Μια Μεγαλοβδομάδα, μια φορά κι έναν καιρό!

Της Ελένης Μπετεινάκη

Σε ένα κομμάτι χασαπόχαρτο ήταν γραμμένο με ανορθόγραφες  λέξεις όλο το πρόγραμμα.

Μεγάλη Δευτέρα ασπρίζαμε τα πεζοδρόμια και τις γλάστρες. Όλοι στο πόδι από το χάραμα. Ένας μεγάλος κουβάς με  ασβέστη και ταβανόβουρτσες, μικρότερα πινέλα για μας τα παιδιά, και στην αυλή γινόταν ο χαμός. Βάφαμε τις ντενέκες  από φέτα που ΄χε φυτέψει τα γεράνια της με ροζ, γαλάζιο και κόκκινο χρώμα. Να ζωντανέψει η αυλή…  Και το βράδυ σαν τελειώναμε, κατάκοποι  όλοι καθόμασταν στην γωνιά της Κάτω κουζίνας, σαν τα κλωσόπουλα γύρω της, και μας διάβαζε  το πολύτιμο χαρτί της και μοίραζε τις δουλειές για τις επόμενες μέρες. Χόρτα φρέσκα που έβραζαν μύριζε ο αέρας , που μπερδευόταν με τους λεμονανθούς και τούτο το παράξενο άρωμα με συντροφεύει  ίσαμε σήμερα …

Μεγάλη Τρίτη ήταν η σειρά για τα τσουρεκάκια. Ο φούρνος άναβε από το ξημέρωμα, ξύλα, λαμαρίνες και μυρωδιά βουτύρου, από τον καλό, να μην ξεχνιόμαστε …παντού. Πρώτα της θείας  της Αγλαΐας με πλεξούδες όλα για να ΄χουν τη σωστή εμφάνιση στο τρατάρισμα. Ύστερα της Μαρίκας, της Βαγγελιώς,της Ριρίκας και στο τέλος τα δικά μας, της μάνας μου, γιατί ήταν η μοναχοκόρη της. Μια παλιά πόρτα ξύλινη χρησίμευε σαν σοφράς και με χιράμια, σεντόνια και κουβέρτες τα σκεπάζαμε. Εμείς κάναμε την καλλιτεχνική δουλειά … Περνούσαμε  το αυγό από πάνω τους να ροδοκοκκινίσουν σαν ψήνονταν. Και είχαν  σειρά στις μυρωδιές εκτός από τον βούτυρο που σου ΄σπαγε τη μύτη, η αμμωνία και η βανίλια σε μικρά μπουκαλάκια, που τις επόμενες μέρες  θα γινόταν τα μπιμπερό για το γάλα στην κούκλα μου, τη Ροζέτα, την μία και μοναδική μου!

Μεγάλη Τετάρτη, μέρα για τις κουλούρες, με προζύμι τις έφτιαχνε. Ώρες περιμέναμε να ανέβουν και ρίχναμε κλεφτές ματιές να δούμε αν φούσκωναν… Πως θυμάμαι εκείνα τα χέρια να δουλεύουν κιλά το αλεύρι, δύσκολο,  με σηκωμένα τα μανίκια  ίσαμε ψηλά και τα μαλλιά της μαζεμένα σε ένα δίχτυ μην πέσει καμιά τρίχα κι έχουμε κακά ξεμπερδέματα. Όλοι ήταν πάλι εκεί, θείες , ξαδέλφια, ανίψια και  περιμέναμε πως και πως την δική μας την Κουκουναρά. Έβαφε αυγά με παντζάρια, μόνο για τούτα τα ψωμιά και τα υπόλοιπα τα άφηνε για την επόμενη μέρα που ΄χαν την τιμητική τους. Θυμάμαι μια κότα που όλο μπερδευόταν στα πόδια μας, κακαρίζοντας και ψάχνοντας κομματάκια  από τη ζύμη που έπεφτε. Μια φορά την τάισα όσα φύλλα από  τα παντζάρια έμειναν και στο νερό της έβαλα το ζωμό από το τσουκάλι, λίγο όσο μπορούσα να ξεκλέψω  χωρίς να με δουν. Πίστευα πως έτσι θα γεννούσε κόκκινα τα αυγά την άλλη μέρα και δεν θα παιδευόμασταν με το βάψιμο…

Όμως ποτέ δεν συνέβη αυτό κι έτσι την Μεγάλη Πέμπτη, μέρα της Σταύρωσης, έπρεπε να μαζέψουμε φυλλαράκια από μαϊντανό, σέλινο κι αρμπαρόριζα και τα σχισμένα καλσόν της μαμάς για τα αυγά με τις παράξενες αποτυπώσεις. Το βράδυ παγαίναμε όλοι να ακούσουμε  τα δώδεκα ευαγγέλια και να συντροφεύσουμε την πομπή που κατέβαζε όλα τα ιερά, ακόμα και την Ανάσταση από τον  Άγιο Νικόλαο στην Παναγία, τη γειτονική εκκλησιά κι έτσι οριστικά πια τέλειωνε ο χειμώνας με τούτο το τελετουργικό κι έμπαινε η Άνοιξη και το Καλοκαιράκι.

Την Μεγάλη Παρασκευή αμέσως μετά το στόλισμα του επιταφίου, ξεκινούσαμε να  φτιάχνουμε καλιτσούνια, ίσαμε  αργά το απόγευμα, λίγο πριν την  ώρα που ακουγόταν το «Ω γλυκύ μου Έαρ». Πως τα κατάφερνε και τελείωνε πάντα την σωστή ώρα, ποτέ δεν καταλάβα… Στολιζόταν κι έτρεχε να προλάβει το στασίδι της στην εκκλησιά, να μην χάσει το θρήνο, να θυμηθεί κι εκείνη τα δικά της…

Και το Μεγάλο Σάββατο από νωρίς μας φίλευε τα γλυκίσματα, κρυφά από τη μαμά. Εκείνη μας νήστευε, όμως η γιαγιά ήθελε να ξέρει αν πετύχανε όλα της τα καλούδια και δεν λογάριαζε κανέναν. Αμέσως μετά την πρώτη Ανάσταση. Εκεί γύρω στις 10.00 το πρωί…

Την Κυριακή του Πάσχα ο μεγάλος φούρνος της «Απάνω Κουζίνας» άναβε το ξημέρωμα. Γαρδούμια τυλιγμένα και αρνί γάλακτος με τις τεράστιες κυδωνάτες πατάτες ήταν η σπεσιαλιτέ της μέρας. Κι ήταν η μόνη φορά που καταδεχότανε να φάει μαζί μας, στο μεγάλο σαλόνι υπό τον όρο όλα να εχουν τελειώσει πριν τις τέσσερις το μεσημέρι γιατί η δεύτερη Ανάσταση στο προαύλιο της Παναγίας μας ήταν υποχρεωτική για όλους. Εκεί για πρώτη φορά φορούσαμε τα καινούργια ρούχα και τα πέδιλα κι έτσι ξεκινούσε η «σωστή» εποχή, όπως έλεγε. Στην καλή της τσάντα έκρυβε πάντα δυο αυγά, δυο τσουρέκια και καλιτσούνια να τα φάμε μόλις πει ο παπάς ξανά το «Χριστός Ανέστη»! 

Στην «Απάνω Κουζίνα» της γιαγιάς σήμερα είναι το εργαστήριο του Κωστή, του εγγονιού της.

Ίσως για αυτό λατρεύω αυτόν τον χώρο…

Ίσως κάπου εκεί να τη συναντά η ψυχή μου..

(Στην Γιαγιά μου, την Ελένη, που ΄φύγε κάποτε πριν δεκαεννιά χρόνια κι ήταν Πάσχα!)

 

ΠΗΓΗ:

Λόγια του Αέρα, Ελένη Μπετεινάκη, υπό έκδοση

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΠΑΤΡΙΣ στις 19 Απριλίου 2022 :https://www.patris.gr

Δεκαεννιά χρόνια, γιαγιά Ελένη, δεκαεννιά!

 

Η γιαγιά Ελένη ….

Η αγαπημένη μου γιαγιά Ελένη….

Συναπαντήματα που λέμε εμείς στην Κρήτη έχουμε τούτες οι μέρες. Ισως για αυτό θυμάμαι τόσο πολύ τα περασμένα...

Δεκαεννιά  χρόνια συμπληρώνονται σήμερα 14 τ΄Απρίλη, Μεγάλη Δευτέρα φέτος..

Ήρθα χθες βράδυ από την μαγική της αυλή και ένιωσα σαν να ήταν ακόμα εκεί...

Πως καθόταν σε εκείνη την πολυθρόνα της κι είχε το πουγκί με τα κουβάρια της πάνω στην ποδιά της. Το ένα δάκτυλο σηκωμένο για την κλωστή και με αλλα δυο να βουτά ασταμάτητα το βελονάκι, να πλέκει και να φτιάχνει μέτρα ολόκληρα με «τραντέδες». 

