Απρίλης ήρθε…λεμονανθούς μοσχοβολά ο τόπος!

 

Tης Ελένης Μπετεινάκη*

Τον είδα τον Μάρτη σαν έφυγε χθες βράδυ. Ένα κατακίτρινο αδιάβροχο φορούσε και κόκκινες γαλότσες. Τσαλαβουτούσε στα νερά παιχνιδιάρικα και με ένα γρήγορο άλμα έπιασε την άκρη της κλωστής του κουβαριού της κυρά Φαντασίας και χώθηκε μέσα σε ένα γκριζοπράσινο σύννεφο. Πρόλαβα κι είδα ακόμα και την παραγεμισμένη διάφανη βαλίτσα που κρατούσε. Και τι δεν είχε μέσα! Μια μάσκα πειρατή, σερπαντίνες, την κυρά Σαρακοστή που ΄χε ζυμωμένη με αλάτι και νερό και της έλειπαν δυο ποδάρια, ένα πολύχρωμο χαρταετό, έναν πάπυρο και πάνω του το γραμμένα με χρυσά γράμματα όλα τα ποιήματα που μιλούν για φως, θάλασσα, γαλάζιο κι Ελλάδα. Είχε και δυο μικρά σημαιάκια, κι ένα τσαρούχι παιδικό. Είχε και σβησμένα κεράκια από τούρτες γενεθλίων και ένα μικρό φτεράκι από χελιδονιού ουρά που ίσα που πρόλαβε τον ερχομό τους. Κι όσο εκείνος χανόταν  μέσα στο σύννεφο από μιαν άλλη κλωστή ολόχρυση κατέβαινε ένα ξανθό αγόρι με κατακόκκινα μάγουλα και ένα πανέρι γεμάτο λεμονανθούς, βάγια και κατακόκκινα αυγά! Έτρεξα κι εγώ με μιας μέσα στη βροχή να τον πάρω αγκαλιά, κάτω από τη δική μου ομπρέλα και τον έμπασα στο σαλόνι να κάτσει δίπλα στη φωτιά να ζεσταθεί. Η απορία ζωγραφισμένη στο πρόσωπό του! Δεν είχε υπολογίσει τη βροχή στον ερχομό του, όμως τον καθησύχασα λέγοντας του πως εμείς τον περιμέναμε με λαχτάρα. Άλλωστε ο σοφός λαός μας  λέει : «Αν κάνει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλης άλλο ένα, χαράς τόνε τον γεωργό που ΄χει πολλά σπαρμένα!».

Και πριν προλάβουμε να πούμε οτιδήποτε άλλο ακούστηκε το δυνατό γέλιο του Πινόκιο. Είχε σκαρφαλώσει κι είχε βγει τελείως έξω από το σεντούκι που κοιμούνται οι κούκλες μου και χοροπηδούσε όλο χαρά και τρέλα  μπροστά στο τζάκι. Ένα μικρό παραπάτημα και θα ΄πεφτε μέσα στις φλόγες, κι  ύστερα…αχ!

-Δεν θα μου πείτε Χρόνια πολλά;  1^η τ΄Απρίλη ξημερώνει κι έχω γενέθλια και κανένας μα κανένας δεν θα τα βάλει με τη  μύτη μου!  Όλοι θα με θυμηθούν, όλοι θα πουν ένα ψεματάκι στ΄ όνομά μου! Δεν είναι και λίγο πράγμα να ΄χουν όλοι την έννοια σου;

Τώρα ήταν η δική μας σειρά να γελάσουμε δυνατά. Δίκιο είχε ο Πινόκιο, ξημέρωνε Πρωταπριλιά κι έπρεπε κι οι δύο να ΄χουμε το νου μας στις πλάκες και στα ψέματα που λέγονται τούτη τη μέρα…

Κι ύστερα πήρα μαλαματένια χτένα κι άρχισα να χτενίζω τα ολόξανθα μαλλιά του Απρίλη, που ΄χαν μουσκέψει απ΄ την δυνατή καταιγίδα που ΄πεφτε στον ερχομό του…

Καθίσαμε ύστερα δίπλα στο τζάκι κι αρχίσαμε τις ιστορίες, τα μαντέματα, τ΄αστεία και τα τραγούδια ίσαμε που μας πήρε το ξημέρωμα …

"Έστησε  ο έρωτας χορό με τον ξανθό Απρίλη"  ένας από τους πιο όμορφους στίχους στους Ελευθέρους Πολιορκημένους του Διονύσιου Σολωμού, δίνει όλο το νόημα στον μήνα ετούτο…

Είναι ο μήνας που «ξανοίγεται» ο έρωτας, ο μήνας των λουλουδιών, των ανθισμένων δέντρων, της περισυλλογής, των Παθών, και της ομορφιάς. Είναι ο Απρίλης, το τέταρτο εγγόνι του χρόνου που γεμίζει την ψυχή με όμορφα συναισθήματα και υποσχέσεις για την Άνοιξη που όπως σοφά λέει ο ποιητής, βρίσκεται στην καλύτερή της ώρα.

Τον λένε Γρίλλη, δηλαδή Γκρινιάρη μιας και τελειώνουν όλα τα αποθέματα που υπήρχαν για το χειμώνα και η γκρίνια στην οικογένεια αρχινά. Δεν υπάρχουν πολλές προμήθειες ή καρποί κι αυτό φέρνει μια μικρή αναστάτωση. Τον λένε ακόμη Τιναχτοκοφινίδη γιατί παλιότερα, τίναζαν τα κοφίνια για να καθαριστούν. Αηγιωργίτη ή Αηγιωργάτη λόγω της γιορτής του Αγίου Γεωργίου και Λαμπριάτη μόνο όταν πέφτει η Λαμπρή στις μέρες του. Τέλος τον αποκαλούν Τριανταφυλλά γιατί είναι ο μήνας που ανθίζουν τα τριαντάφυλλα.

Απρίλης λοιπόν από το  λατινικό ρήμα aperire που σημαίνει ανοίγω, γιατί αυτόν τον μήνα ανοίγουν τα λουλούδια…

1η του Απρίλη… Πρωταπριλιά, μέρα που οι άνθρωποι σ΄ όλον τον κόσμο συνηθίζουν να «γελούν » τους άλλους. Το ψέμα έχει την τιμητική του και οι φάρσες και τα «γελάσματα» γίνονται από όλους , πάντα με την καλύτερη πρόθεση.

«Έλα να πούμε ψέματα, ένα σακί γιομάτο,

εφόρτωσα ένα μπόντικα σαράντα κολοκύθες

κι απάνου στα καπούλια του ένα σακί ρεβίθια…»

 

 Έθιμο με αρχαίες ρίζες και προέλευση από τη Δύση που ήρθε στην Ελλάδα την εποχή των Σταυροφοριών και ήταν γνωστό και στη μεσαιωνική Γαλλία. Η 1η Απριλίου ήταν η αρχή του έτους ως το 1560 που μεταφέρθηκε την 1η Ιανουαρίου. Επισήμως αυτό συνέβη  το 1583 με το Γρηγοριανό ημερολόγιο. Η αλλαγή αυτή δημιούργησε πολλά προβλήματα στο λαό της Γαλλίας και όσοι την αποδέχτηκαν πείραζαν εκείνους που συνέχιζαν να τηρούν την παλαιά πρωτοχρονιά λέγοντας τους περιπαικτικά ψέματα και κάνοντας τους ψεύτικα πρωτοχρονιάτικα δώρα.

Αν πάμε λίγο παλιότερα θα συναντήσουμε το έθιμο στους Κέλτες που συνήθιζαν την Πρωταπριλιά που έφτιαχνε ο καιρός να πηγαίνουν για ψάρεμα. Τις περισσότερες φορές γύριζαν με άδεια χέρια, αλλά οι ψεύτικες ιστορίες για μεγάλα ψάρια έδιναν κι έπαιρναν. Γι αυτό οι Γάλλοι ακόμα και σήμερα ονομάζουν το πρωταπριλιάτικο ψέμα poisson d’ Avril  δηλαδή «ψάρι του Απρίλη» και οι Άγγλοι «April fool’s day».

Η Πρωταπριλιά  είναι  έθιμο αστικού χαρακτήρα και δεν συναντιέται συχνά στην αγροτική ζωή. Έχει συνδεθεί με τα ψέματα για να στραφεί αλλού η προσοχή του κακού. Λένε ψέματα όχι  μόνο σε περιπτώσεις μαγικών ενεργειών αλλά και σε δύσκολες εργασίες όπως ήταν η βαφή των νημάτων, η παρασκευή εφτάζυμου ψωμιού, η εκτροφή του μεταξοσκώληκα.

Στην Κομοτηνή για παράδειγμα όποιος έφτιαχνε φκιασίδι έπρεπε για να μην «κόψει»  να πει ένα ψέμα ή αν ήθελαν να γίνουν τα κουκούλια τους ή να προκόψουν τα μελίσσια  ή για να κάνουν τα δέντρα τους καρπούς. 

