χώρο και έτσι είναι η φωνή τους… μη σκιάζεστε!» Δε ήξερα πως τα καρπούζια είχαν μιλιά , πως ήταν δυνατόν με μια μικρή μόνο «κραυγή » να ψηλώνει ένα …φυτό  και τότε μια καινούργια ιστορία φτιάχτηκε μέσα στο μυαλό …

αλλά θα σας την πω μιαν άλλη φορά…!»

Τσόκλης, Εκρηγνυόμενα καρπούζια

Καλό Μήνα !

ΠΗΓΕΣ:

«Τα καλοκαιρινά», Λουκάτος  Δ. , Αθήνα 1981

«Ελληνικαί  εορταί και έθιμα της λαϊκής λατρείας », Μέγας Γ.Α. Αθήνα 1956

« Λόγια του αέρα», Ιδ. Συλλογή διηγημάτων, Ελένη Μπετεινάκη, 2013

Εφημερίδα Καθημερινή

Λαϊκές τελετουργίες στην Κρήτη, Νίκος Ψιλάκης, Καρμάνωρ, 2005

Δημοσιέυτηκε στο Cretalive.gr στις 1 Αυγούστου 2016 :http://www.cretalive.gr/opinions

Τα παραμύθια του Σαββάτου …

Γράφει η Ελένη Μπετεινάκη*...

Αλήθεια, εσείς, τις αγαπάτε τις μάγισσες; Ή νομίζετε πως είναι όλες τους κακές, δύστροπες, άσχημες και με ξόρκια φοβερά και τρομερά που έχουν σαν στόχο να κάνουν τη ζωή των ανθρώπων δύσκολη; Ε, λοιπόν, αφού όλοι πια έχουμε συμφωνήσει πως τα παραμύθια κρύβουν όλες τις μεγάλες αλήθειες, ένα θα σας πω. Υπάρχουν, τελικά, πολλές καλές μάγισσες που έχουν μπόλικη φαντασία και χιούμορ. Κι αν η ζωή τα φέρνει έτσι κάποιες φορές και ένα μικρό κινητό πρόβλημα, μια « διαφορετικότητα» μας  από τους άλλους μας φέρνει στην απομόνωση, την απελπισία και τις λαθεμένες αποφάσεις, εκτός από τις μάγισσες υπάρχουν και οι φίλοι που είναι πάντα  εκεί και βοηθούν στα δύσκολα, στα ζόρικα και στα μεγάλα…

Ένα αλλιώτικο πιρούνι, Βασίλης Τερζόπουλος, εικ: Κωνσταντίνα Ζαφείρη, εκδ. Κόκκινη Κλωστή Δεμένη

Ήταν μια φορά κι έναν καιρό μια μεγάλη Κουζίνα  με τους πιο γνώριμους και συγχρόνως παράξενους κατοίκους όλου του σπιτιού. Εκείνα τα χρόνια λοιπόν, τα παλιά, ένας μεγάλος καυγάς ανάμεσα στο Αλάτι και το Πιπέρι έφερε τα πάνω κάτω και η Αναταραχή που δημιουργήθηκε για πολύ μεγάλο διάστημα έμεινε να συζητιέται ως τις μέρες μας. Τώρα πια όλοι ζούσαν αρμονικά και με χαμόγελα πολλά, βοηθώντας ο ένας τον άλλο χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα. Ο καιρός περνά γρήγορα στα παραμύθια, και έφτασαν τα γενέθλια της κυρίας του σπιτιού. Μια γιορτή σε όλο το σπίτι και στην Κουζίνα επικρατούσε …αναβρασμός. Σαν ήρθαν και τα τελευταία ψώνια  πάνω στους πάγκους,  η κυρά – Κουτάλα ανακάλυψε πως νέοι κάτοικοι ήρθαν να μείνουν στην Κουζίνας τους. Και δεν ήταν όποιοι κι όποιοι… Ανάμεσά τους ένα πιρούνι αλλιώτικο από τα άλλα, ο Άρης.