Τα κόκκινα γεράνια, τα σκυλάκια, οι πιπερίτσες και τα «δάκρυα» σαν να ζωντανέψανε και πάλι στις γλάστρες. Αλλά τα πιο αγαπημένα της ήταν τα γαρούφαλλα που μοσχομύριζε ο τόπος μόλις βασίλευε ο ήλιος. Γλυκό πελτέ που το φτιάχνε στα μεγάλα αλουμινένια ταψιά, σα να σηκώθηκε να μου βάλει στο κρυστάλλινο μικρό πιατάκι της μάνας της, της προγιαγιάς μου της Χρυσάνθης. Κι ένα ποτήρι «κρυγιό» νερό από το βρυσάκι που κρεμόταν πάνω από τον νεροχύτη τον πέτρινο. Κι ύστερα με κέρασε εκείνο το χαμόγελο που τα σαν να μου ΄κανε νόημα να ανέβουμε στην μοναδική κι ανεπανάληπτη «Απάνω κουζίνα» της, να στήσει τηγάνι για εκείνες τις λεμονάτες τηγανητές πατάτες που έχω να γευτώ κοντά είκοσι χρόνια…

Κι όση ώρα κρατούσε την κουτάλα κι ανακάτευε λίγο πριν κοκκινήσουν να σκαρφίζεται ιστορίες για να πει. Στον καλό καναπέ καθόμασταν, τον είχε μόνο για τις σκόλες και αν ερχότανε καμμιά «ξένη» γυναίκα κι εγώ περίμενα, μετά από τέτοια τιμή, να ξεκινήσουμε τα παραμύθια. Αληθινές ιστορίες μου λέγε συχνά, από τα χρόνια τα δύσκολα, για τον παππού το Γρηγόρη, τον μεγάλο της έρωτα! Κοιτούσε την φωτογραφία του κι όλο δάκρυζε …

Κι εγώ  είχα καρφωμένα τα μάτια του στα απέναντι ντουλάπια τα τεράστια που σαν τα άνοιγες έβλεπες το παλιό της τζάκι. Εκεί μέσα είχαν γεννηθεί όλα μου τα καλικαντζαράκια που αργότερα τα έβαλα στα δικά μου παραμύθια και που για χρόνια πίστευα πως εκεί και μόνο εκεί κρύβονταν κάθε χρόνο  μέχρι να έρθουν τα επόμενα Χριστούγεννα…

Σήμερα τις θύμισες τις είχε σκεπάσει πιο πολύ απ’ όλα η μυρωδιά από τις βρούβες της που βράζανε στο μεγάλο τσουκάλι και ΄φτανε το «άρωμα» τους ίσαμε το Σχολείο και του κυρ Μπάμπη το καφενείο. Σαν να την είδα ολοζώντανη με ένα βαθύ πιάτο στο ένα της χέρι, γεμάτο χορταρικά να κατευθύνεται στο σπίτι μας :«-Για τη μυρωδιά!», όπως έλεγε…

Στην «Απάνω Κουζίνα» της γιαγιάς σήμερα είναι το εργαστήριο του Κωστή, του εγγονιού της.

Ίσως για αυτό λατρεύω αυτόν τον χώρο…

Ίσως κάπου εκεί να τη συναντά η ψυχή μου και γι αυτό γαληνεύω κάθε φορά που περνώ το κατώφλι του εργαστηρίου...

Ανέβηκα με τα πόδια στην Αγορά, την παλιά των Αρχανών...Από το σοκάκι, δίπλα στο Ζελίτα του Γρηγόρη μας, να ξαναδώ τον τοίχο που φτιάξε το πορτραίτο της ο Κωστής μας, πριν τέσσερα χρόνια...

Να ξαναδώ την αρχοντιά, την φινέτσα, την δική μου γιαγιά χρωματιστή, χαρούμενη και αγέρωχη να με κοιτά στα μάτια.

Ξέρεις γιαγιά κυκλοφόρησε πριν λίγες μέρες το καινούργιο μου βιβλίο η Αγαπώ, το ξωτικό της Αγάπης, κι είναι αφιερωμένο στην μαμά μου, την κόρη σου, και σένα :

{Στη γιαγια Ελένη, που ήταν δυο φορές μαμά μου και μου έμαθε να αγαπώ όλα τα ζωντανά, τα ξωτικά, τις νεράιδες και τα παραμύθια.}

Δεκαεννιά χρόνια, γιαγιά Ελένη, δεκαεννιά!

 

 

 

Η πιο πλούσια αγελάδα του κόσμου*… στα Παραμύθια του Σαββάτου!

Γράφει η Ελένη Μπετεινάκη

Μια μέρα, μια αγέλαδα κάθισε κάτω από τη σκιά μιας μηλιάς να ξεκουραστεί και να πάρει έναν υπνάκο. Κοιτούσε τα σύννεφα στον Ουρανό, άκουγε το θρόισμα των φύλλων, ένιωθε γαλήνια, ήρεμα και πολύ πολύ όμορφα. Κάποια στιγμή ένα γουρουνάκι την πλησίασε. Με απορία στο βλέμμα του την ρώτησε αν όλα τα μήλα που ήταν κάτω από το δέντρο ήταν δικά της. Εκείνη απάντησε θετικά και το γουρουνάκι άρχισε να της λέει πώς θα μπορούσε να αλλάξει τη ζωή της, εκμεταλλευόμενη τα μήλα…

Να φτιάξει, ας πούμε, τάρτες! Να τις πουλήσει να φτιάξει κομπόστα. Και σαν μεγαλώσει η δουλειά να σχεδιάσει μπλουζάκια, καπέλα, στυλό, μπρελόκ. Να αυξήσει την παραγωγή, να αγοράσει και άλλα δέντρα που κι εκείνα θα βγάλουν νέα σοδειά και ποικίλα προϊόντα. Να αγοράσει περισσότερη γη, να αποκτήσει πολλούς εργάτες, εργοστάσια, επενδύσεις σε ολόκληρο τον κόσμο. Διαφήμιση, δημοσιότητα, μεγάλες αποφάσεις και έννοιες …Κι όταν πια γίνει πάρα πολύ πλούσια, διάσημη και πολυάσχολη αγελάδα, τότε θα ψάξει να αγοράσει ένα ήσυχο νησάκι στον Ειρηνικό ωκεανό και …

Μαντέψτε εσείς τι θα αναζητήσει!

Ένα καταπληκτικό βιβλίο γεμάτο αλήθειες, χιούμορ και μοναδική εικονογράφηση. Μια ιστορία για να καταλάβουμε πως η ευτυχία κρύβεται σε στιγμές κι απλά καθημερινά πράγματα. Πώς το χρήμα και η συνεχής αναζήτησή του μπορεί να φέρνει μια άνεση στην πραγματοποίηση των στόχων αλλά σπάνια διατηρεί την ηρεμία και την πληρότητα.

Με πολύ διασκεδαστικό τρόπο ο Barroux μάς παρουσιάζει μια κωμικοτραγική κατάσταση που συναντιέται συχνά και στην ζωή. Προσπαθεί να μας δείξει πώς η Ευτυχία δεν κρύβεται στα πλούτη, στα μεγαλεπήβολα σχέδια, ούτε στην εξουσία, αλλά στις στιγμές, στην ομορφιά που χαρίζει η Φύση και στην παρέα των φίλων. Ακόμα κι αν αυτοί οι φίλοι προσπαθούν να μας παρασύρουν στην αναζήτηση χαράς αλλά με λάθος τρόπο.

Με μια εξίσου μαγική εικονογράφηση, μας δίνει ένα βιβλίο- οδηγίες χρήσεως ζωής που θα πρέπει να  διαβαστεί από παιδιά και ενήλικες.

Αυτήν την αγελάδα θα την λατρέψετε. Μιλάει λίγο, ακούει τα πάντα, καταλαβαίνει αλλά δεν σχολιάζει ιδιαίτερα  και στο τέλος δίνει τον ορισμό της ευτυχίας χωρίς να κουνήσει στιγμή από την θέση της.

Το γουρουνάκι πάλι προσπαθεί να της αλλάξει τα μυαλά και να την οδηγήσει σε καταστάσεις που εντυπωσιάζουν μεν αλλά καταλήγουν πάντα στο ίδιο σημείο που ξεκίνησε…

Αναζητήστε το στα βιβλιοπωλεία και χαμογελάστε ελεύθερα με το πάθημα- μάθημα του καλόκαρδου γουρουνιού και την σοφία της Αγελάδας!