Αυτός που «γελούσανε» ένιωθε πως κάτι κακό θα του συμβεί, ενώ αυτός που κατάφερνε να ξεγελάσει θεωρούνταν τυχερός για όλη τη χρονιά…

Στην αρχαιότητα πάλι, οι Κρήτες είχαν τη φήμη πως έλεγαν τόσα πολλά ψέματα που υπήρχε κι ένα ρήμα το «κρητίζω » που είχε την σημασία του ψεύδομαι…

Ο Απρίλιος είναι συνδεδεμένος με την μεγαλύτερη Χριστιανική γιορτή, το Πάσχα. Οι γιορτές τούτο τον μήνα  και τα έθιμα και οι προλήψεις είναι όλα συνδεδεμένα με αυτό.  Σπάνια  λείπει το Πάσχα από τον Απρίλη, ωστόσο για φέτος φτάνουμε ίσαμε την Μεγάλη Παρασκευή.

Πολλές οι ονομαστικές γιορτές τούτου του μήνα. Πλούσιο το καλαντάρι…

Του Αγίου Γεωργίου στις 23 του Απρίλη για φέτος θα εορταστεί στις 3 Μαΐου …

24 του Απρίλη φέτος το Σάββατο του Λαζάρου. Είναι  το προανάκρουσμα της Μεγάλης Γιορτής  και η ίδια η εκκλησία μιλά  για την «Πρώτη Ανάσταση» που ο λαός την ονομάζει Λαζαροσάββατο. Είναι ένα πανηγύρι νεκρολατρευτικό που σε πολλά μέρη της Ελλάδας γιορτάζεται με αναπαράσταση της νεκρανάστασης  του Λάζαρου γιατί ταιριάζει με το ξύπνημα της φύσης , την ώρα που το χώμα της γης αναδίδει την βλάστηση και τα λουλούδια .

Στη μνήμη του Λάζαρου οι γυναίκες ζυμώνουν για τα παιδιά ειδικά κουλούρια που τους δίνουν ένα ανθρώπινο σχήμα σαν σπαργανωμένο όπως συνήθως παριστάνεται σε εικόνες ο Λάζαρος. Είναι τα λεγόμενα «Λαζαράκια» ή « Λαζόνια» ή απλά « Λάζαροι»  και τα παιδιά τους δίνουν εξαιρετικές ιδιότητες .Την ημέρα αυτή που ξεκινούν οι διακο τους  έφτιαχναν ομάδες και τριγυρνούσαν στα σπίτια των χωριών  ή και της πόλης  και τραγουδούσαν τα λαζαρικά. Στην Κρήτη έφτιαχναν ένα σταυρό με καλάμια και τον στόλιζαν με κολαϊνες  (γιρλάντες)  από λεμονανθούς  και μαχαιρίδες  και τριγυρνούσαν λέγοντας τούτα τα τραγούδια. Σ΄ άλλα μέρη κρατούσαν ένα καλαθάκι στολισμένο με λουλούδια  και πολύχρωμες κορδέλες  ή έναν κόπανο ( δηλ. ένα μεγάλο ξύλο που κοπάνιζαν τα ρούχα αντί να τα πλύνουν), τυλιγμένο με πολλά παρδαλά και πολύχρωμα κομμάτια πανιών, να φαίνεται σαν να κρατούσαν μωρό.

Την επόμενη μέρα γιορτάζουμε την Κυριακή των Βαΐων. Επίσης γιορτή μεγάλη που όλες τις εκκλησίες τις στολίζουν  με κλαδιά βαΐων και μοιράζουν και κλαδιά σε διάφορες πλέξεις και σχήματα όπως σταυρούς, φεγγάρια και  άστρα στους πιστούς που τα τοποθετούν στο εικονοστάσι του σπιτιού. Το έθιμο αυτό έχει συμπεριλήφθη στις συνήθειες των λαών από τον 9ο αιώνα περίπου και από τότε πλήθος γυναικών μαζεύονταν  για την κατασκευή όλων αυτών των «ταμάτων». Στις  νιόπαντρες της χρονιάς που φτιάχνουν τα «βάγια» μεταδιδόταν η γονιμοποιός δύναμη που αυτά περικλείουν στο φύλλωμα τους γιατί είναι αειθαλή φυτά. Επίσης η μετάδοση γινόταν και με χτυπήματα που είναι γνωστά σαν τα «βαγιοχτυπήματα». Πίστευαν ακόμα πως αν ήταν έγκυος η γυναίκα και τη «χτυπούσαν» με τα βάγια θα γεννούσε ευκολότερα.

Σε άλλα μέρη της Ελλάδας τα βάγια είναι κλαδιά δάφνης, μυρτιάς ή ιτιάς  και τα φέρνουν στην εκκλησία τα νιόπαντρα ζευγάρια  κι όποιος τα « φέρει πρώτος θα πρωτογεννήσει αγόρι». Αλλά ή δύναμη των βαγιών φτάνει και μέχρι τα ζώα και τα φυτά. Κρεμούσαν τα βάγια στα  καρποκλάδια  δηλαδή στα καρποφόρα δέντρα και δεν τα πλησίαζε το σκουλήκι και τα ζώα αν τα χτυπούσαν με αυτά θα γεννούσαν πολλά περισσότερα από ότι συνήθως.

Την Μεγαλοβδομάδα με τα έθιμα της θα τα δούμε πιο αναλυτικά τις επόμενες μέρες…

Καλό μήνα !

 

ΠΗΓΕΣ :

Γ.Α. Μέγα « Ελληνικαί εορταί και έθιμα της λαϊκής λατρείας »,Αθήνα 1963

Κυριακίδου – Νέστορος  Άλκη ,Οι 12 μήνες ,Τα λαογραφικά, εκδ. Μαλλιάρης Παιδεία, Θεσσαλονίκη 1982

Νίκος Ψιλάκης ,Λαϊκές τελετουργίες στην Κρήτη, ,εκδ. Καρμάνωρ

Λουκάτος Δημήτρης ,Πασχαλινά και της Άνοιξης,  1980

Εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

http://zhtunteanagnostes.blogspot.gr/

Η Αόρατη*… στα Παραμύθια του Σαββάτου

 

Γράφει η Ελένη Μπετεινάκη

Μόλις έρχεται ο χειμώνας κάθε  χρόνο η μικρή Ίζαμπελ  νιώθει το κρύο να της περονιάζει τα κόκκαλα. Ο πάγος καλύπτει τις άκρες του σιδερένιου κρεβατιού και του παραθύρου του δωματίου της. Στο σπίτι που έμενε δεν υπήρχε θέρμανση και οι γονείς της δεν είχαν αρκετά χρήματα για να πληρώνουν τους λογαριασμούς. Δεν στεναχωριόταν όμως πολύ, γιατί ήξερε πως η αγάπη που είχαν μεταξύ τους τους έκανε πολύ δυνατούς. Κι ήρθε εκείνη η μέρα που αναγκάστηκαν να φύγουν από το σπίτι και τη γειτονιά τους και να μετακομίσουν στην άλλη άκρη της πόλης. Τώρα η Ίζαμπελ ένιωσε μοναξιά και θλίψη για πρώτη φορά. Σιγά σιγά κατάλαβε πως κανένας δεν νοιαζόταν για το τι είναι, έχει ή κάνει ο άλλος κι ήταν τόσο έντονη αυτή η αίσθηση που άρχισε σιγά σιγά να «χάνει» την αυτοπεποίθηση και οντότητά της. Έγινε σχεδόν …αόρατη. Πρόσεξε πως και άλλοι πολλοί γύρω της είχαν γίνει  σαν αυτήν. Κι ενώ περπατούσε θλιμμένη και νιώθοντας ασήμαντη κι απαρατήρητη πρόσεξε πως μια κυρία δίπλα της σχεδόν,  φύτευε λουλούδια σε άδεια δοχεία από μπογιές. Ύστερα είδε κι έναν άνδρα να ταΐζει τα πουλιά στο δάσος και ένα μικρό αγόρι που είχε έρθει από μία άλλη πατρίδα να επισκευάζει ποδήλατα άλλων… Τότε της ήρθε μια ιδέα, τόσο δυνατή και ευφυής που η ζωή της άλλαξε και συγχρόνως και όλων των άλλων που ζούσαν δίπλα της  οριστικά!

Τρυφερή, συγκινητική και πολύ αληθινή η ιστορία του Tom Percival. Μια ιστορία που θα μπορούσε να είναι των ανθρώπων της διπλανής πόρτας ή ίσως και  δικής μας για το δικαίωμα όλων μας να ανήκουμε κάπου. Να έχουμε σπίτι για να μείνουμε, φαγητό, νερό, φίλους, προστασία και …ζεστασιά. Γιατί όλα όσα πολλοί από μας θεωρούμε σαν δεδομένα για κάποιους άλλους είναι όνειρο ζωής. Η φτώχεια είναι μια κατάσταση που δεν πρέπει να μας προκαλεί ντροπή αλλά έναν λόγο να ανακαλύπτουμε τις κρυμμένες ικανότητες, την δύναμη και τις ευκαιρίες για καλύτερες συνθήκες διαβίωσης.