Ο Άρης είχε μια ιδιαιτερότητα. « Γεννήθηκε » με ένα « δόντι» λιγότερο κι αυτό του δημιουργούσε κάποια μικρά προβλήματα. Τα προβλήματα του μεγάλωσαν σαν ανέλαβε δράση στην Κουζίνα. Λίγο το ένα επεισόδιο με την μηλόπιτα που προσγειώθηκε στο φόρεμα μιας κυρίας, λίγο το χτύπημα του αυγολέμονου που ξεπέρασε τα όρια της αντοχής του, ήταν αρκετά για να αρχίσουν τα σχόλια, οι ειρωνείες και τα γέλια σε βάρος του από όλους σχεδόν τους συγκατοίκους του. Το αποκορύφωμα έγινε την ημέρα που θέλησε να βοηθήσει στο παγωτό.Οι « φίλοι» του αντί να τον βοηθήσουν, τον άφησαν μέσα στο μπολ και έγινε κατεψυγμένος. Η  ιστορία συνεχίστηκε, ο Άρης ένοιωσε ανίκανος, μόνος και σχεδόν άχρηστος. Μόνο η Ρίτα, η Καρώ Πετσέτα έμεινε φίλη του, δίπλα του, με συμβουλές, παρηγοριά και αγάπη. Ο Άρης είχε  αποφασίσει πως δεν είχε θέση στην Κουζίνα και θα έφευγε… Το Αλάτι, το Πιπέρι  η Κουτάλα και φυσικά η Ρίτα προσπάθησαν να  τον βοηθούν να αλλάξει άποψη, να ακολουθήσει το όνειρο της ζωής του, να πολεμήσει για αυτό και να μην το βάλει ποτέ κάτω. Η συνέχεια είναι εκπληκτική, γεμάτη ανατροπές, συγκινήσεις, κατορθώματα μεγάλα και συγνώμες. Όμως επειδή κάθε νόμισμα έχει δύο όψεις , έτσι και σε τούτη την ιστορία το τέλος το διαλέγεις  ανάμεσα σε δυο διαφορετικές εκδοχές. Στην «…αληθινή ζωή, έτσι και στα παραμύθια, η κάθε μας επιλογή επηρεάζει την πορεία των πραγμάτων…». Αυτό ήταν το σύνθημα, το νόημα κι ο οδηγός για κάθε πράξη …του Άρη.

Μια ιστορία γεμάτη…ζωή. Μια ιστορία που αν και διαδραματίζεται σε μια μεγάλη Κουζίνα δίνει το στίγμα της κανονικής ζωής και της συμπεριφοράς των ανθρώπων. Μια ιστορία γεμάτη αλήθειες, γεμάτη όνειρα και …πειράγματα. Χλευασμοί, ενοχλήσεις, ειρωνείες αλλά και μεγάλες φιλίες, μεγάλες αποφάσεις και κατορθώματα. Μια ιστορία γεμάτη χιούμορ και συγκίνηση. Μπούλινγκ, εκφοβισμός, άσχημες συμπεριφορές και κακόγουστα αστεία συμβαίνουν και σήμερα ανάμεσα σε παρέες παιδιών. Η μοναξιά κι η απομόνωση των πιο αδύνατων κοντεύει να γίνει καθημερινότητα στις μικρές κοινωνίες. Μια ιστορία που πατεί πάνω στη φιλία, την αλληλεγγύη, στην διαφορετικότητα, στην υπομονή και στο θάρρος. Στις λύσεις των προβλημάτων χωρίς εγωισμούς και μικρότητες αλλά με θάρρος και πείσμα.