 

*Η πιο πλούσια Αγελάδα του κόσμου, Barroux, εκδ. Μάρτης

https://www.martis.gr/shop/h-plousioteri-agelada-tou-kosmou/

 

“Βάγια, Βάγια των βαγιών, τρώνε ψάρι και κολιό, κι ως την άλλη Κυριακή με το κόκκινο αυγό !”

Της Ελένης Μπετεινάκη

Σήμερα είναι μια μεγάλη γιορτή. Αρχίζει ουσιαστικά η Μεγάλη Εβδομάδα. Είναι η προηγούμενη Κυριακή της εορτής της Ανάστασης.  Την ημέρα αυτή εορτάζεται η ανάμνηση της θριαμβικής εισόδου του Ιησού Χριστού στα Ιεροσόλυμα όπου, κατά τους συγγραφείς των Ιερών Ευαγγελίων, οι Ιουδαίοι τον υποδέχθηκαν κρατώντας Βάϊα ή βάγια ,δηλαδή κλαδιά από  φοίνικες και απλώνοντας στο έδαφος τα φορέματά τους ζητωκραύγαζαν «Ωσαννά, ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου».

Όλες οι  εκκλησίες στολίζονται  με κλαδιά βαΐων ή με δαφνόφυλλα και μοιράζονται στους πιστούς  και κλαδιά σε διάφορες πλέξεις και σχήματα όπως σταυρούς, φεγγάρια που  τα τοποθετούν στο εικονοστάσι του σπιτιού. Το έθιμο αυτό έχει συμπεριλήφθη στις συνήθειες των λαών από τον 9ο αιώνα περίπου και από τότε πλήθος γυναικών μαζεύονταν  για την κατασκευή όλων αυτών των « ταμάτων. Στα πρώτα χριστιανικά χρόνια, στα Ιεροσόλυμα, ο επίσκοπος έμπαινε στην πόλη «επί πώλου όνου», αναπαριστάνοντας το γεγονός, ενώ στα βυζαντινά  γίνονταν «ο περίπατος του αυτοκράτορα», από το Παλάτι προς τη Μεγάλη Εκκλησία.

Στη διαδρομή αυτή ο αυτοκράτορας μοίραζε στον κόσμο βάγια και σταυρούς και ο Πατριάρχης σταυρούς και κεριά. Με τα βάγια οι πιστοί στόλιζαν τους τοίχους των σπιτιών και το εικονοστάσι τους.

Την ημέρα αυτή συνηθίζεται να τρώγεται  ψάρι αν και βρισκόμαστε προς το τέλος της Σαρακοστής και στην αρχή των ημερών των Αγίων Παθών . Επικράτησε  αυτή η συνήθεια αφού επιτράπηκε από του ίδιους του Πατέρες της Εκκλησίας που να τηρείται η νηστεία της Τεσσαρακοστής, η οποία περιλαμβάνει ανάμνηση της ζωής του Κυρίου και της νομοθεσίας. Να κρατιέται αυτή η νηστεία πριν από το Πάσχα, αρχίζοντας από τη Δευτέρα και να συμπληρώνεται την Παρασκευή. Μετά από αυτές αφού σταματήσει η νηστεία, να αρχίζει η αγία εβδομάδα του Πάσχα, «…νηστεύοντες κατ΄αυτήν όλοι…». Άρα η εορτή αυτή βρίσκεται ανεξάρτητα ανάμεσα σε δύο νηστείες. Η θέση της λοιπόν δίνει το δικαίωμα να ομιλούν περί καταλύσεως κατ΄αυτήν την ημέρα ψαριού ή ακόμα και αυγού.

Μια παράδοση λέει:  « …Πρέπει να φάνε όλοι εκείνη τη μέρα ψαρικό, παστό η φρέσκο και είναι ανάγκη να γλείψουν έστω και κόκκαλο ψαριού για το καλό. Και της χαράς αυτής δεν θέλουν να στερήσουν και τους νεκρούς ακόμα για αυτό τους πάνε βάγια και στον τάφο και το Μεγάλο Σάββατο λαμπάδα και χαιρετίσματα από τον απάνω κόσμο.»

Τι πίστευαν τα παλαιότερα χρόνια για τούτη τη μέρα;

Ένα σωρό προλήψεις και έθιμα, που ορισμένα από αυτά τα συναντάμε ακόμα και σήμερα σε πολλά μέρη της Ελλάδας..

Tα βάγια, ας πούμε, που μπορεί να είναι εκτός από κλαδιά φοίνικα,  κλαδιά δάφνης, μυρτιάς ή ιτιάς  τα φέρνουν στην εκκλησία τα νιόπαντρα ζευγάρια  κι όποιος τα «φέρει πρώτος θα πρωτογεννήσει αγόρι». Αλλά ή δύναμη των βαγιών φτάνει και μέχρι τα ζώα και τα φυτά. Κρεμούσαν τα βάγια στα  καρποκλάδια  δηλαδή στα καρποφόρα δέντρα και δεν τα πλησίαζε το σκουλήκι και τα ζώα αν τα χτυπούσαν με αυτά θα γεννούσαν πολλά περισσότερα από ότι συνήθως. Στις  νιόπαντρες της χρονιάς που φτιάχνουν τα « βάγια » μεταδιδόταν η γονιμοποιός δύναμη που αυτά περικλείουν στο φύλλωμα τους γιατί είναι αειθαλή φυτά . Επίσης η μετάδοση γινόταν και με χτυπήματα που είναι γνωστά σαν τα « βαγιοχτυπήματα». Πίστευαν ακόμα πως αν ήταν έγκυος η γυναίκα και τη « χτυπούσαν» με τα βάγια θα γεννούσε ευκολότερα.

Τα βάγια κρατούσαν την πρώτη θέση στο εικονοστάσι και μ’ αυτά “κάπνιζαν” οι γυναίκες τα παιδιά για το “κακό το μάτι”. Στη Λέσβο τα παιδιά, μετά την εκκλησία, στόλιζαν ένα δεμάτι από κλαδιά δάφνης με κόκκινα ή πράσινα πανάκια από καινούργιο φουστάνι, κρεμούσαν κι ένα κουδούνι και καθώς πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι ψάλλοντας και λέγοντας εξορκισμούς για τους ψύλλους και τα ποντίκια, έδιναν και ένα κλαράκι δάφνης στη νοικοκυρά.

Στο τέλος ζητούσαν και το χάρισμά τους: “Χρόνια πολλά, εν ονόματι Κυρίου, δό μ’ τ’ αυγό να φύγω.” Στην Ανατολική Ρωμυλία, τα κορίτσια έφτιαχναν με τα βάγια στεφάνια, τους έδεναν μια κόκκινη κλωστή και τραγουδώντας όλες μαζί πήγαιναν και τα πέταγαν στο ρέμα κι όπως έπαιρνε τα στεφάνια το νερό, όποιας πήγαινε μπροστά εκείνη θα γινόταν “συντέκνησσα”.

Πρώτη στο γυρισμό, πρώτη στο χορό και στο δικό της σπίτι η μάνα της θα έφτιαχνε τα φασόλια και θα τις φίλευε όλες, μαζί με ελιές.

Στη Τήνο, την Κυριακή των Βαΐων, τα παιδιά τριγύριζαν στους δρόμους κρατώντας μαζί με το στεφάνι τους την “αργινάρα”, μια ξύλινη ή και σιδερένια ροκάνα που τη στριφογύριζαν με δύναμη. Μέσα σε εκκωφαντικό θόρυβο κατέληγαν στη θάλασσα, όπου πετούσαν στο στεφάνι στο νερό.

Το έθιμο της περιφοράς των κλαδιών θυμίζει την “ειρεσιώνη”, το στολισμένο με καρπούς κλαδί, που στις γιορτές της άνοιξης περιέφεραν στους δρόμους τα παιδιά, στην αρχαιότητα. Τα βάγια τα έπλεκαν σε πάρα πολλά σχέδια: φεγγάρια, πλοία, γαϊδουράκια, το πιο συνηθισμένο όμως ήταν ο σταυρός. Σε μερικά μέρη τους έδιναν το σχήμα του ψαριού. Ψάρι είχαν σαν σημάδι αναγνώρισης οι πρώτοι χριστιανοί, η λέξη ΙΧΘΥΣ, εξάλλου, προέρχεται από τα αρχικά Ιησούς Χριστός Θεού Υιός Σωτήρ.