Η Αόρατη είναι μια ιστορία γροθιά στο στομάχι όλων. Ζούμε σε εποχές που άνθρωποι άστεγοι είναι χιλιάδες. Πολλοί πεινάνε, δεν έχουν δουλειά και αδυνατούν να ζουν μια αξιοπρεπή ζωή. Ο Tom Percival που μεγάλωσε κι ο ίδιος σε ένα τροχόσπιτο χωρίς θέρμανση, ρεύμα και ρούχα μόνο από δεύτερα χέρια γιατί ήταν φτωχός  μας διηγείται μέσω της Ίζαμπελ, της ηρωίδας του, το συναίσθημα του να νιώθεις πως δεν υπάρχεις για τους άλλους. Ταυτόχρονα μας προτρέπει να μην λυγίζουμε στις απογοητεύσεις και τα δύσκολα της ζωής αλλά να ψάχνουμε να βρούμε τρόπους να προχωράμε μπροστά και με το κεφάλι ψηλά. Παρηγοριά για εκείνον ήταν ο δανεισμός βιβλίων από την κινητή βιβλιοθήκη, για την Ίζαμπελ είναι να βοηθά τους άλλους και να  εμπνέεται από τις διαφορετικές ιδέες και οπτικές τους στην αντιμετώπιση δύσκολων καταστάσεων.

Ένα βιβλίο εν συναίσθησης με πολύ βαθιά και ιδιαίτερα μηνύματα αισιοδοξίας, θάρρους και αγάπης για τη ζωή. Ένα βιβλίο για το «μαζί», την αλληλεγγύη την φιλία και την οικογένεια. Στα δύσκολα χρειάζονται ενωμένες δυνάμεις και πολύ ισχυροί δεσμοί αίματος και συντροφικότητας. Για τα όνειρα και τις δεύτερες ευκαιρίες που πρέπει να μην τις αφήνουμε να περνάνε από μπροστά μας ανεκμετάλλευτες αλλά να αγωνιζόμαστε πάντα για καλύτερο αύριο. Για το χρώμα που είναι απαραίτητο στη ζωή μας ,την χαρά, την δημιουργία και την αλληλεγγύη.

Ένα βιβλίο που ο ίδιος ο Tom Percival έχει εικονογραφήσει μοναδικά.

Ψάξτε το και θυμηθείτε πως ο κόσμος ανήκει σε όλους και πως πάντα υπάρχει μια θέση, κάπου, για τον καθένα μας!

Δείτε εδώ : https://ikarosbooks.gr/985-i-aorati.html

και διαβάστε ένα απόσπασμα : https://issuu.com/ikarosbooks/docs/9789605723712

 

Δημοσιεύτηκε στο Cretalive.gr στις 27 Μαρτίου 2021 https://www.cretalive.gr

Οι Μεγάλες Μάχες και οι Αγωνιστές του 1821*…

 

Ένα μικρό αφιέρωμα στα βιβλία για παιδιά και ενήλικες που αφορούν τα 200 χρόνια από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης ίσαμε τα χρόνια της Ανεξαρτησίας του Ελληνικού κράτους.

 «Να΄τανε το ΄21…στην Ιστορία και τον Πολιτισμό!»

Της Ελένης Μπετεινάκη

Σήμερα είναι η επέτειος των 200 χρόνων από την κήρυξη της Ελληνικής επανάστασης!

Συνεχίζοντας το αφιέρωμα μας για εκείνη την περίοδο,  παρουσιάζουμε δυο βιβλία που νομίζω πως δίνουν στα παιδιά μια πλήρη εικόνα και γνώση ανθρώπων και γεγονότων που έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο στην εξέλιξη της Ιστορίας και της Ανεξαρτησίας της χώρας μας.

Την Μαρία Δασκαλάκη την γνωρίζουμε από το πλούσιο συγγραφικό της έργο με βιβλία για παιδιά και εφήβους. Λόγος καθαρός που ρέει αβίαστα και δεινή αφηγήτρια περιπετειών και ιστοριών. Με τα δυο τελευταία της βιβλία που έχουν σαν θέμα τους τις Μεγάλες Μάχες του 1821 και τους Αγωνιστές του μπαίνει βαθιά στην Ιστορία. Μας αποκαλύπτει την ανθρώπινη πλευρά δεκατριών ηρώων στο ένα βιβλίο, τη ζωή, τη δράση, τις κακουχίες και τα γεγονότα που τους «έριξαν» στις Μεγάλες μάχες της ζωής και της πατρίδας τους. Μαθαίνουμε τις επιθυμίες, τα όνειρα και τις αρχικές πορείες της ζωής τους μέχρι τη στιγμή που από τυχαία πολλές φορές γεγονότα άλλαξαν τρόπο σκέψης, άλλαξαν  ρότα και ρίχτηκαν σε νέες καταστάσεις. Στις μάχες που ακολουθήσαν τα μεγάλα γεγονότα κάποιοι πλήρωσαν  με την ίδια τους τη ζωή αλλά όλοι τους κατάφεραν να παραμείνουν αθάνατοι.

Στο βιβλίο που αναφέρονται οι ζωές των αγωνιστών δεν έχει νόημα να σας αφηγηθώ την κάθε Ιστορία αλλά νομίζω έχει περισσότερο ενδιαφέρον να σας παρουσιάσω με τα ίδια τα λόγια της συγγραφέως μικρά κομμάτια για να καταλάβετε το ύφος και την σπουδαιότητα των δικών της γραφόμενων και να το αναζητήσετε πάραυτα.

Ξεκινώντας τον Οδυσσέα Ανδρούτσο το λιοντάρι της Ρούμελης κι αφού μας περιγράφει γεγονότα από όλη του τη ζωή φτάνουμε στα 1824 που κρύβεται στην Δρακοσπηλιά στον Παρνασσό θέλοντας να αποφύγει την επαναστατική Κυβέρνηση. Αποτυγχάνει η όποια προσπάθεια από πληρωμένους δολοφόνους να τον σκοτώσουν και αφού παραδίδεται ο ίδιος θέλοντας να βροντοφωνάξει την αθώωσή του «…τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν όπως τα υπολόγιζε. Μετά την παράδοση του τον φέρνουν αλυσοδεμένο στην Αθήνα και τον φυλακίζουν στην Ακρόπολη. Εκεί τον βασανίζουν και, στο τέλος, σκηνοθετούν την αυτοκτονία του. Ένα πρωί τον βρήκαν κρεμασμένο από τον Φράγκικο Πύργο της Ακρόπολης. Πρωτεργάτης της δολοφονίας του- γιατί μιλάμε για δολοφονία -ήταν το πρωτοπαλίκαρό του ο Γιάννης Γκούρας, ο οποίος ενήργησε υπό τις διαταγές της τότε κυβέρνησης. Ύστερα, τον πετούν στον γκρεμό κάτω από τον Ιερό Βράχο και λένε ότι σκοτώθηκε ενώ επιχειρούσε να δραπετεύσει, όταν κόπηκε το σκοινί με το οποίο ήταν δεμένος. Ήταν 5 Ιουνίου 1825. Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος δεν πρόλαβε να γίνει σαράντα ετών.»

Ακολουθεί ο Αθανάσιος Διάκος που ήταν ένας Ωραίος Έλληνας με επίσης τραγικό τέλος για τη ζωή του και μόλις 33 χρόνων. Σειρά έχει ο Κωνσταντίνος Κανάρης ο μπουρλοτιέρης του Αιγαίου που η φράση «Ο Κανάρης είναι που σας καίει!» ήταν η χαρακτηριστική μετα  από κάθε  πυρπόλησή του. Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης ήταν ο σταυραετός των Αγράφων. Ο Γνωστός Γέρος του Μοριά – Θεόδωρος Κολοκοτρώνης με ιστορίες όχι ιδιαίτερα γνωστές από τα μικράτα του. Η Μαντώ Μαυρογένους  η ρομαντική επαναστάτρια και φτάνουμε στον Ανδρέα Μιαούλη τον κουρσάρο των Θαλασσών.

 Για τον Μάρκο Μπότσαρη τον Αετό του Σουλίου η Μαρία Δασκαλάκη γράφει: « Ο Μάρκος ήταν ήσυχο και σιωπηλό παιδί. Ποτέ δε δημιουργούσε φασαρίες. Μα εκείνη την ημέρα θα έκανε του κεφαλιού του. Θα παράκουγε τη μάνα του, θα έριχνε μια φλοκάτη πάνω από την κάπα του και θα κινούσε για το Κούγκι. Θα βούλιαζαν τα ποδάρια του μέσα στο χιόνι ως το γόνατο… όμως τίποτα δεν τον έσκιαζε. Ήξερε τον δρόμο απέξω κι ανακατωτά. Και με κλειστά τα μάτια θα μπορούσε να φτάσει στην κορυφή του λόφου, στο μοναστήρι. Εκεί θα τον περίμενε η αδύνατη φιγούρα του Σαμουήλ με το μαύρο σκουφάκι  του και τα μακριά γκρίζα γένια του.»

Ακολουθεί η Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα, η επιβλητική καπετάνισσα, ο Νικηταράς ο Τουρκοφάγος με το άδοξο τέλος : «…τα δυο χρόνια που έμεινε στη φυλακή έκαναν ανεπανόρθωτο κακό στην υγεία του, καθώς έπασχε από σάκχαρο χωρίς να το γνωρίζει κι έτσι μειώθηκε πολύ η όρασή του. Όταν αποφυλακίστηκε, ήταν σχεδόν τυφλός, εγκαταστάθηκε στον Πειραιά και ζητιάνευε για να ζήσει. Πέθανε πάμφτωχος το 1849 και τον έθαψαν, σύμφωνα με την επιθυμία του, δίπλα στο θείο του, Θεόδωρο Κολοκοτρώνη , στο Α νεκροταφείο Αθηνών.»