Ο Βασίλης Τερζόπουλος έφτιαξε μια πολύ προσεγμένη και όμορφη ιστορία για ένα θέμα των ημερών. Για τον χλευασμό και την απαράδεκτη συμπεριφορά πολλών απέναντι σε ανθρώπους που έχουν ιδιαιτερότητες στην κίνηση, την ανατομία του σώματός τους και είναι διαφορετικοί από άλλους. Για τις μικροεπιθέσεις και τις άσχημες συμπεριφορές που οδηγούν σε απομόνωση, μοναξιά και συχνά σε λάθος αποφάσεις.  Με πολύ χιούμορ και δράση ξετυλίγει μια περιπέτεια από την ίδια την καθημερινότητα πολλών παιδιών. Πραγματικά καλογραμμένη και με  δύο διαφορετικές απόψεις για την έκβασή της που δείχνει τον χαρακτήρα, τη δύναμη και την διαφορετικότητα στις αντιλήψεις και σκέψεις. Το βιβλίο έχει εικονογραφήσει η Κωνσταντίνα Ζαφείρη, που αν και ασπρόμαυρες διακρίνει κάποιος το ιδιαίτερο ταλέντο της. Η ιστορία αυτή  ανήκει  στη  νέα μπλε σειρά από τις εκδόσεις Κόκκινη Κλωστή Δεμένη.

Αναζητείστε και τον πρώτο τόμο της ιστορίας την « Αναταραχή στην κουζίνα» και αφεθείτε στη μαγεία της γραφής και της φαντασίας ενός νέου συγγραφέα με εκπληκτικές ιδέες για σύγχρονα καθημερινά θέματα!

Οι φίλες μας…οι μάγισσες, Αλκιβιάδης Κούσης, εικ: Βαγγέλης Παπαβασιλείου, εκδ. Πατάκης

Τρία αδέλφια σε ένα σπίτι παλιό και αγαπημένο, σαν μουσείο και τρεις μάγισσες που δεν είναι ούτε φοβέρες, ούτε ανατριχιαστικές, μόνο προσπαθούν να γίνουν…καλές. Μόνο έτσι θα συνεχίσουν, να υπάρχουν. Μια περιπέτεια στο σπίτι της γιαγιάς του Χρήστου , της Μαρίας και του Γιάννη, ένα τριήμερο Πρωτομαγιάς που σίγουρα όλοι θα θέλαμε να το  έχουμε ζήσει στα παιδικά μας χρόνια. Μια ξεκαρδιστική ιστορία με πρωταγωνίστριες εκτός  από όλη την οικογένεια του σπιτιού με τα καθημερινά της θέματα, τις :  Κανέλα, Φιρέλλα και Μιρέλλα. Κι όλα αυτά εξ αιτίας μιας μικρής ζημιάς σε ένα παλιό κάδρο του σπιτιού. Κι αρχίζουν τα ευτράπελα, οι ανεξήγητες καταστάσεις για τους γονείς που δεν καταλαβαίνουν αφού δεν τις βλέπουν και τα παιδιά που προσπαθούν να τις βοηθήσουν. Σκούπες, σφουγγαρίστρες, κουρτίνες και φλιτζάνια που αιωρούνται θα φέρουν σε απόγνωση και ακραίες καταστάσεις, τους γονείς και  τις φίλες της γιαγιάς των παιδιών. Θα επιστρατεύσουν μεγάλα μέσα για να διώξουν τα …ξωτικά από το σπίτι. Κι εδώ τα πράγματα περιπλέκονται, γίνονται ακόμα πιο αστεία με την εμφάνιση της …Ορτανσίας και λίγο πιο σοβαρά σαν ο πατέρας των παιδιών συζητά πως το σπίτι της γιαγιάς μάλλον θα πουληθεί για να βγάλουν πέρα με τα οικονομικά τους. Τότε οι  μάγισσες δείχνουν το μεγαλείο της ….καλοσύνης τους, των ικανοτήτων και της ευκαιρίας που έψαχναν για να υπάρχουν πάντα.