Στην Κρήτη συναντάμε αντίστοιχα έθιμα όπως ας πούμε στην Κίσσαμο που για να μπουν τα βάγια μέσα στο σπίτι έπρεπε να έχουν φροντίσει την καθαριότητα του πριν. Σε άλλα μέρη φορούσαν το βαγιόκλαδο στο πέτο  και σαν έμπαιναν στο σπίτι η πρώτη τους δουλειά ήταν να το βάλουν στο εικονοστάσι. Στην Δυτική Κρήτη πάλι με τα βαγιόφυλλα  πίστευαν πως «ανέβαινε» το προζύμι τους, καίγοντάς το και χρησιμοποιώντας τη στάχτη του. Κι όταν ακόμα ανθούσε στο νησί η καλλιέργεια του μεταξοσκώληκα και  οι κοπελιές έπαιρναν  το πρώτο αυγό  που είχαν βρει και το βράδυ της Κυριακής των Βαΐων, το πήγαιναν στην εκκλησιά κι αν θα χτυπούσε μετά η καμπάνα τότε το μετάξι τους θα πήγαινε καλά. Το πιο χαρακτηριστικό έθιμο, ωστόσο τούτης της μέρας ήταν η μεταφορά ενός κλάδου ελιάς ή και ολόκληρου δέντρου μέσα στην εκκλησία. Ήταν μεγάλη ευλογία  να φυτευτεί μετά το κλαδί αυτό σε ένα ελαιώνα που έλεγαν μάλιστα πως συνήθως μέσα σε 40 μέρες έβγαζε ρίζες και το δέντρο αυτό θεωρούνταν ευλογημένο.

ΠΗΓΕΣ :

Γ.Α. Μέγα «Ελληνικαί εορταί και έθιμα της λαϊκής λατρείας», Αθήνα 1963

Οι 12 μήνες ,Τα λαογραφικά, Κυριακίδου – Νέστορος  Άλκη, εκδ. Μαλλιάρης Παιδεία, Θεσσαλονίκη 1982

Λαϊκές τελετουργίες στην Κρήτη, Νίκος Ψιλάκης, εκδ. Καρμάνωρ

« Πασχαλινά και της Άνοιξης», Λουκάτος Δημήτρης, 1980

Εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

zhtunteanagnostes.blogspot.gr

Μουσείο Μπενάκη

Σάββατο του Λαζάρου…

Της Ελένης Μπετεινάκη

Σάββατο του Λαζάρου…

Είναι  το προανάκρουσμα της Μεγάλης Γιορτής  και η ίδια η εκκλησία μιλά  για την «Πρώτη Ανάσταση» που ο λαός την ονομάζει Λαζαροσάββατο.

Ο Λάζαρος ή όπως συχνά τον αποκαλεί ο λαός Φτωχολάζαρος είναι μια πολύ συμπαθητική μορφή , φίλος του Ιησού, που είχε την τύχη να γεννηθεί, να πεθάνει και να αναστηθεί αν και θνητός. Λένε στις Γραφές και στη συνείδηση του λαού πως μετά την Ανάστατη του έμεινε «αγέλαστος» σε όλη του τη ζωή γιατί όλα όσα είδε τον Κάτω κόσμο έμεινα ανεξίτηλα στην ψυχή του.

Μάλιστα η παράδοση θέλει να γελάει μόνο μια φορά στη ζωή του ξανά, όταν στο παζάρι είδε ένα χωρικό να κλέβει με τρόπο μια στάμνα από τον πραματευτή. Χαμογέλασε γιατί σκέφτηκε  πώς στον άλλο κόσμο χώμα γίνεται ο καθένας μας. Μια φράση πέρασε στα σοφά λόγια του λαού μας από τότε: «Το ένα χώμα κλέβει τα άλλο για να γελούν κι οι πικραμένοι»! Ένα  πανηγύρι νεκρολατρευτικό  συναντιέται που σε πολλά μέρη της Ελλάδας  σήμερα και η  αναπαράσταση της νεκρανάστασης  του Λάζαρου γιατί ταιριάζει με το ξύπνημα της φύσης , την ώρα που το χώμα της γης αναδίδει την βλάστηση και τα λουλούδια.

Στη μνήμη του Λάζαρου οι γυναίκες ζυμώνουν για τα παιδιά ειδικά κουλούρια που τους δίνουν ένα ανθρώπινο σχήμα σαν σπαργανωμένο όπως συνήθως παριστάνεται σε εικόνες ο Λάζαρος. Είναι τα λεγόμενα «Λαζαράκια» ή «Λαζόνια» ή απλά «Λάζαροι»  και τα παιδιά τους δίνουν εξαιρετικές ιδιότητες.Την ημέρα αυτή που ξεκινούν οι διακοπές τους  έφτιαχναν ομάδες και τριγυρνούσαν στα σπίτια των χωριών  ή και της πόλης  και τραγουδούσαν τα λαζαρικά. Κρατούσαν στα χέρια τους εικονική παράσταση του Λάζαρου και στη Στερεά Ελλάδα, στη Μακεδονία και στη Θράκη έλεγαν τα τραγούδια μόνο κορίτσια που τα ονόμαζαν Λαζαρίτσες ή Λαζαρίνες.

Oι Λαζαρίνες, γυρίζανε στα σπίτια και κρατώντας καλάθια στολισμένα με ανοιξιάτικα με λουλούδια, λέγανε τα πασχαλινά κάλαντα του Λαζάρου:

-Πού ΄σουν, Λάζαρε, πού ΄ν΄ η φωνή σου

και σε γύρευε η Μάρθα, η αδερφή σου;

- Ήμουνα στη γη, στη γη χωμένος

κι από τους νεκρούς, νεκρούς αναστημένος.

Βάγια βάγια των Βαγιώ

τρώνε ψάρι και κολιό

και την άλλη Κυριακή

τρώνε το ψητό αρνί

Στην Κρήτη έφτιαχνα έφτιαχναν ένα σταυρό με καλάμια και τον στόλιζαν με κολαϊνες  (γιρλάντες)  από λεμονανθούς και μαχαιρίδες. Σ΄ άλλα μέρη κρατούσαν ένα καλαθάκι στολισμένο με λουλούδια  και πολύχρωμες κορδέλες  ή έναν κόπανο (δηλαδή ένα μεγάλο ξύλο που κοπάνιζαν τα ρούχα αντί να τα πλύνουν), τυλιγμένο με πολλά παρδαλά και πολύχρωμα κομμάτια πανιών, να φαίνεται σαν να κρατούσαν μωρό.

Σε άλλα μέρη της Ελλάδας και ιδιαίτερα στην Βόρειο Ήπειρο,  τα παιδιά μασκαρεύονταν και φορούσαν στη μέση τους γιαταγάνια, χατζάρια και κουδούνια. Μια πομπή με νύφη και γαμπρό με αρχηγό τον Μπαϊραχτάρη , τον σημαιοφόρο δηλαδή, κατάφορτοι με όλα τα κουδούνια ξεκινούσε  κι ακολουθούσαν οι κουμπουράδες κι όλοι  απειλώντας με τις κουμπούρες και τα γιαταγανάκια τους μπροστά σε κάθε πόρτα έλεγαν τα τραγούδια τους ίσαμε οι νοικοκυρές να δώσουν αυγά, ή οπωρικά και να  σταματήσουν. Λένε πως τούτη η πομπή συμβόλιζε την πάλη ανάμεσα στο χειμώνα και το καλοκαίρι και γινόταν για να  ξορκίσουν το κακό και τη δύναμη της αφορίας της γης. 

ΠΗΓΕΣ:

Πασχαλινά και της Άνοιξης, Δημ. Λουκάτος

Ελληνικές Γιορτές και έθιμα της Λαϊκής Λατρείας, Γ.Μέγας

http://zhtunteanagnostes.blogspot.gr

Ελένη Μπετεινάκη... Με λίγα λόγια!

Γεννήθηκα σε μια κωμόπολη του Ηρακλείου, τις Αρχάνες, και μεγάλωσα παρέα με «γιαγιάδες» που μου έλεγαν  ιστορίες και παραμύθια. Ήθελα να παραμείνω πάντα παιδί και, γι’ αυτό, σπούδασα Νηπιαγωγός, συνδυάζοντας την αγάπη μου για τα παιδιά και τα παραμύθια. Αγαπώ πολύ το διάβασμα, τη θάλασσα, την φωτογραφία και το… ποδήλατό μου. Η τύχη με έφερε κοντά στα βιβλία και σε οικογενειακό επίπεδο έτσι ώστε να τα διαβάζω από την πρώτη μέρα της κυκλοφορίας τους.

Εδώ και τριάντα χρόνια εργάζομαι ως Νηπιαγωγός, ενώ στον ελεύθερο χρόνο μου  ασχολούμαι με τη διοργάνωση εκδηλώσεων για βιβλία, κυρίως παιδικά. Έχω κάνει αρκετές ραδιοφωνικές εκπομπές στην ΕΡΑ Ηρακλείου με θέμα το παραμύθι και υπό τον τίτλο: «Μια φορά και… δυο καιροί» και στο RadioMe 88,4 FM με τίτλο : Ζητούνται Αναγνώστες!