Το βιβλίο κλείνει με  τον Δημήτριο Παπανικολή τον Ατρόμητο Πυρπολητή, τον Ορμητικό Παπαφλέσσα και τον Κίτσο Τζαβέλα την ψυχή του Σουλίου. Η εικονογράφηση έγινε από τον Μιχάλη Κυλάκο πιστό στις ήδη γνωστές εικόνες των Ηρώων από τα παλιά βιβλία και με πολύ χαρακτηριστικές, ζωντανές και έντονες σκηνές και  ιδιαίτερα όσες απεικονίζουν την παιδική ηλικία των Αγωνιστών αλλά και μάχες.

Διαβάστε εδώ ένα ακόμη απόσπασμα : https://minoas.gr/product/oi-iroes-toy-1821/

Οι Μεγάλες Μάχες του 1821 είναι ένα βιβλίο που μας μυεί στις πιο κρίσιμες μάχες που δόθηκαν εκείνα τα χρόνια και αποτέλεσαν κατά κάποιο τρόπο σταθμό στην εξέλιξη της Ελληνικής Επανάστασης. Η Μαρία Δασκαλάκη κι εδώ έχοντας κάνει πολύ μεγάλη έρευνα μας αποκαλύπτει πτυχές γνωστές και άγνωστες των μαχών, τη στρατηγική των αρχηγών, και φτιάχνοντας διαλόγους μας μεταφέρει το σκηνικό γεμάτο ζωντάνια, συναίσθημα και αληθινά γεγονότα. Η εικονογράφηση είναι και πάλι από τον Μιχάλη Κυλάκο!

Οι μάχες που περιγράφονται με τον μοναδικό της τρόπο είναι :

Η μάχη της Αλαμάνας : «… Φωνάζει κι ας έχουν μείνει μονάχα σαράντα οχτώ άνδρες στο πλάι του. Έχουν σκοτωθεί διακόσιοι Έλληνες. Η μάχη γίνεται πια σώμα με σώμα. Οι Τουρκαλβανοί έχουν φτάσει στα χαρακώματά τους. Το σπαθί του Διάκου σπάει και η μάχη τελειώνει. Ο ίδιος συλλαμβάνεται και οδηγείται μπροστά στον Ομέρ Βρυώνη. Δεν είναι η πρώτη φορά που συναντιούνται οι δύο άνδρες. Γνωρίζονται πολύ καλά από την στρατιωτική σχολή του Αλή Πασά στα Γιάννενα. Ο Ομερ Βρυώνης ξέρει την ευστροφία του, την αξία και τη δύναμή του.Του κάνει μια πρόταση: Να αλλάξει στρατόπεδο και πίστη και να πολεμά μαζί του από δω και εμπρός. Του τάζει να τον κάνει στρατηγό και άλλα μεγαλεία. Όμως ο Διάκος αρνείται.

-Εγώ Γραικός γεννήθηκα , Γραικός θε να πεθάνω! Λέει μόνο γνωρίζοντας πως με αυτή του την απάντηση έχει καταδικαστεί ήδη σε θάνατο…»

Η Μάχη στο Χάνι της Γραβιάς, Η Άλωση της Τριπολιτσάς, η Καταστροφή των Ψαρών. Ακολουθούν
η μάχη στα Δερβενάκια, η μάχη του Πέτα και στο Κεφαλόβρυσο: «Όμως ο Μάρκος Μπότσαρης είχε σχέδιο. Αφού είχε λάβει τις πληροφορίες του από τους κατασκόπους που είχε στείλει, αποφάσισε να επιτεθούν νύχτα και να πιάσουν τους αντιπάλους τους στον ύπνο. Οργάνωσε τον στρατό του για να ξεχωρίζει από τους Τουρκαλβανούς, αφού τότε ήταν ντυμένοι όλοι το ίδιο. Τους είπε να βγάλουν το κόκκινο φέσι τους και να δέσουν όλοι στο μέτωπο τους ένα μαύρο μαντήλι. Ύστερα, να σηκώσουν τα μανίκια τους πάνω από τους αγκώνες και να μείνουν έτσι . Τους έδωσε και σύνθημα , έτσι ώστε , αν συναντιόντουσαν στη μάχη , να καταλάβαιναν  ότι πολεμούσαν στην ίδια πλευρά.

-Τις ει; Θα ρωτούσε ο ένας.

-Ατζάλι(Ατσάλι, Χάλυβας), θα απαντούσε ο άλλος.

Όλα ήταν έτοιμα και περίμεναν το σύνθημα. Πριν από τη μάχη ο Μάρκος Μπότσαρης πήγε σε μια εκκλησία να προσευχηθεί. Έδωσε στον ιερέα της ένα σακούλι με χρυσά φλουριά.

-Παππούλη, αυτά να τα  μοιράσεις στους φτωχούς για να συγχωρεθεί η ψυχή του Μάρκου Μπότσαρη.

Ξαφνιάστηκε ο παππάς που δε γνώριζε ποιος ήταν και του είπε:

-Τι λες τέκνον μου; Πέθανε ο Μπότσαρης;

-Όχι ακόμη , μα πάει για να πεθάνει, απάντησε εκείνος.»

Τέλος περιγράφεται η μάχη στο Μανιάκι,η πολιορκία του Μεσσολογγίου και κλείνουν οι μεγάλε μάχες με την πολιορκία των Αθηνών.

Ψάξτε τα και τα δύο βιβλία. Περιγραφές, διάλογοι, γεγονότα που ξυπνούν εθνικό συναίσθημα και διαβάζονται σαν …παραμύθια, μόνο που τα γεγονότα ήταν πέρα για πέρα αληθινά.

Δείτε εδώ : https://minoas.gr/product/oi-megales-maches-toy-1821/

Χρόνια μας πολλά!

2 Απριλίου 2021 - Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου

Η Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 2 Απριλίου, την ημέρα που γεννήθηκε ο μεγάλος Δανός παραμυθάς Χανς Κρίστιαν Άντερσεν. 

Την καθιέρωσε η Διεθνής Οργάνωση Βιβλίων για τη Νεότητα (Ιnternational Board on Books for Young People – ΙΒΒΥ) το 1966. Από τότε, κάθε χρόνο, ένα διαφορετικό εθνικό τμήμα της οργάνωσης αυτής ετοιμάζει ένα μήνυμα και μια αφίσα, που διανέμονται σε όλο τον κόσμο, με σκοπό να τονίσουν την αξία των βιβλίων και της ανάγνωσης και να ενθαρρύνουν τη διεθνή συνεργασία για την ανάπτυξη και τη διάδοση της λογοτεχνίας για παιδιά και νέους.

Το 2021 υπεύθυνο για το υλικό του εορτασμού είναι το Τμήμα των Η.Π.Α. Το μήνυμα γράφτηκε από την Αμερικανίδα ποιήτρια Margarita Engle, γεννημένη στο Λος Άντζελες από Αμερικανό πατέρα και Κουβανή μητέρα. Έχει τιμηθεί με πολυάριθμα βραβεία παιδικής και νεανικής λογοτεχνίας και πλήθος διακρίσεων.

Η αφίσα φιλοτεχνήθηκε από τον Roger Mello, που γεννήθηκε στην Μπραζίλια το 1965. Έχει εικονογραφήσει περισσότερα από εκατό βιβλία, από τα οποία στα είκοσι πέντε είναι δικό του και το κείμενο. Τιμημένος από την ΙΒΒΥ με το βραβείο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν εικονογράφησης το 2014, έχει επίσης τιμηθεί με πολλά βραβεία από πολλές χώρες και σε πολλές χώρες έχουν εκτεθεί έργα του.

Σε όλες τις χώρες, τα παιδιά, οι συγγραφείς, οι εικονογράφοι, οι μεταφραστές, οι βιβλιοθηκονόμοι, οι εκδότες και οι εκπαιδευτικοί γιορτάζουν την παγκόσμια αυτή ημέρα με διάφορες εκδηλώσεις σε σχολεία, βιβλιοθήκες, βιβλιοπωλεία, πλατείες και άλλους χώρους, δείχνοντας έτσι την αγάπη και το ενδιαφέρον τους για τα βιβλία και το διάβασμα.

Στην Ελλάδα, όπως κάθε χρόνο, το Ελληνικό Τμήμα της ΙΒΒΥ – Κύκλος του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου φρόντισε να μεταφραστεί το μήνυμα στα ελληνικά και παροτρύνει τους φορείς που ενδιαφέρονται για τα παιδιά και τα βιβλία τους να συμβάλουν στον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Παιδικού Βιβλίου. Η αφίσα με το μήνυμα τυπώθηκε στα ελληνικά από το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού και διανέμεται με τη φροντίδα του.

Η μουσική των λέξεωv

Όταν διαβάζουμε, το μυαλό μας βγάζει φτερά.

Όταν γράφουμε, τα δάχτυλά μας τραγουδούν.

 Οι λέξεις είναι ήχοι από τύμπανα και φλάουτα στη σελίδα,

καλλίφωνα πουλιά που πετούν ψηλά, ελέφαντες που σαλπίζουν,

ποτάμια που κυλούν, καταρράκτες που ξεχύνονται,

πεταλούδες που στροβιλίζονται

ψηλά στον αέρα!