Ένα βιβλίο από τον Αλκιβιάδη Κούση γεμάτο φαντασία, χιούμορ και δείγμα καλής λογοτεχνικής γραφής για μικρούς αναγνώστες. Σαν μια ταινία, ένα ξεκαρδιστικό επεισόδιο μια σειράς που αδημονείς για τη συνέχεια. Πλοκή, ευτράπελα, ωραία γλώσσα και διάλογοι και φυσικά απόλαυση ανάγνωσης στο ζενίθ. Περιπέτεια που τα έχει όλα. Μυστικά, ζαβολιές, γράμματα που χρόνια είναι κρυμμένα, μυστικοί κώδικες, θησαυρούς! Χρώματα και αρώματα άλλων εποχών, νοσταλγία, ομορφιά και φιλίες.  Παραδόσεις που κάποιες φορές ξεπερνούν κάθε λογική και περιγραφή της ζωής των ανθρώπων στις μικρές κοινωνίες που κρατούν τα έθιμα, τις συνήθειες και την καθημερινότητα σε ένα άλλο επίπεδο από την σύγχρονη πραγματικότητα. Σχέσεις οικογενειακής ζωής και  καθημερινότητας, παιχνίδι και ανθρώπινες αδυναμίες ή προβλήματα που  δεν απέχουν και πολύ από την σημερινή πραγματικότητα και ας μην  υπάρχουν μάγισσες ή από μηχανής θεοί.

Είναι αλήθεια, κι εγώ αγαπώ πολύ τις μάγισσες και τούτες εδώ τις συμπάθησα τριπλά. Υπέροχη ιστορία, σαν παραμύθι. Και θα σας πω ένα μικρό μυστικό:

Ναι, υπάρχουν μάγισσες που είναι… καλές. Σας μιλάω με απόλυτη σιγουριά, και …ας νομίζετε πως κατοικούν μόνο στη φαντασία των συγγραφέων!  

*Η Ελένη Μπετεινάκη είναι νηπιαγωγός

Δημοσιεύτηκε στο Cretalive.gr στις 30 Ιουλίου 2016 :http://www.cretalive.gr/culture
και στις 3 Αυγούστου 2016  στο fractalart.gr http://fractalart.gr/eseis-agapate-tis-magisses/ 

Τα παραμύθια του Σαββάτου....

...Γράφει η Ελένη Μπετεινάκη*

Έχει σκεφτεί κανείς ποτέ πως θα ήταν η ζωή μας χωρίς εικόνες, μουσική και …παραμύθια; Άχρωμη, άοσμη και μονότονη, ίσως. Εικόνες της φαντασίας που γίνονται πίνακες ζωγραφικής και ζωντανεύουν δυο φορές μέσα από τις ιστορίες. Μουσική που δεν σταματά ποτέ και γεμίζει χαρά, ομορφιά και αγάπη όλους τους ανθρώπους. Η ζωή χρειάζεται και περιπέτεια, φίλους και αναμνήσεις  από καλοκαίρια, από βραδιές με αστέρια και ολόγιομα φεγγάρια και από μυρωδιές θάλασσας, διακοπών και μπόλικων παιδιών.

Παραμύθια και ιστορίες γεμάτα μουσική, περιπέτειες , χρώματα κι όνειρα γιατί η ζωή χρειάζεται την ομορφιά για να αντέξει τα δύσκολα!

Το κορίτσι με την κορδέλα, Βαλέρ Σταρασέλσκι, εικ: Αν Μπυγκέ ( μεταφ: Εύη Γεροκώστα), εκδ. Κόκκινη Κλωστή Δεμένη