Πολλές εκπομπές επίσης με θέμα τα παιδικά βιβλία στην τηλεόραση (Κρήτη TV) στην εκπομπή Καλό Μεσημέρι.

Λατρεύω την Ιστορία και την Λαογραφία.. 

Σχετικά άρθρα μου δημοσιεύονται σε τοπικές εφημερίδες ( ΠΑΤΡΙΣ) και σε ειδησεογραφικές ηλεκτρονικές σελίδες, όπως το Cretalive.gr, το ηλεκτρονικό περιοδικό Fractalart.gr κ.ά.
Στις παραπάνω ιστοσελίδες αλλά και σε εφημερίδες  διατηρώ μία εβδομαδιαία στήλη, «Τα παραμύθια του Σαββάτου», με παρουσιάσεις και απόψεις για παιδικά βιβλία από το 2013.
Συχνά αφηγούμαι  ιστορίες και παραμύθια σε πολιτιστικούς χώρους  και σε Μουσεία όπως το ΜΦΙΚ, το Αρχαιολογικό Ηρακλείου κ.α

Το 2015 μου απονεμήθηκε από το ΙΒΒΥ, «Κύκλος Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου», το Βραβείο σε Νηπιαγωγό «Κούλα Κουλουμπή», η οποία εισάγει με τους πιο ευφάνταστους τρόπους τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας στον κόσμο τού παιδικού βιβλίου.

Βιβλία μου  που κυκλοφορούν είναι:

1.Η μάγισσα Χρωματούσα, εκδ. Ελληνοεκδοτική,2015, 6η χιλιάδα 2019:

Μια ιστορία για την κατανόηση του εαυτού μας, τη φιλία, την καλοσύνη και την αιώνια μάχη ανάμεσα στο καλό και στο κακό...: (Δείτε το εδώ)

2.Ο Τρακατρούκας ο καλικάντζαρος, εκδ. Ελλήνοεκδοτική,2016

(Δείτε το εδώ)

3.Ο Σιγανός…ένα σκιάχτρο με ψυχή, εκδ. Ελληνοεκδοτική 2019 : (Δείτε το εδώ!)

4. Ο πρίγκιπας Χαρταετός, εκδ. Ελληνοεκδοτική 2020 : (Δείτε το εδώ)

5. Με ένα κόκκινο κουμπί, εκδ. Κλειδάριθμος, 2020 :Δείτε το εδώ!

6. Σκανταλιές στο Πι και Φι, εκδ. Ελληνοεκδοτική, 2021: (Δείτε το εδώ)

7. Η νεράιδα Σερπαντίνα, εκδ. Ελληνοεκδοτική, 2022 :Δείτε το εδώ!

8. Με το ποδήλατό μου στις γειτονιές του Μεγάλου Κάστρου! εκδ. Μύστις 2022 : Δείτε το εδώ!

9. Τα Χριστούγεννα του Εδώ και του Αλλού, εκδ. Ελληνοεκδοτική, 2022 : Εδώ!

10. Με ένα λευκό φτερό, εκδ. Ελληνοεκδοτική, 2023, : Εδώ!

11. Η Αγαπώ, το ξωτικό τςη Αγάπης, εκδ. Ψυχογιός, 2025 : Εδώ!

Αναζητείστε περισσότερα στα Social Media:

 👉Ζητούνται Αναγνώστες!  https://zhtunteanagnostes.blogspot.com/
👉  https://www.instagram.com/elenibetinaki/?hl=el
👉 https://www.facebook.com/elenibetinaki

👉Youtube ΕΛΕΝΗ ΜΠΕΤΕΙΝΑΚΗ

Γιορτάζοντας την Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου 2025!

Ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν …στα Παραμύθια του Σαββάτου!

«Τα παραμύθια είναι περήφανα. Έρχονται μόνο όταν τους αρέσει…» Χ.Κ.Άντερσεν

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου που γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 2 Απριλίου, γενέθλιος ημέρα του Μεγάλου Δανού παραμυθά Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, «τα Παραμύθια του Σαββάτου» ολοκληρώνουν τις δράσεις τους για την  χειμερινή σεζόν με ένα μεγάλο αφιέρωμα στις ιστορίες του.

Ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν ζωντανεύει με τις κούκλες της Ελένης Μπετεινάκη!

Μαθαίνουμε τη ζωή του από τα παιδικά του χρόνια, σαν Παραμύθι…

Διαβάζουμε γνωστά και άγνωστα Παραμύθια  του όπως τον Χοιροβοσκό και η Μαγική Κασέλα!

Σάββατο 29 Μαρτίου 2025 και ώρα 12.00 μ.μ. στο Βιβλιοπωλείο – Καφέ Sophistico !

Ελάτε να γιορτάσουμε μαζί την Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού βιβλίου, να φτιάξουμε ένα σωρό καλούδια και να μαγευτούμε από ιστορίες διαχρονικές!

Απαραίτητη η Κράτηση θέσης στο 2810286035 ή elenbet@gmail.com

Είσοδος ελεύθερη!

Λίγα λόγια για το Παραμύθι ο Χοιροβοσκός :

Κάποτε ζούσε ένας νέος και όμορφος βασιλιάς που είχε ένα πολύ μικρό βασίλειο. Κάποια στιγμή πήρε την απόφαση να ζητήσει για γυναίκα του την κόρη του αυτοκράτορα στέλνοντάς της για δώρα ένα πανέμορφο τριαντάφυλλο, με θαυμάσιο άρωμα, κι ένα αηδόνι που κελαηδούσε υπέροχα. Στην πριγκίπισσα όμως δεν άρεσαν καθόλου αυτά τα δώρα και δεν δέχθηκε καν να δει τον βασιλιά. Εκείνος όμως δεν απογοητεύτηκε και αποφάσισε να δώσει ένα καλό μάθημα στην ακατάδεκτη πριγκίπισσα...

Λίγα λόγια για την Μαγική κασέλα :

Η μαγική κασέλα ανήκε στον γιο ενός πλούσιου έμπορο που έχασε όλη του την περιουσία στο… τίποτα! Ένα παραμύθι έπρεπε κι εκείνος να σκεφτεί για να συγκινήσει τον βασιλιά και τη βασίλισσα και να κερδίσει την όμορφη βασιλοπούλα για γυναίκα του. Και τα κατάφερε αλλά ο ενθουσιασμός του και η φιλοδοξία του τον κράτησαν πολύ μακριά της… 

 

Να είστε εκεί να αποχαιρετήσουμε όλοι μαζί τις ζωντανές αφηγήσεις για τούτη την χρονιά!

 

Να΄τανε το ΄21…στην Ιστορία και τον Πολιτισμό! Παιδικά βιβλία για την επανάσταση του 1821!

Tης Ελένης Μπετεινάκη

Ένα μικρό αφιέρωμα στα βιβλία για παιδιά και ενήλικες που αφορούν τα 204 πια χρόνια από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης ίσαμε τα χρόνια της Ανεξαρτησίας του Ελληνικού κράτους στα  « Παραμύθια του Σαββάτου» 

Πως να τη βγάλεις καθαρή στην Ελλάδα της Επανάστασης, Χρήστος Δημόπουλος, εικ: Ανδριάνα Ρούσσου, εκδ. Ψυχογιός

Σπουδαίο βιβλίο για όλα τα παιδιά μέχρι και το Γυμνάσιο μας χάρισε τούτη τη φορά ο Χρήστος Δημόπουλος. Πολλές πληροφορείς γραμμένες με ζωντάνια και χιούμορ που δεν θα νιώσεις ούτε για μία στιγμή πως κάτι υπήρξε βαρετό ή δύσκολο να το κατανοήσεις.

Δείτε εδώ : https://zhtunteanagnostes.blogspot.com/2021/02/blog-post.html

Έντεκα μέρες του Απρίλη 1826, Λίλη Λαμπρέλη, εικ: Κατερίνα Βερούτση, εκδ. Πατάκη

Κι είναι γνωστά όλα όσα έγιναν τότε στην μεγάλη έξοδο του Μεσολογγίου. Χιλιάδες ψυχές που χάθηκαν, λάθη άλλων Ελλήνων που έφεραν τραγικά αποτελέσματα. Η Ιστορία μόνο που διδαχτήκαμε κάποτε δεν ανέφερε ποτέ του Γελεκτσήδες κι η Λίλη Λαμπρέλη με την δική της ματιά, γνώση και γραφή κατάφερε να μας μάθει- θυμίσει τούτα τα εφηβόπουλα πόσα πολλά προσφέραν στους πολιορκημένους συμπατριώτες τους.

Δείτε εδώ : Έντεκα Μέρες του Απρίλη!