Οι λέξεις μας καλούν να χορέψουμε – ρυθμούς, στίχους, 

χτυποκάρδια, παλιές ιστορίες και νέες,φανταστικές και αληθινές.

Είτε είσαι στο σπίτι ασφαλής

ή τρέχεις να περάσεις τα σύνορα για μια άλλη χώρα

και μια ξένη γλώσσα, οι ιστορίες και τα ποιήματα

σου ανήκουν.

Όταν μοιραζόμαστε λέξεις, οι φωνές μας γίνονται η μουσική του μέλλοντος,

ειρήνη, χαρά και φιλία, μια μελωδία ελπίδας.

 

«Με τη φροντίδα του Ελληνικού Τμήματος της ΙΒΒΥ, σε συνεργασία με το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού. Απόδοση του μηνύματος στα ελληνικά Λότη Πέτροβιτς – Ανδρουτσοπούλου».

#ICBD2021, #Greekibby #hfc, #ibby.international,#USBBY

1821 Επανάσταση της Σοφίας Ζαραμπούκα!

 

Ένα μικρό αφιέρωμα στα βιβλία για παιδιά και ενήλικες που αφορούν τα 200 χρόνια από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης ίσαμε τα χρόνια της Ανεξαρτησίας του Ελληνικού κράτους.

 «Να΄τανε το ΄21…στην Ιστορία και τον Πολιτισμό!»

Της Ελένης Μπετεινάκη

Η ιστορία της Νεότερης Ελλάδας  από μια αγαπημένη συγγραφέα την Σοφία Ζαραμπούκα που καταφέρνει να προσφέρει απλόχερα γνώση, χωρίς συναισθηματικές εξάρσεις και προσωπικές τοποθετήσεις  αλλά, απλά, λιτά, καθαρά και προσεγμένα σε ένα βιβλίο για παιδιά και όχι μόνο.

Την Σοφία Ζαραμπούκα την θαύμαζα από πολύ νέα. Πρωτοδιόριστη νηπιαγωγός και τα βιβλία της για την Μυθολογία στόλιζαν την βιβλιοθήκη μου από την πρώτη στιγμή. Θέατρο, Ιστορία, διασκευές πολλών αρχαίων κειμένων και πάντα με εικονογράφηση από την ίδια. Τούτο όμως το βιβλίο ξεχωρίζει και  θεωρώ πως είναι απαραίτητο για κάθε ηλικία και  με εικόνες πολύ προσεγμένες και εκφραστικές. Μαθαίνουν τα παιδιά όλο το ιστορικό γίγνεσθαι εκείνης της περιόδου, γεγονότα, πρόσωπα, μάχες  σε βουνά, πεδιάδες, πολιτείες και χωριά. Υπέροχες λεπτομέρειες ιδιαίτερα στα πρόσωπα, τις εκφράσεις και τα συναισθήματα.

Ένα καλαίσθητο Ιστορικό πόνημα που θα βοηθήσει το κάθε παιδί να μάθει και να καταλάβει μέσα από τριάντα εννέα ενότητες - κεφάλαια όλη την Ιστορία προ και μετά την Επανάσταση.

Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή :

Το βιβλίο ξεκινά με μια εισαγωγή στην Ελλάδα του 1821 πως ήταν λίγο πριν την επανάσταση. Τι έκαναν οι Έλληνες για να ζήσουν, αν είχαν σχολεία, αν πλήρωναν φόρους και πως ήταν η κατάσταση στις πόλεις και στα νησιά. Και πως τα κατάφεραν  καλά παρά τα τετρακόσια χρόνια της σκλαβιάς να μιλούν τη γλώσσα τους, να κρατούν τα έθιμα και να πηγαίνουν στην εκκλησία τους.

Οι Κλέφτες και οι Αρματολοί ακολουθούν οι Προεστοί και οι Κοτζαμπάσηδες  και φτάνουμε  ίσαμε τους  Φαναριώτες. Μαθαίνουμε για του Έλληνες της Διασποράς που μετανάστευσαν σε ολόκληρη την Ευρώπη, πρόκοψαν παντού, και ήταν εκείνοι που ξεκίνησαν την επανάσταση. Ποιος ήταν ο Ρήγας με την Χάρτα και τον Θούριό του;  Τι ήταν η Φιλική Εταιρεία και ποιοι ο Υψηλάντης και ο Καποδίστριας. Η φήμη των πιο σπουδαίων πολεμιστών ήταν εκείνοι που έζησαν και πολέμησαν στο Σούλι. Για την αρχή της  επανάστασης από την Μολδοβλαχία , τον Ιερό λόχο και την μάχη του Δραγατσανίου. Μαθαίνουμε ποιος ήταν ο Αλή Πασάς και ο Μαχμούτ ο Β΄ και φτάνουμε στον Μάρτιο του 1821 που ξεσπά η επανάσταση στον Μοριά στην σημερινή μας Πελοπόννησο.

Στη συνέχεια ανακαλύπτουμε τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, την Άλωση της Τριπολιτσάς  και πριν μπούμε στα κεφάλαια για την Ρούμελη διαβάζουμε ποιοι  ήταν οι λεγόμενοι Φιλέλληνες. Πως μπλέκεται στην επανάσταση και πότε η Ήπειρος, το Άργος, τα Δερβενάκια για να κάνουμε μια στάση στα νησιά. Πολλοί οι ήρωες που πολέμησαν στη θάλασσα με ξεχωριστούς τον Κωνσταντίνο Κανάρη, τον Ανδρέα Μιαούλη και την Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα. Εθνοσυνελεύσεις που είχαν σκοπό τους την οργάνωση των Ελλήνων μα και Εμφύλιοι Πόλεμοι που έφεραν διχόνοια και διχασμό. Άλλη μορφή της επανάστασης ο Αιγύπτιος Ιμπραήμ που στάλθηκε από τον Σουλτάνο για να βοηθήσει τα τούρκικά στρατεύματα. Ο  ίδιος κατακτητής έσφαξε όλους τους πολιορκημένους  του Μεσολογγίου στην έξοδο τους από την πόλη και συνέχισε την κάθοδό του στην Στερεά Ελλάδα. Και φτάνουμε στην περίφημη Ναυμαχία του Ναβαρίνου όπου οι Μεγάλες Δυνάμεις θα συγκρουστούν με τον τουρκοαιγυπτιακό στόλο και η νίκη τους θα σημάνει την αρχή του τέλους της επανάστασης. Το βιβλίο τελειώνει με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου που ορίζεται Ανεξάρτητη η Ελλάδα με σύνορα από τον Αχελώο ώς τον Σπερχειό ποταμό και τον διορισμό βασιλιά. Ο Οθωνας  αν και ανήλικος έρχεται στην Ελλάδα μετά και την δολοφονία του Καποδίστρια  και συγκυβερνά με τρεις Βαυαρούς αντιβασιλείς. Ίσαμε το 1843 που οι Έλληνες ζητούν το δικό τους Σύνταγμα…

Νομίζω πως όλοι θα το αγαπήσετε τούτο το βιβλίο. Ίσως γιατί κάποιο κομμάτι του, μια από τις εικόνες του θα μιλάει για τον τόπο σας. Ίσως γιατί το εθνικό συναίσθημα, κρύβεται ανάμεσα σε όλα εκείνα τα θαυμαστά που φιλοτέχνησε με τα πινέλα της. Λιτό και καθαρό κάθε κείμενο. Προσεγμένο και άμεσο για να κατανοηθεί ακόμα και από τον πιο νεαρό αναγνώστη του.

Ακούστε την Σοφία Ζαραμπούκα : https://www.youtube.com/watch?v=78oADRrDLS8

Βρείτε εδώ το βιβλίο και διαβάστε ένα απόσπασμα: https://www.patakis.gr/product/642321/proteinomena-ana-kathgoria-paidika--efhvika/Epanastash-1821/

Δημοσιεύτηκε στο Cretalive.gr  στις 23 Μαρτίου 2021 εδω: https://www.cretalive.gr/

Μικρές ιστορίες για μεγάλα γεγονότα…

 

Της Ελένης Μπετεινάκη

«Τα παραμύθια του Σαββάτου» θα σας παρουσιάζουν σε τακτά χρονικά διαστήματα ό,τι θεωρούν πως αξίζει να διαβαστεί από όλους μας…

Λόρδος Βύρων και Έλγιν, Ελένη Σβορώνου, εικ : Φίλιππος Φωτιάδης, εκδ. Καλέντης

Μια μεγάλη αλήθεια κι ένα μικρό ψέμα είναι η δομή  ενός  μικρού σε σχήμα βιβλίου αλλά μεγάλου σε Ιστορία και θέμα που φέρει την υπογραφή της Ελένης Σβορώνου. Μας θυμίζει ένα μεγάλο γεγονός  που συνέβη τον Απρίλιο του 1811 όταν  στο πλοίο «Ύδρα» που φεύγει από το λιμάνι του Πειραιά μεταφέρει το τελευταίο κιβώτιο με τα πολύτιμα μάρμαρα του Παρθενώνα και συγκεκριμένα ένα τμήμα της μετόπης. Στο αμπάρι του πλοίου που βρίσκεται σε καραντίνα στο λιμάνι της Μάλτας  σαν να ζωντανεύει με φανταστική πλοκή ένας Κένταυρος και ένα Λαπίθης και μας μεταφέρουν συναισθήματα, αγωνίες, σκέψεις και το παράπονο της παράνομης πράξης του Λόρδου Έλγιν που βίαια τα απέσπασε και τα μετέφερε μακριά από το σπίτι, τον τόπο, την Ελλάδα. Στο ίδιο πλοίο βρίσκεται και ο λόρδος Βύρων που επίσης επιστρέφει στην Βρετανία ύστερα από το πρώτο του ταξίδι στην Ελλάδα.