Ήταν μια φορά κι έναν καιρό ένα κορίτσι η Μαρίζα, 11 χρονών. Μια μικρή υπηρέτρια στο σπίτι των Βαν ντε Βέλντε. Δούλευε πολύ και τις  ελάχιστες ελεύθερες  ώρες της, τις περνούσε στον κήπο του μεγάλου σπιτιού. Μια μέρα βρήκε έναν παράξενο σπόρο και τον φύτεψε σε μια γωνιά του κήπου. Ο σπόρος θα βγάλει φύλλα και θα  μεγαλώσει τόσο πολύ που η Μαρίζα θα αποφασίσει να σκαρφαλώσει πάνω του και να δει τι υπάρχει πέρα από τον …τοίχο του αρχοντικού! Και τότε όλα θα αλλάξουν. Ένα υπέροχο χειμωνιάτικο τοπίο κι ένα μικρό αγόρι ο Πέτερ θα γεμίσουν την ζωή της. Από την ομορφιά και το «όνειρο» θα την επαναφέρει στην πραγματικότητα η εντολή της κ. Βαν ντε Βέλντε για να συνεχίσει τις δουλειές του σπιτιού , όμως το μυαλό της θα παραμείνει εκεί πίσω από τον ψηλό τοίχο. Τις επόμενες μέρες θα ανακαλύψει την …Άνοιξη, θα ξαναδεί τον Πέτερ και θα γνωρίσει και την εποχή του θερισμού. Δεν μπορεί να πάρει τα δώρα που της προσφέρει το αγόρι γιατί είναι πολύ μακριά της. Ελπίζει όμως και αυτή την ελπίδα τρέφει μόνο αυτό το φυτό… Δουλεύει σκληρά, ονειρεύεται και συνεχίζει να ελπίζει ώσπου μια μέρα το φυτό της θα μαραθεί και τα δάκρυα της δεν θα έχουν σταματημό. Τότε θα συμβεί ένα μικρό θαύμα που θα αλλάξει πάλι τη ζωή της Μαρίζας. Ο Πέτερ θα εμφανιστεί πάνω από τον τοίχο, θα της δώσει μια κορδέλα με ένα μαργαριτάρι πάνω της , μια υπόσχεση και  το όνειρο τους θα γίνει κάποια στιγμή,  πραγματικότητα…

Ένα υπέροχο βιβλίο της Βαλέρ Σταρασέλσκι, μια ιστορία εμπνευσμένη  από τους πίνακες του Pieter Bruegel και εικονογραφημένο στο ίδιο ακριβώς στυλ με τον ζωγράφο από την  Αν Μπύγκε. Το ζωντάνεμα αυτών των υπέροχων εικόνων θα δώσουν μια ιστορία που περιγράφει ήθη και έθιμα μιας εποχής κοντά πεντακοσίων χρόνων πριν, στην βόρεια και κεντρική Ευρώπη. Μια ιστορία που μοιάζει με παραμύθι και είναι ένα από αυτά, με επιρροές και από άλλα πασίγνωστα κλασικά αριστουργήματα της παγκόσμιας παιδικής λογοτεχνίας. Το φυτό που μεγαλώνει στον κήπο της κ.Βαν ντε Βέλντε θυμίζει την μαγική φασολιά και η μικρή υπηρέτρια που η τύχη αλλάζει η πίστη και δύναμη της θέλησης παραπέμπει και πάλι στην Σταχτοπούτα και στην ανατροπή, την ομορφιά και την μαγεία που προσφέρουν τα παραμύθια αλλοτινών καιρών. Ωστόσο έχει την δική του ιστορία που ζωντανεύει με απίστευτα χρώματα και εικόνες μιας νοσταλγικής εποχής και βαθιά χαραγμένης στην ψυχή πολλών ανθρώπων, από τα πινέλα της Αν  Μπυγκέ.

Ένα παραμύθι γεμάτο εικόνες κυριολεκτικά και μεταφορικά, μια ιστορία για τη δύναμη της πίστης, της ομορφιάς και του ονείρου. Το έχει μεταφράσει στα ελληνικά η Εύη Γεροκώστα και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κόκκινη Κλωστή Δεμένη.

Η Σερενάτα για το Κανταδοχώρι, Μάρω Θεοδωράκη, εικ: Θάνος Τσίλης, Ειρήνη Ζελέσκου, εκδ. Μίνωας