24 εικόνες για την Επανάσταση του 1821-Μακρυγιάννης & Ζωγράφος : Ένας αγωνιστής και ένα καλλιτέχνης, Μαρίζα Ντεκάστρο, εκδ. Καπόν

Το βιβλίο της Μαρίζας Ντεκάστρο «*….Ένας αγωνιστής και ένας καλλιτέχνης » είναι ένα βιβλίο που θα σταθεί με προσοχή κάθε παιδί. Που θα νιώσει τις αλήθειες σπουδαίων ανθρώπων μέσα από «πραγματικές» εικόνες. Μια Ιστορία με τα αληθινά μάτια δυο σπουδαίων αυθεντικών δημιουργών, του διαχρονικού Μακρυγιάννη στο λόγο και του Δημήτριου Ζωγράφου στις ζωγραφιές.

Δείτε εδώ : 24 εικόνες για την Επανάσταση!

Κωνσταντίνος Κανάρης τ΄όνομά μου, Μαρία Ανδρικοπούλου, εκδ. Καλέντης

«Με ένα της θάλασσας σπασμό γεννήθηκε ο Κανάρης…» Αχιλλέας Παράσχος

Με αυτήν τη  αφιέρωση ξεκινάει το βιβλίο της η Μαρία Ανδρικοπούλου για τον μεγάλο μπουλτοτιέρη τον «δικό της» Κωνσταντίνο Κανάρη. Αιτία κι αφορμή ο ανδριάντας του στην πλατεία Κυψέλης  κοντά στο πατρικό της σπίτι που κατά κάποιο τρόπο την σημάδεψε στα παιδικά της χρόνια….

Δείτε εδώ : https://zhtunteanagnostes.blogspot.com/2021/02/blog-post_24.html

Μικρές Ελληνικές ιστορίες πριν και κατά τη διάρκεια της επανάστασης του 1821!

Η Γιολάντα Χατζή πήρε μεγάλες ελληνικές μάχες, τόπους, ήρωες και γεγονότα και με απλό αλλά κατανοητό κείμενο τα παρουσίασε στα παιδιά. Την δουλειά της ολοκλήρωσε με πολύ ευρηματικό τρόπο ο εικονογράφος Πέτρος Χριστούλιας που τους πονηρούς τους έφτιαξε σαν αλεπούδες, τους αιμοβόρους κι άγριους σαν λιοντάρια, τους γρήγορους σαν λαγούς. Τα παιδιά είναι εξοικειωμένα με τα ζωάκια κι ο Πέτρος Χριστούλιας προσάρμοσε αρκετούς από τους ήρωες των βιβλίων και τους ρόλους που διαδραματίζουνε, τις καταστάσεις και τα συναισθήματα ανάλογα…

Δείτε εδώ όλο το αφιέρωμα : https://zhtunteanagnostes.blogspot.com/2021/03/1821.html

Οι Αγωνιστές του 1821, Αγγελική Δαρλάση, εικ : Σοφία Παπαδοπούλου, εκδ Μεταίχμιο

Δεν είναι άλλο ένα βιβλίο για την επανάσταση το πόνημα ης Αγγελικής Δαρλάση. Είναι ιστορίες που συγκινούν, πεισμώνουν και μας οδηγούν να κατανοήσουμε πλήρως την προσωπικότητα αυτών των «Ηρώων». Είναι η παιδική ηλικία η πρώτη μεγάλη και αξέχαστη πατρίδα που μας στιγματίζει σε όλα όσα  σαν ενήλικες θα ζήσουμε. Είναι οι εμπειρίες, οι άνθρωποι που θα συναντήσουμε, τυχαία γεγονότα και συχνά δυσκολίες που πλάθουν χαρακτήρες και δίνουν όλο τους τον εαυτό σε ένα σκοπό, στόχο ή πείσμα.

Δείτε εδώ : https://zhtunteanagnostes.blogspot.com/2021/03/1821_19.html

Λόρδος Βύρων και Έλγιν, Ελένη Σβορώνου, εικ : Φίλιππος Φωτιάδης, εκδ. Καλέντης

Μια μεγάλη αλήθεια κι ένα μικρό ψέμα είναι η δομή  ενός  μικρού σε σχήμα βιβλίου αλλά μεγάλου σε Ιστορία και θέμα που φέρει την υπογραφή της Ελένης Σβορώνου. Μας θυμίζει ένα μεγάλο γεγονός  που συνέβη τον Απρίλιο του 1811 όταν  στο πλοίο «Ύδρα» που φεύγει από το λιμάνι του Πειραιά μεταφέρει το τελευταίο κιβώτιο με τα πολύτιμα μάρμαρα του Παρθενώνα και συγκεκριμένα ένα τμήμα της μετόπης. Στο αμπάρι του πλοίου που βρίσκεται σε καραντίνα στο λιμάνι της Μάλτας  σαν να ζωντανεύει με φανταστική πλοκή ένας Κένταυρος και ένα Λαπίθης και μας μεταφέρουν συναισθήματα, αγωνίες, σκέψεις και το παράπονο της παράνομης πράξης του Λόρδου Έλγιν που βίαια τα απέσπασε και τα μετέφερε μακριά από το σπίτι, τον τόπο, την Ελλάδα. Στο ίδιο πλοίο βρίσκεται και ο λόρδος Βύρων που επίσης επιστρέφει στην Βρετανία ύστερα από το πρώτο του ταξίδι στην Ελλάδα.

Δείτε εδώ: Λόρδος Βύρων και Έλγιν

1821 Επανάσταση, Σοφία Ζαραμπούκα, εκδ. Πατάκη!

Την Σοφία Ζαραμπούκα την θαύμαζα από πολύ νέα. Πρωτοδιόριστη νηπιαγωγός και τα βιβλία της για την Μυθολογία στόλιζαν την βιβλιοθήκη μου από την πρώτη στιγμή. Θέατρο, Ιστορία, διασκευές πολλών αρχαίων κειμένων και πάντα με εικονογράφηση από την ίδια. Τούτο όμως το βιβλίο ξεχωρίζει και  θεωρώ πως είναι απαραίτητο για κάθε ηλικία και  με εικόνες πολύ προσεγμένες και εκφραστικές. Μαθαίνουν τα παιδιά όλο το ιστορικό γίγνεσθαι εκείνης της περιόδου, γεγονότα, πρόσωπα, μάχες  σε βουνά, πεδιάδες, πολιτείες και χωριά. Υπέροχες λεπτομέρειες ιδιαίτερα στα πρόσωπα, τις εκφράσεις και τα συναισθήματα.

Δείτε εδώ : https://zhtunteanagnostes.blogspot.com/2021/03/1821_23.html

1821, Ερωτήσεις μόνο! Μαρία Αγγελίδου- Ειρήνη Βοκοτοπούλου, εικ :Φοίβος Χαλκιόπουλος, εκδ Ίκαρος

Ένα βιβλίο που δεν κουράζεται να ρωτάει...

Τι σημαίνει επανάσταση;

Χρειάζεται αρχηγό;

Πού αρχίζει και πού τελειώνει η πατρίδα των Ελλήνων;

Υπάρχουν πατρίδες από λέξεις;

Γίνεται επανάσταση χωρίς στρατό;

Τι γίνεται, όταν όλοι είναι εναντίον όλων;

Αυτό το βιβλίο δεν κουράζεται να ρωτάει. Δεν σταματάει να ρωτάει. Θα ήθελε να έχει περισσότερες σελίδες, για να χωρέσει περισσότερες ερωτήσεις. Τις βιαστικές απαντήσεις δεν τις λογαριάζει. Τις οριστικές απαντήσεις δεν τις πιστεύει. Τις ερωτήσεις αγαπάει, μ’ αυτές βρίσκει τρόπους να καταλάβει το Χτες και το Σήμερα, να σκεφτεί το Αύριο. Γιατί οι ερωτήσεις γεννούν καινούργιες ιστορίες, άξιες να τις αφηγηθεί κάποιος κάποτε και να ρωτήσει γι’ αυτές.

Να το ψάξετε γιατί δεν υπάρχει...καλύτερο

Διαβάστε εδώ ένα απόσπασμα : https://ikarosbooks.gr/988-1821-erotiseis-mono.html

Οι Μεγάλες Μάχες και οι Αγωνιστές του 1821, Μαρία Δασκαλάκη, εικ: Μιχάλης Κυλάκος,εκδ. Μίνωας

Την Μαρία Δασκαλάκη την γνωρίζουμε από το πλούσιο συγγραφικό της έργο με βιβλία για παιδιά και εφήβους. Λόγος καθαρός που ρέει αβίαστα και δεινή αφηγήτρια περιπετειών και ιστοριών. Με τα δυο τελευταία της βιβλία που έχουν σαν θέμα τους τις Μεγάλες Μάχες του 1821 και τους Αγωνιστές του μπαίνει βαθιά στην Ιστορία. Μας αποκαλύπτει την ανθρώπινη πλευρά δεκατριών ηρώων στο ένα βιβλίο, τη ζωή, τη δράση, τις κακουχίες και τα γεγονότα που τους «έριξαν» στις Μεγάλες μάχες της ζωής και της πατρίδας τους. Μαθαίνουμε τις επιθυμίες, τα όνειρα και τις αρχικές πορείες της ζωής τους μέχρι τη στιγμή που από τυχαία πολλές φορές γεγονότα άλλαξαν τρόπο σκέψης, άλλαξαν  ρότα και ρίχτηκαν σε νέες καταστάσεις. Στις μάχες που ακολουθήσαν τα μεγάλα γεγονότα κάποιοι πλήρωσαν  με την ίδια τους τη ζωή αλλά όλοι τους κατάφεραν να παραμείνουν αθάνατοι.