Οι δυο φανταστικοί μυθικοί ήρωες που υποτίθεται πως ζωντανεύουν από το μαρμάρινο τμήμα της μετόπης προσμένουν ένα «θαύμα» μήπως δηλαδή  καταλάβει την ύπαρξη τους στο πλοίο ο Ποιητής και τους  σώσει….

Κι αρχίζει ένας διάλογος και μια ιστορία που προσωποποιεί μια φανταστική απεικόνιση ενός Λαπίθη και ενός Κένταυρου που συζητούν για την εγκληματική πράξη του ΄Ελγιν. Θέλουν να τους ανακαλύψει ο Ποιητής (Λόρδος Βύρων) που αγαπά της Ελλάδα , που καταλαβαίνει πως δεν πρέπει να φύγουν τα κομμάτια των Μαρμάρων από τον τόπο που ακτινοβολεί φως, μουσική και υψηλά ιδανικά.

Η ποίηση μπλεγμένη με την Ιστορία, η αιώνια μάχη επιβίωσης του καλού με το κακό, η απληστία με την τόλμη και την ελευθερία. Η απόκτηση φήμης και πλούτου με την απανθρωπιά και την βαρβαρότητα. Όλα τούτα ξετυλίγονται σ ένα βιβλίο γνώσης και περισυλλογής που μας παραλληλίζει δυο διαφορετικούς κόσμους ανθρώπων γεννημένους την ίδια εποχή, ταξιδεμένους στα ίδια μέρη αλλά με διαφορετικές αντιλήψεις, επιθυμίες, όνειρα, ιδέες και ιδανικά. Λόρδος Βύρων και Λόρδος Ελγιν! Τίτλοι τιμής που όμως απευθύνονται σε τόσο διαφορετικούς ανθρώπους. Ο ένας με σκοπό και όπλο την απληστία και υπεροψία και ο άλλος την πένα, το λόγο και την ποίηση θα κάνει γνωστό στα πέρατα του κόσμου το «αίσχος» του Ελγιν και θα μείνει στην μνήμη και την ψυχή των Ελλήνων σαν ένας δικός τους άνθρωπος.

Υπέροχο βιβλίο, περιεκτικό, συναισθηματικά φορτισμένο, Ιστορικό και καλαίσθητο. Ασπρόμαυρα σκίτσα από τον Φίλιππο Φωτιάδη σαν μικρές αρχιτεκτονικές απεικονίσεις αρκετά προσεγμένες.

Το βιβλίο διαθέτει χρονολόγιο Αρπαγής και διεκδίκησης της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα και αρκετά ποιήματα του Λόρδου Μπάιρον.

Δείτε εδώ : https://kalendis.gr/product/lordos-byron-kai-elgin/

Για αναγνώστες από 10 ετών

Οι Αγωνιστές του 1821* από την σειρά : Οι Μεγάλοι…μικροί!

«Να΄τανε το ΄21…στην Ιστορία και τον Πολιτισμό!»

Γράφει η Ελένη Μπετεινάκη

Ένα μικρό αφιέρωμα στα βιβλία για παιδιά και ενήλικες που αφορούν τα 200 χρόνια από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης ίσαμε τα χρόνια της Ανεξαρτησίας του Ελληνικού κράτους. «Τα παραμύθια του Σαββάτου» θα σας παρουσιάζουν σε τακτά χρονικά διαστήματα ό,τι θεωρούν πως αξίζει να το έχουμε όλοι μας…

Ήταν μια φορά κι έναν καιρό κάποιοι άνθρωποι που το όνομα τους γράφτηκε με χρυσά γράμματα στην Ιστορία και ο θαυμασμός στο πρόσωπό τους θα διαρκέσει ίσως και για μερικούς αιώνες ακόμη. Άνθρωποι της τέχνης και του πολιτισμού, των επιστημών , της πολιτικής, αλλά και απλοί καθημερινή αλλά με ζωή γεμάτη ιδανικά και επιτεύγματα. Άνθρωποι που η πορεία της ζωή τους  φωτίζει ακόμα και σήμερα το δρόμο τους και αποτελούν παράδειγμα για όλους μας. Αυτοί οι Άνθρωποι πριν γίνουν «Μεγάλοι» υπήρξαν παιδιά και αυτό προσπαθεί με  λογοτεχνική γραφή να μας πει η Αγγελική Δαρλάση για τούς Μεγάλους Ήρωες του 1821….

Θόδωρος Κολοκοτρώνης…

Στα δώδεκα χρόνια του έπρεπε να συμπεριφέρεται σαν προστάτης της οικογένειας. Έζεψε το γαιδουράκο του με ξύλα για να βρεθεί στην Τριπολιτσά, να τα πουλήσει για λίγο αλεύρι μήπως και χορτάσουν με ψωμί την πείνα τους. Κι εκεί στη διαδρομή ένα χαστούκι από τούρκικο χέρι που θα του πληγώσει την περηφάνεια, θα τον αντρώσει ακόμα πιο πολύ και θα ορκιστεί στη μάνα του πως μόνο αλλιώς θα  ξαναέμπαινε στην Τριπολιτσά…

Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα…

Τον πατέρα της τον έλεγαν Σταυριανό Πινότση και την μάνα της Σκεύω. Την γέννησε μέσα στην φυλακή της Κωνσταντινούπολης σαν πήγε να δει τον άνδρα της που τον είχα συλλάβει οι Τούρκοι για τη συμμετοχή του στα Ορλωφικά. Κι ύστερα έμεινε ορφανή μέχρι που η μάνα της ξαναπαντρεύτηκε λίγα χρόνια μετά κι απόκτησε αλλά δυο αδέλφια. Η Λασκαρίνα ήθελε να γίνει καπετάνιος, όμως αυτό δεν ήταν σύμφωνο με τα ήθη της εποχής. Μπορούσε μόνο να παντρευτεί καπετάνιο και τότε θα μπορούσαν να την προσφωνούν καπετάνισσα.  Όμως δεν πτοήθηκε με τα λεγόμενα των πολλών και μόλις στα δεκατρία της χρόνια οδήγησε  μια βάρκα με τα αδέλφια της κόντρα στον καιρό και κατάφερε να την κουμαντάρει και να τους σώσει όλους. Κι όλα αυτά για ένα στοίχημα…

Γιώργης Καραϊσκάκης

Ο Γιώργης ήτανε γιος του Δημήτρη Ίσκου ή Καραΐσκου και μιας γυναίκας που φορούσε πάντα ένα ράσο. Κι οι δυο τον αφήσαν μωρό  μονάχο του από ντροπή ή φτώχεια, κάνεις δεν ξέρει. Τσομπανόπουλο έγινε αλλά τον κακομεταχειριζόταν ο τσέλιγκας τόσο που μια μέρα έφτασε ο κόμπος στο χτένι. Αντιστάθηκε, του ΄σπάσε την μαγκούρα κι ύστερα πήρε μια πέτρα να τού την πετάξει. Δεν έφταιγε ο Γιώργης για την μοίρα του. Για την αποστροφή που του ‘χαν όλοι. Έβριζε πολύ για να κρύψει το παράπονο και την μοναξιά του.Κι ήταν μόνο δώδεκα χρόνων…

Κωνσταντίνος Κανάρης

Ορφανός από πάτερα από πολύ μικρή ηλικία κι ο Κωνσταντής. Προστάτης του η μάνα κι ο θείος Δημήτρης Μπουρέκας ,καπετάνιος. Κι ο μικρός Κωνσταντής θέλει να μπαρκάρει κι αυτός. Και ας μην το θέλει η μάνα. Θα προσπαθήσει να φύγει κρυφά με ένα μπόγο στην πλάτη να μπει σε εκείνο το μπρίκι που νομίζει κανείς πως δεν πλέει στη θάλασσα αλλά πετά….Μόνο που η κυρά Μάρω θα τον καταλάβει και θα τον παραδώσει η ίδια στον Καπετάν Δημήτρη…  Κι ήταν μόλις δέκα χρονών σαν έγινε το νέο τζόβενο του όμορφου μπρικιού και ποιος ξέρει ίσως κάποτε να γινόταν ο φόβος και ο τρόμος των θαλασσών.