Την ήθελα αυτήν την παράσταση να την δω. Αλλά, παιζόταν μόνο στην Αθήνα και να που σκέφτηκε η Μάρω Θεοδωράκη και τους φίλους της σε ολόκληρη την Ελλάδα. Έτσι ένα νέο παραμύθι έκανε την δική του πρεμιέρα πριν λίγο καιρό και η ιστορία του πιο μουσικού χωριού είναι πια στη διάθεση όλων. Τα Κανταδοχώρι είναι το χωριό της Μουσικής, της Καντάδας, των χορών, του κεφιού και της μελωδίας. Είναι ή ήταν γιατί πια ελάχιστοι τραγουδούν ή χαίρονται την Ζωή σ΄αυτό. Η Σερανάτα  μια μικρή με υπέροχη φωνή αποφασίζει μια μέρα να βοηθήσει τον τόπο της, να επαναφέρει τη φλόγα της Μουσικής και της χαράς στο χωριό. Πως; Μα κάνοντας ένα όνειρο της …πραγματικότητα. Ένα Μουσικό Σχολείο, ένα Ωδείο θα ήταν η λύση για όλα. Κι εδώ αρχίζουν τα δύσκολα, όπως όλες οι διαδρομές των Ονείρων και του Πολιτσιμού …Ο Δήμαρχος του χωριού την αποκαρδιώνει αφού το Ταμείο τους είναι άδειο. Υπάρχει άραγε τρόπος να μαζευτούν τα χρήματα που χρειάζονται για ένα τόσο υπέροχο και μοναδικό σκοπό; Υπάρχει, και η ιδέα ανήκει αποκλειστικά σε αυτό το πανέξυπνο κι ονειροπόλο κορίτσι. Μια συναυλία με τη συμμετοχή όλων των συγχωριανών της Σερενάτας και των παιδιών του σχολείου …Μαζί τους κι ένα σωρό διάσημοι μουσικοί, ηθοποιοί ,κιθαρίστες , πιανίστες και άνθρωποι που ήξεραν να παίζουν παραδοσιακή  και όχι μόνο μουσική. Μια γιορτή για καλό σκοπό …

Ένα βιβλίο γεμάτο Μουσική. Τη μουσική που ενώνει τους ανθρώπους, γεννάει  ιδέες, χαρά και χρώματα ντυμένα με νότες. Ένα βιβλίο από μια σπουδαία μουσικό και συγγραφέα την Μάρω Θεοδωράκη. Ένα βιβλίο για τον πολιτισμό, το όραμα, τον εθελοντισμό και την χαρά της δημιουργίας. Ένα βιβλίο που ανήκει στα παιδιά που πάντα σκέπτονται πολύ καλύτερα από τους μεγάλους. Ένα παραμύθι που γίνεται …αλήθεια, γεμάτο χαρά , φιλίες και όνειρα.

Εικονογραφημένο από δύο ανθρώπους της εικόνας τον Θάνο Τσίλη και την Ειρήνη Ζελέσκου που του αποδίδουν ακόμη μεγαλύτερη ζωντάνια και έκφραση με τα σκίτσα και τα χρώματά τους.

Για τον πολιτισμό και την Μουσική λοιπόν και για όλα τα παιδιά που αγαπούν τα παραμύθια και τις τέχνες …

Ο κώδικας της Λέρου, Κώστας Στοφόρος, εκδ. Κέδρος

Μια περιπέτεια που τα έχει όλα. Μια παρέα παιδιών που ήδη είχαμε γνωρίσει σε ένα προηγούμενο βιβλίο του Κώστα Στοφόρου, στην Κούπα του Πτολεμαίου. Τώρα τα παιδιά ταξιδεύουν σε ένα νησί, στη Λέρο φιλοξενούμενοι από τον παππού Λευτέρη και τη γιαγιά Ζωή. Με  χαρές και μικρά απρόοπτα φτάνουν στο πανέμορφο νησί των Δωδεκανήσων και το συναρπαστικό τα ξίδι τους στη στεριά πια, ξεκινά. Συντροφιά τους, η αθωότητα της ηλικίας, η θάλασσα, η περιπέτεια, οι νέες φιλίες με ανθρώπους από παντού, η γνωριμία με τον  Ελία, ένα μικρό προσφυγόπουλο και η απίστευτη ιστορία που θα ζήσουν με αφορμή ένα σπουδαίο κομμάτι « χαρτιού», ένα έγγραφο που ανακαλύπτουν  από τον Κώδικα της Λέρου.