Δείτε εδώ : https://zhtunteanagnostes.blogspot.com/2021/03/1821_24.html

Το πρώτο Σύνταγμα της Ελλάδος, Χρήστος Δημόπουλος, εκδ. Ψυχογιός

Προτού καλά καλά κλείσει ένας χρόνος από το ξεκίνημα της Επανάστασης του 1821 και πολύ πριν η σκλαβωμένη Ελλάδα αποκτήσει επιτέλους και επίσημα την ανεξαρτησία της, το 1830, μια χούφτα Έλληνες πατριώτες, που αντιπροσώπευαν τις επαναστατημένες περιοχές, μαζεύτηκαν σ’ ένα άγνωστο ως τότε χωριό της Αργολίδας.

Εκεί, αφού συζήτησαν για μέρες, έγραψαν και ψήφισαν ένα κείμενο που περιέγραφε τα δικαιώματα των πολιτών αλλά και τους κανόνες λειτουργίας του νέου κράτους, που ξαναγεννιόταν από τις στάχτες του.

Το κείμενο εκείνο, που ονομάστηκε «Προσωρινόν Πολίτευμα της Ελλάδος», ήταν το πρώτο Σύνταγμα της πατρίδας μας και αυτή είναι η ιστορία του.

Δείτε εδώ: https://www.psichogios.gr/el/to-prwto-syntagma-ths-elladas-gia-paidia.html

Τα πρόσωπα της επανάστασης του 1821, Βασιλική Μαρκάκη – Ζήνωνας Ζαμπακίδης, εκδ. Ψυχογιός

Ποια ήταν η πρώτη κατάσκοπος στον Αγώνα για την απελευθέρωση της Ελλάδας; Το όνομα ποιου ήρωα της Ελληνικής Επανάστασης έχει δοθεί σε σταθμό του μετρό στο Παρίσι; 

Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του ελληνικού κράτους. Ωστόσο, πόσα γνωρίζουμε για τις ζωές των ανθρώπων που υποστήριξαν τον Αγώνα ή ανέπτυξαν σημαντική δράση σε αυτόν; 

Στο βιβλίο ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ 1821 πενήντα άνθρωποι, περισσότερο ή λιγότερο γνωστοί, αφηγούνται σε πρώτο πρόσωπο τις ιστορίες τους, δίνοντας μια ανθρώπινη νότα στα γεγονότα της εποχής. Όλοι τους –αγωνιστές, υποστηρικτές, φιλέλληνες, αντίπαλοι, άντρες αλλά και γυναίκες– ξεχώρισαν και συνέδεσαν τη ζωή και το όνομά τους με ένα από τα κρισιμότερα γεγονότα της νεότερης ελληνικής ιστορίας και έβαλαν το λιθαράκι τους για τη δημιουργία της Ελλάδας, όπως την ξέρουμε σήμερα.

Δείτε εδώ : https://www.psichogios.gr/el/ta-proswpa-ths-epanastashs-toy-1821.html

Οι ήρωες της επανάστασης, Βιβλίο ζωγραφικής, εκδ. Ψυχογιός

Γνωρίστε σπουδαίους ήρωες της Επανάστασης του 1821 και ανακαλύψτε μερικά από τα κατορθώματα τους. Στη συνέχεια χρωματίστε τις φορεσιές τους με βάση την έγχρωμη μικρογραφία τους.

Δείτε εδώ : https://www.psichogios.gr/el/oi-hrwes-ths-epanastashs-biblio-zwgrafikhs.html

Γεώργιος Καραϊσκάκης, Φίλιππος Μανδηλαράς, εικ : Ναταλία Καπατσούλια, εκδ. Παπαδόπουλος

Απ' των Αγράφων κίνησε τις πιο ψηλές κορφές, σιγά σιγά κατέκτησε λαγκάδια και πλαγιές. Τους Τούρκους τους κυνήγησε με θράσος και με θάρρος, στους τρόπους μόνο έλεγαν πως μοιάζει με κουρσάρος.

Οι περιπέτειες του Γεώργιου Καραϊσκάκη με χαριτωμένα και απλά στιχάκια από τον Φίλιππο Μανδηλαρά, για να εντυπώνονται εύκολα στη μνήμη των παιδιών.

https://www.epbooks.gr/ 

Κωνσταντίνος Κανάρης, Φίλιππος Μανδηλαράς, εικ : Ναταλία Καπατσούλια, εκδ. Παπαδόπουλος

Οι περιπέτειες του Κωνσταντίνου Κανάρη με χαριτωμένα και απλά στιχάκια, από τον Φίλιππο Μανδηλαρά, για να εντυπώνονται εύκολα στη μνήμη των παιδιών:

Με τη φωτιά πολέμησε στη θάλασσα, στην καταιγίδα, μπουρλότο έβαλε στου εχθρού τη ναυαρχίδα.

Το θάρρος του, την τόλμη τον θαύμαζαν κι εκτιμούσαν, ως τα βαθιά γεράματα τον σέβονταν και τον τιμούσαν.

... με χιουμοριστική και πολύχρωμη εικονογράφηση από τη Ναταλία Καπατσούλια.

https://www.epbooks.gr/ 

Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι του Μεσολογγίου, Φίλιππος Μανδηλαράς, εικ :Ναταλία Καπατσούλια, εκδ. Παπαδόπουλος

Οι ήρωές μας γεννήθηκαν στο Μεσολόγγι τη εποχή που ανθίζανε ολόγυρα οι λόγγοι.

Στην λιμνοθάλασσα βαρκούλες αρμενίζαν, τα νέα του ξεσηκωμού παντού σκορπίζαν.

Οι περιπέτειες των Ελεύθερων Πολιορκημένων του Μεσολογγίου με χαριτωμένα και απλά στιχάκια από τον Φίλιππο Μανδηλαρά, για να εντυπώνονται εύκολα στη μνήμη των παιδιών και με εικονογράφηση της Ναταλίας Καπατσούλια

https://www.epbooks.gr

Η ελληνική επανάσταση του 1821, Φίλιππος Μανδηλαράς, εικ: Ναταλία Καπατσούλια, εκδ. Παπαδόπουλος

Η ιστορία της Επανάστασης του 1821 χρόνο με τον χρόνο: οι αιτίες της, οι αφορμές, οι φωτεινές κι οι σκοτεινές στιγμές της. Δοσμένη με απλά, κατανοητά στιχάκια που βοηθούν το παιδί να κάνει την πρώτη γνωριμία με το γεγονός που στάθηκε η απαρχή της ίδρυσης του σύγχρονου ελληνικού κράτους…

«Δύο αιώνες πριν, στην άκρη της Ευρώπης άναψε φωτιά, 

οι Έλληνες δεν θέλαν άλλο τον τίτλο του ραγιά.

Την τύχη τους απαίτησαν μόνοι τους να ορίζουν, 

παίρνουν του Σουλτάνου τα φιρμάνια και τα σκίζουν.»

… με πολύχρωμη εικονογράφηση από τη Ναταλία Καπατσούλια.

https://www.epbooks.gr 

Οι περιπέτειες του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη  με χαριτωμένα και απλά στιχάκια, από τον Φίλιππο Μανδηλαρά, για να εντυπώνονται εύκολα στη μνήμη των παιδιών:

Τον λέγαν Γέρο του Μοριά για την λεβέντικη θωριά

μα και για τη στρατηγική του ικανότητα, την τόλμη και τη διορατικότητα.

Δείτε εδω: https://www.epbooks.gr

Το μεγάλο μυστικό, Θάνος Κονδύλης, εκδ. Ψυχογιός

Μάρτιος 1821. Ο δωδεκάχρονος Αναστάσης, που κατοικεί στην τουρκοκρατούμενη Αθήνα, συναντάει8 τον φίλο του Βασίλη για νυχτερινό ψάρεμα σ’ ένα ποτάμι έξω από την πόλη. Κάποια στιγμή ακούνε πυροβολισμούς. Τρομοκρατημένοι, τρέχουν να κρυφτούν πάνω σε ένα δέντρο. Τότε ανακαλύπτουν έναν πληγωμένο Έλληνα που τον κυνηγούν Τούρκοι. Ο άντρας τούς δίνει ένα δυσνόητο μήνυμα και έπειτα λιποθυμάει. Τα δυο παιδιά αποφασίζουν να τον βοηθήσουν και τον κρύβουν σε μια σπηλιά για να περάσει τη νύχτα. Την επομένη μέρα επιστρέφουν, αλλά ο τραυματίας έχει μυστηριωδώς εξαφανιστεί.