 

Μαντώ Μαυρογένους

Κλεισμένη σε μια ντουλάπα στο γραφείο του πατέρα της και έχοντας καταστρώσει ολόκληρο σχέδιο για να μείνει «μόνη» στο σπίτι θα μάθει όλα όσα συζητούν οι άνδρες για την ανταρσία τη Θεσσαλία. Και θα ορκιστεί πως σαν μεγαλώσει θα πολεμήσει κι εκείνη σαν ήρωας να ελευθερωθεί ο τόπος της… Ήταν μόλις δεκατεσσάρων χρόνων…

 

Πέντε ιστορίες για πέντε ανθρώπους που τα χρόνια της επανάστασης του εικοσιένα λίγο πριν και πολύ μετά,  έπαιξαν μεγάλο ρόλο με την προσωπικότητα και τις πράξεις τους. Συνήθως γνωρίζουμε λίγα για την παιδική ηλικία πολλών Μεγάλων όμως τούτη τη φορά η Αγγελική Δαρλάση με την χαρισματική πένα της μας διηγείται τα μικράτα των Σπουδαίων αυτών Ανθρώπων, σαν παραμύθι. Ζωές που πέρασαν από πολύ δύσκολα και δύσβατα μονοπάτια αλλά που δεν λύγισαν παρά τις συμφορές και τα προβλήματα. Η Αγγελική μας γνωρίζει με πολύ γλαφυρό τρόπο, τα γεγονότα, την τόλμη, το θάρρος, το πείσμα που αποκτήσαν από πολύ μικρά παιδιά, τους λόγους και τα απίστευτα που έζησαν και αποτέλεσαν πιθανόν το έναυσμα για τα όσα σπουδαία έκαναν στην ενήλικη ζωή τους.  

Δεν είναι άλλο ένα βιβλίο για την επανάσταση το πόνημα ης Αγγελικής Δαρλάση. Είναι ιστορίες που συγκινούν, πεισμώνουν και μας οδηγούν να κατανοήσουμε πλήρως την προσωπικότητα αυτών των «Ηρώων». Είναι η παιδική ηλικία η πρώτη μεγάλη και αξέχαστη πατρίδα που μας στιγματίζει σε όλα όσα  σαν ενήλικες θα ζήσουμε. Είναι οι εμπειρίες, οι άνθρωποι που θα συναντήσουμε, τυχαία γεγονότα και συχνά δυσκολίες που πλάθουν χαρακτήρες και δίνουν όλο τους τον εαυτό σε ένα σκοπό, στόχο ή πείσμα.

Διαβάστε το βιβλίο και ίσως καταλάβετε πολλά περισσότερα για τον ρόλο που «έπαιξε» ο  καθένας τους στη εξέλιξη της επανάστασης, την  πορεία της πολιτικής, των μεγάλων πολέμων, καταστάσεων και καταλήξεων  των σπουδαίων αυτών αγωνιστών.

 Η εικονογράφηση του βιβλίου ανήκει στην Σοφία Παπαδοπούλου με έκφραση πολύ ιδιαίτερη και σκίτσα συντροφεύουν επ’ ακριβώς το βιβλίο, την ατμόσφαιρα και την εποχή.

Για παιδιά από 7 χρόνων…

Για να θυμόμαστε όλοι πως τα όνειρα ακόμα και σε πολύ δύσκολες εποχές θα πρέπει να τα κυνηγάμε …

*Οι Αγωνιστές του 1821, Αγγελική Δαρλάση, εικ :Σοφία Παπαδοπούλου, εκδ Μεταίχμιο

Δείτε εδώ ένα μικρό απόσπασμα : https://www.metaixmio.gr/el/products/%CE%BF%CE%B9-%CE%BC%CE%B5%CE%B3%CE%B1%CE%BB%CE%BF%CE%B9-%CE%BC%CE%B9%CE%BA%CF%81%CE%BF%CE%B9-%CE%BF%CE%B9-%CE%B1%CE%B3%CF%89%CE%BD%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B5%CF%82-%CF%84%CE%BF%CF%85-1821

Δημοσιεύτηκε στις 19 Μαρτίου στο cretalive.gr :https://www.cretalive.gr

 

Της Τυρινής....

Της Ελένης Μπετεινάκη

Λένε πως σήμερα της Τυρινής ή Τυροφάγου έχουν την τιμητική τους στο Κυριακάτικο τραπέζι τα γαλακτοκομικά προϊόντα, τα αυγά, τα ψάρια, το λάδι και τα μακαρόνια. Απαγορεύεται όμως το κρέας. Τα μακαρόνια είναι το πιο απαραίτητο έδεσμα και κατά την διάρκεια του γεύματος αλλά και στο δείπνο αφού σχετίζονται με την λατρεία των ψυχών της όλης περιόδου. Μάλιστα γράφει ο Φαίδων Κακουλές πως τα «μακαρώνια» είναι μακαριστικά τροπάρια σε κηδείες ή περιέδινα και πάντα προσφέρονται ζυμαρικά σαν μακαρία.

Έχει ίσως λαογραφική αξία να αναφέρουμε πως στα περισσότερα μέρη της Ελλάδας τα παλαιότερα χρόνια το δείπνο της Τυρίνης τέλειωνε πάντα με ένα αβγό και πολλά αστεία και μαντέματα. Σε κάποια νησιά μάλιστα και ιδιαίτερα στην Σύρο και στην Κάρπαθο κρεμούσαν ένα αβγό από το ταβάνι κι ύστερα κάθονταν όλοι γύρω από το τραπέζι.  Υστέρα, λεγαν, αφού του δώσουν μια «κουταλιά και φέρνει βόλτα στο τραπέζι» ο καθένας προσπαθούσε να δοκιμάσει λίγο αλλά μόνο πιάνοντάς το με το στόμα του. Κι αν παρατηρήσετε τούτο το έθιμο θα δείτε πως η Σαρακοστή αρχίζει με …ένα αβγό και κλείνει το Μεγάλο Σάββατο με το τσούγκρισμά των κόκκινων αβγών και την λαϊκή πίστη πως είναι το πρώτο φαγητό μετά την Ανάσταση που επιστρέφουμε στην κατανάλωση όλων των τροφών.

«Με αβγό κλείνομε το στόμα μας για τη Σαρακοστή και τη Λαμπρή πάλι με αβγό το ξανανοίγουμε», συμπληρώνει ο Φαίδων Κακουλές.

Στη Κύπρο πάλι υπάρχει το έθιμο της «Δαγκαννούρας», δηλαδή καίνε την κλωστή, με την οποία έχουν δέσει το αβγό. Αν καεί η κλωστή, η χρονιά θα είναι καλή.

Πίσω στα δικά μας έθιμα  στην περιοχή της Καστοριάς καίνε την κλωστή και παρατηρούν πόσα ψηλά θα καεί, κάνοντας προγνώσεις και ευχές για το ύψος που θα φθάσουν τα στάχυα των σιτηρών που έχουν σπείρει.

«Στις Εκκλησίες πάλι, διαβάζεται, κατά την πρωινή Θεία Λειτουργία, η περικοπή του Ευαγγελίου του Ματθαίου (κεφ. στ', 14-21), που αναφέρεται στην αξία της συγχώρεσης και της νηστείας. Αργά το απόγευμα της ίδιας ημέρας ψάλλεται ο κατανυκτικός εσπερινός της συγγνώμης, κατά τον οποίο ιερείς και πιστοί αλληλοασπάζονται, ζητώντας συγχώρεση ο ένας από τον άλλο, ενόψει της επερχόμενης Μεγάλης Τεσσαρακοστής.»*

 

Καλή Σαρακοστή!

*@San Simera

Όταν οι γάτες ακούν τη βροχή* …στα Παραμύθια του Σαββάτου!

Της Ελένης Μπετεινάκη

«Κάτι τέτοιες ώρες» πήρε να λέει ψιθυριστά (ο γάτος ο Ρωμαίος) «όταν πέφτει ασταμάτητα πυκνή βροχή και η πλάση όλη ανταριάζει από τ΄αστροπελέκια, εμείς οι γάτες φέρνουμε στο νου μας αυτό που μας βρήκε κάποτε και οι τρίχες μας σηκώνονται όρθιες. Αν τύχει μάλιστα, να έχουμε τα παιδιά μας κοντά, ακόμη και τα εγγόνια μας, τους λέμε την ιστορία για να τη μάθουν κι εκείνα…»

Κι έτσι με το νι και με το σίγμα, όπως ακριβώς της τα διηγήθηκε τα πράγματα ο Ρωμαίος, κάθισε η Γεωργία  Γαλανοπούλου κι έγραψε μια ιστορία για τις γάτες από την εποχή του Μεσαίωνα ξεσκεπάζοντας, όπως λέει η ίδια, ένα πραγματικό γεγονός που συνέβη στην Ευρώπη εκείνα τα σκοτεινά χρόνια. Ένα παραμύθι του παλιού καλού καιρού που διαβάζεται απνευστί κι ύστερα το ξαναδιαβάζεις πολλές φορές γιατί θες να μυρίσεις την ατμόσφαιρα, να μπεις στις εικόνες που σου δημιουργεί, να χωθείς σε ανήλιαγα στενά και υπόγεια, να συναντήσεις την φοβερή μάγισσα Μαγκούφω. Να ζήσεις άλλη εποχή, όχι και τόσο ρόδινη αλλά γεμάτη δεισιδαιμονίες, αρρώστιες, μικρές απολαύσεις και στιγμές που σχημάτισαν τον ρου της Ιστορίας και τις μεγάλες εξελίξεις στην Ευρώπη του 13^ου, 14^ου κι ακόμα παραπέρα αιώνων…