Αφορμή για την περιπέτεια που θα ζήσουν τα παιδιά στην Παναγιά του Κάστρου της Λέρου και έμπνευση για τον συγγραφέα θα είναι  η αληθινή ιστορία των εγγράφων της βιβλιοθήκης του Δαμασκηνού που έζησε στο νησί  και στάθηκε ορόσημο στην πνευματική και πολιτιστική ιστορία του. Κι αφού γνώρισε πολλές περιπέτειες κι έναν καταστροφικό βομβαρδισμό, στα χρόνια του πολέμου (1943-45), τα πολύτιμα βιβλία της διασώθηκαν από ιερόσυλα χέρια, κρυμμένα στο πηγάδι του Κάστρου.

Ένα βιβλίο συναρπαστικό. Εκτός από περιπέτεια και μπόλικη δράση έχει κι ένα σωρό ακόμα χαρίσματα. Εικόνες από ένα  τόπο που θυμίζει νοσταλγικά δικά μας καλοκαίρια. Ιστορία που αξίζει κάποιος να τη μάθει. Γεύσεις από ένα αυθεντικό ελληνικό νησί και καλοκαίρι. Θάλασσα πλανεύτρα και μαγική στην κάθε της περιγραφή.

Μυστήριο για ένα τόπο, για μια παρέα που δένεται, αγωνιά, προσπαθεί και ζει ένα από τα πιο έντονα καλοκαίρια της ύπαρξης της.

Συναισθήματα που εναλλάσσονται στη στιγμή, θάρρος, τόλμη, αγωνία, χαρά, φόβος,ευγνωμοσύνη κι ικανοποίηση. Φιλίες που γεννιούνται ή συνεχίζονται και δύσκολα πια χαλιούνται. Γνώση από παθήματα και κατανόηση εννοιών, όπως εκείνες  της προσφυγιάς, της μοναξιάς, της αλληλεγγύης και της Ανθρωπιάς. Τραγούδι και μουσικές που όλοι θα σιγοψιθυρίσετε αλλά πάνω από όλα περιπέτεια.

Ο Κώστας Στοφόρος έπλεξε μια ιστορία που θα διαβαστεί πολύ και από πολλά παιδιά. Με το αστυνομικό και δημοσιογραφικό ταπεραμέντο του έφτιαξε ένα βιβλίο που σταματάς να το διαβάζεις μόνο στην τελευταία του σελίδα. Με μια καθημερινότητα της ελληνικής ζωής και οικογένειας, των φίλων και των απλών καθημερινών ανθρώπων. Ένα βιβλίο γεμάτο δράση, εναλλαγές, μυρωδιές αξεπέραστες, εφηβικούς έρωτες, ζήλιες και αδίστακτους κακοποιούς που αδιαφορούν για την πολιτιστική κληρονομιά και τη ζωή των ανθρώπων, αρκεί να πλουτίσουν ακόμα περισσότερο.

Το πιο σημαντικό όμως είναι η αγάπη του ίδιου του συγγραφέα για το νησί της Λέρου που ξεδιπλώνεται σε κάθε σελίδα του βιβλίου. Μαζί του ο αναγνώστης κάνει ένα υπέροχο οδοιπορικό σε γνωστές και άγνωστες γωνιές του, στην ιστορία του. 

Ένα βιβλίο γεμάτο θάλασσα κι είναι όπως λέει ο Κώστας κι ο στίχος του Ναζίμ Χικμέτ, « …η πιο όμορφη θάλασσα». Εμείς τούτην εδώ την ταξιδέψαμε και μας ταξίδεψε πανέμορφα!

Για περισσότερες πληροφορίες για το βιβλίο  : http://www.kedros.gr/product_info.php?manufacturers_id=&products_id=8584

*Η Ελένη Μπετεινάκη είναι νηπιαγωγός

Δημοσιεύτηκε στις 23 Ιουλίου 2016 στο cretalive.gr:http://www.cretalive.gr/culture