Η Ιστορία ξεκινά από την Αίγυπτο που οι γάτες ήταν πολλές κι έκαναν ό,τι ήθελαν. Σαν τις μετέφεραν σε άλλους τόπους αν και συνέχισαν , στη δική μας ήπειρο, να κυνηγούσαν ποντίκια, το φαγητό δεν ήταν και τόσο εύκολη υπόθεση. Κι εκεί βρέθηκε εκείνος ο μεγαλόσχημος άνδρας που έβαλε σκοπό να τις ξεπαστρέψει. Από τις μαύρες γάτες ξεκίνησε λέγοντας πως ήταν γρουσούζες, πανούργες, διαβολικές και εφτάψυχες…Κι όποιος δεν συμμορφωνόταν με την διαταγή που είχε βγάλει, τιμωρούνταν πολύ αυστηρά. Κι ακολούθησαν οι γκρίζες, οι ασπρόμαυρες κι όλες  οι γάτες που υπήρχαν εκείνη την εποχή. Ειδικά από την στιγμή που έπεσε πάνω σ΄ αυτόν τον ισχυρό άνδρα ο πρόγονος του Ρωμαίου, γάτος Μέρλιν, η κακία του μεγάλωσε ακόμα πιο πολύ. Την ώρα που έβρισκε φρικτό θάνατο ο καημένος ο γάτος από τον άκαρδο ισχυρό άνδρα, ξέσπασε βροχή, ασταμάτητη. Επτά μερόνυχτα κυνηγούσαν σε όλη την Ευρώπη τις  γάτες, εφτά μερόνυχτα έβρεχε…Το αποτέλεσμα; Να εξαφανιστούν όλες οι γάτες, ελάχιστες ξέμειναν και να γεμίσει όλος ο τόπος, οι πόλεις, τα λιμάνια, τα χωριά με χιλιάδες ποντίκια..

Από την χώρα του μεταξιού σάλπαρε  με τον στρατό της μια νύχτα η στρίγγλα η μάγισσα Μαγκούφω, η ποντικίνα με το δρεπάνι και το μοχθηρό της σχέδιο. Έζευξε άρμα βαρβάτο με εννέα  μεγάλους ποντικούς καλοθρεμμένους και πάνω τους κρύφτηκαν εκατοντάδες οι φαρμακεροί ψύλλοι. Κι έβαλε στόχο το σπίτι του Άρχοντα να κατοικήσει και εκείνη να γίνει αφέντρα και κυρά. Και τα κατάφερε γιατί όλοι την φοβόντουσαν πολύ και γιατί κανένας γάτος δεν βρέθηκε στο δρόμο της να την σταματήσει. Και χάθηκε κόσμος και κοσμάκης πολύς, και συνέχισαν οι άνθρωποι με την παρότρυνση των λίγων να πιστεύουν πως για το μεγάλο κακό έφταιγαν οι γάτες κι όχι τα μιλιούνια των ποντικών.

Και το παραμύθι συνεχίζει με την μοναδική αφήγηση του Ρωμαίου λέγοντάς μας και για άλλες διάσημες γάτες στην δική τους Ιστορία, όπως η Γκουίνω με τα επτά της τα γατιά. Για τη αδικία, την συκοφαντία και την υπομονή μας  γράφει πια η Γεωργία Γαλανοπούλου κι αθέλητα μας συγκρίνουμε γεγονότα και συναισθήματα αλλοτινών καιρών με το σήμερα…

Να ψάχνεις να βρίσκεις τα όμορφα και την θετική αύρα στα δύσκολα, στη λύπη, στην σκληρή καθημερινότητα, στους δικούς σου ανθρώπους. Με μικρά αλλά σταθερά βήματα, με μικρές χαρές κι ανακαλύψεις και με πίστη στο αύριο, στους ήχους της καρδιάς, της μουσικής, της γνώσης…

Εκείνη την μεγάλη πανδημία των σκοτεινών χρόνων του Μεσαίωνα την έλεγαν πανούκλα αλλά στη γλώσσα των γάτων ήταν η μάγισσα Μαγκούφω με το φαρμακερό δρεπάνι…

«…το φόβητρο της πανούκλας είχε κλείσει πολλούς ανθρώπους για καιρό στο σπίτι. Και ότι αυτοί οι άνθρωποι για πρώτη φορά στη ζωή τους ξαπόστασαν, διάβασαν, έγραψαν, έκαναν νέα όνειρα, έπαιξαν με τα παιδιά τους, σκέφτηκαν διαφορετικά, προσευχήθηκαν, έκλαψαν τους νεκρούς τους, αναλογίστηκαν τα λάθη τους, μετάνιωσαν για τα κρίματά τους και όλα τα δεινά που είχαν προκαλέσει στις  γάτες…»

Κι ύστερα ήρθε η κάθαρση και «μαζί με τους ανθρώπους και τα ζωντανά, σιγά σιγά βρήκε και η φύση τη χαμένη της ισορροπία.»

Η Γεωργία Γαλανοπούλου είναι μαέστρος στη γραφή κείμενων και ειδικά παραμυθιών. Λόγος που ρέει αβίαστα και φαντασία γεμάτη εικόνες και συναισθήματα για τον αναγνώστη. Μια ιστορία που πλέκει μοναδικά την μυθοπλασία με την αλήθεια και το αποτέλεσμα βγαίνει αβίαστο και σχεδόν μαγικό.  Το ζεις όλο το παραμύθι. Τρυπώνεις παντού με τις γάτες , κυνηγάς κι εσύ τα ποντίκια. Νιώθεις τον τρόμο, τη φρίκη, την αγανάκτηση  και …τη βροχή. Βροχή πραγματική μα και βροχή δακρύων.

Μια ιστορία για γάτες και ανθρώπους. Η αφήγηση του γάτου Ρωμαίου, όπως την φαντάστηκε η Γεωργία πραγματικά καθηλωτική. Η αγάπη προς την οικογένεια, το νοιάξιμο και τα μαθήματα ζωής κυριαρχούν σε όλη την ιστορία. Με πολλές στιγμές ανάτασης της ψυχής αλλά και «φόβου» για τις λαθεμένες αντιλήψεις και λάθος πορείες.

Η αρρώστια της πανούκλας ήταν μια πανδημία που ξεκλήρισε ολόκληρες γενιές και έφερε τα πάνω κάτω στην ανακατανομή των πληθυσμών σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η Γεωργία μας μεταφέρει τις αντιλήψεις και το κλίμα της εποχής με τον δικό της μαγικό και παραμυθένιο τρόπο και αφήγηση. Κι εμείς «διαβάζουμε» μια σχετική αλληγορία με το σήμερα.

Ζούμε κι εμείς μια πρωτόγνωρη κατάσταση , μια πανδημία που έχει φέρει τα πάνω κάτω στη ζωή όλων μας και που ακόμα δεν φαίνεται πότε θα σταματήσει ολοκληρωτικά… Ένας αόρατος εχθρός που θα μπορούσε να μοιάζει ακόμα και στη Μάγισσα Μαγκούφω, μας έχει κλείσει στα σπίτια, μας έχει κάνει να αναλογιστούμε όλα όσα έχουμε ζήσει, να αναθεωρήσουμε και να ονειρευτούμε ακόμα πιο πολύ για τα μελλούμενα….

Σχέσεις αγάπης και μίσους. Οικογενειακές υποθέσεις και δεσίματα. Αγάπη για τα ζώα και ιδιαίτερα τις γάτες και ιδιαίτερη αναφορά στην ισορροπία της φύσης ως προς  τις συμπεριφορές του ανθρώπου και το σεβασμό τους σε κάθε ζωντανό οργανισμό.

Τον λάτρεψα τον Ρωμαίο… Είδα με άλλο μάτι πια τα γατιά στο απέναντι σπίτι της γειτονιάς μου. Ένιωσα πως η βροχή κρύβει ακόμα πιο πολλά μυστικά , ανομολόγητα. Ξαναμπήκα στα κιτάπια της Ιστορίας ακόμα και σε εκείνα που μιλούσαν για το ανελέητο κυνήγι των Μαγισσών του Μεσαίωνα και των φοβερών χρόνων της πανούκλας…

Μα πιο πολύ απ’ όλα απόλαυσα το ταξίδι και την απόλαυση ενός καλογραμμένου κειμένου που σε μεταφέρει σε κόσμους παραμυθένιους.

Στο βιβλίο υπάρχουν και οι ασπρόμαυρες αλλά έντονες και πραγματικά καθοριστικές για όλη εκείνη την εποχή εικόνες της Κατερίνας Χαδουλού. Άλλη μια συνεργασία δυο σπουδαίων ανθρώπων (συγγραφέα και εικονογράφου) που φέρνει ένα άρτιο αποτέλεσμα.

Να το ψάξετε τούτο το πολύτιμο μικρό βιβλιαράκι…

Να συμπαθήσετε τις γάτες ακόμα πιο πολύ …

Να αφεθείτε στον κόσμο του παραμυθιού και της Ιστορίας…

Να μάθετε να «ακούτε» αλλιώς τη βροχή…

*Όταν οι γάτες ακούν τη βροχή, Γεωργία Γαλανοπούλου, εικ: Κατερίνα Χαδουλού, εκδ. Πατάκη

Δείτε εδώ ένα απόσπασμα: https://www.patakis.gr/product/645552/vivlia-paidika--efhvika-paidikh-neanikh-logotexnia/Otan-oi-gates-akoun-th-vroxh/

Για παιδιά και μεγάλους….