Οι δυο φίλοι αρχίζουν τις έρευνες, προσπαθώντας να ανακαλύψουν τι έχει συμβεί. Δεν ξέρουν όμως ότι έχουν μπλέξει σε μια επικίνδυνη περιπέτεια. Αυτό θα το καταλάβουν λίγες μέρες μετά, όταν αποκρυπτογραφήσουν το μήνυμα που τους έδωσε ο παράξενος άντρας. Ακριβώς τότε θα αντιληφθούν ότι όλη η τουρκική αστυνομία τούς κυνηγάει. Άραγε οι δυο φίλοι θα καταφέρουν να ξεφύγουν και να διαφυλάξουν το μεγάλο μυστικό που κατέχουν για την Ελλάδα, η οποία είναι έτοιμη να ξεσηκωθεί ενάντια στους Τούρκους;

Μια εκπληκτική περιπέτεια μυστηρίου και δράσης, με φόντο την ένδοξη Ελληνική Επανάσταση του 1821.

Δείτε εδώ: https://www.psichogios.gr/el/1821-to-megalo-mystiko.html

Ήρωες 1821, Βασίλης Κουτσιαρής- Γιάννης Διακομάνωλης, εικ : Δημήτρης Ευστρατιάδης , εκδ. Μίνωας

Η σημαντικότερη στιγμή της νεότερης ιστορίας του ελληνικού έθνους ζωντανεύει μέσα από τη ζωή και τη δράση 21 οπλαρχηγών της Επανάστασης. Ανάμεσα στους 21 ήρωες δε συγκαταλέγονται μόνο οι γνωστοί πρωταγωνιστές του Αγώνα, αλλά και αγωνιστές που παρά τη σημαντική συμβολή τους σε αυτόν δεν είχαν την ανάλογη αναγνώριση. Μικρές ιστορίες φωτίζουν άγνωστες πτυχές της ζωής τους και δίνουν στα παιδιά την ευκαιρία να αποκτήσουν μια πρώτη ολοκληρωμένη εικόνα για την Επανάσταση του 1821 από το ξεκίνημά της στις παραδουνάβιες ηγεμονίες μέχρι τη δημιουργία του ελληνικού κράτους.

https://minoas.gr/product/21-iroes-toy-1821-2/

21 +1 για το 1821, Συλλογικό έργο, εκδ. Παπαδόπουλος

Το 1821 «μίλησε» σε δημιουργούς, συγγραφείς και εικονογράφους, και τους άγγιξε: οι συγγραφείς έγραψαν φανταστικές ιστορίες με φόντο την Επανάσταση του 1821 και οι καλλιτέχνες τις εικονογράφησαν.

Στο βιβλίο μας δεν κάνουμε μάθημα Ιστορίας. Νιώθουμε την Ιστορία διαβάζοντας τα λογοτεχνικά γραπτά άξιων συγγραφέων! Και τη βλέπουμε, την Ιστορία, στις εικόνες που μας περπατούν σε μία πινακοθήκη μικρών έργων τέχνης από αγαπημένους εικονογράφους.

Διακόσια χρόνια πέρασαν από την Επανάσταση του 1821. Όμως οι ιδέες και οι αξίες της βρίσκονται δίπλα μας, σε κάθε βήμα!

Συντελεστές του συλλογικού έργου «21+1 για το 1821» είναι οι:

Επιμέλεια τόμου: Μαρίζα Ντεκάστρο – Ελένη Σβορώνου

Συγγραφείς: Άγγελος Αγγέλου & Έμη Σίνη, Κυριάκος Αθανασιάδης, Μιράντα Βατικιώτη, Βησσαρία Ζορμπά-Ραμμοπούλου, Βαγγέλης Ηλιόπουλος, Ελένη Κατσαμά, Άννα Κοντολέων, Θοδωρής Κούκιας, Πολυχρόνης Κουτσάκης, Λίλη Λαμπρέλλη, Λίνα Λυχναρά, Φίλιππος Μανδηλαράς, Μαρίζα Ντεκάστρο, Αλέξια Οθωναίου, Μαρία Παπαγιάννη, Θοδωρής Παπαϊωάννου, Κωνσταντίνος Πατσαρός, Εύη Πίνη, Ελένη Σβορώνου, Πάνος Τσερόλας, Πάνος Χριστοδούλου.

Εικονογράφοι: Δημήτρης Αναστασίου, Ευαγγελία Γουτιάνου, Βασίλης Γρίβας, Γιώργος Δημητρίου, Αλεξία Ευσταθοπούλου, Μάρω Κατσίκα, Κέλλυ Ματαθία-Κόβο, Χρήστος Κούρτογλου, Αλέξης Κυριτσόπουλος, Στέλιος Λιβανός, Little polkadot., Άνα Μάτεγιτς, Πέτρος Μπουλούμπασης, Αλέξια Οθωναίου, Θανάσης Πέτρου, Axιλλέας Ραζής, Βασίλης Σελιμάς, Ντανιέλα Σταματιάδη, Zafouko Yamamoto, Φίλιππος Φωτιάδης, Κατερίνα Χαδουλού, Χρύσω Χαραλάμπους.

* Οι συγγραφείς αυτού του έργου εκχωρούν τις αμοιβές τους στο Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού, ως δωρεά.

https://www.epbooks.gr/shop/paidika-neanika-biblia/eikonografimena-biblia-gia-paidia/21-syn-ena-gia-to-1821/

1821 - Ένα εικονογραφημένο ταξίδι προς την ελευθερία, Μάρω Βασιλειάδου- Ηλίας Κολοβός, εκδ. Διόπτρα

Ποια χρώματα είχε η επαναστατική σημαία του Ρήγα Φεραίου;
Ποιο ήταν το συνωμοτικό όνομα που έδωσε η Φιλική Εταιρεία στον Αλέξανδρο Υψηλάντη;
Ποια καπετάνισσα κυβέρνησε το ιστιοφόρο «Αγαμέμνων» και ποια το «Καλομοίρα»;
Πώς γινόταν ένα σκάφος πυρπολικό και τι τραγούδησε ο στρατηγός Μακρυγιάννης στους συμπολεμιστές του μια βραδιά μέσα στην πολιορκημένη Ακρόπολη;

Οι απαντήσεις βρίσκονται στις σελίδες αυτού του βιβλίου, που αφηγείται ένα σπουδαίο ιστορικό γεγονός, την Ελληνική Επανάσταση του 1821. Με τις εικόνες και τους χάρτες του, μας μεταφέρει σε έναν κόσμο που υπήρξε πριν από διακόσια χρόνια και μας περιγράφει σημαντικά γεγονότα. Ταξιδεύουμε στην ιστορία και τη γεωγραφία για να συναντήσουμε τα πρόσωπα και τις ιδέες εκείνων που οραματίστηκαν την Ελλάδα ως ελεύθερο κράτος και κατάφεραν να κάνουν το όνειρό τους πραγματικότητα.

Δείτε εδώ : https://www.dioptra.gr/vivlio/paidika-vivlia/1821-ena-eikonografimeno-taxidi/

Για να ζούμε Ελεύθεροι, Ελένη Σβορώνου, εικ :Χρήστος Κούρτογλου, εκδ. Μεταίχμιο

«Δεν έχω πάει ακόμη στην ΣT΄ δημοτικού.
Μπορώ να μάθω τι ήταν η Ελληνική Επανάσταση;
Μη με κουράσεις όμως με ονόματα, ημερομηνίες
και λέξεις που δεν καταλαβαίνω!»
«Το δικαίωμά σου να μάθεις, να ρωτήσεις,
και να επαναστατήσεις αφήνοντας κατά μέρος
αυτό το βιβλίο, θα το σεβαστώ!»
«Ουφ, ευτυχώς!»
«Απλώς θα σου πω πώς ξεκίνησαν όλα. Πώς φτάσαμε
εσύ να έχεις δικαιώματα κι εγώ να τα σέβομαι. Πώς φτάσαμε
να είσαι ελεύθερος άνθρωπος σε ένα ελεύθερο κράτος».
«Σιγά! Πάντα ελεύθεροι ήμασταν. Α, ναι… Κάτσε να δεις…
Ήταν τότε που πολεμήσαμε ενάντια στους Τούρκους, ε;
Γι’ αυτό θα μου πεις;»
«Όχι. Μιλάμε για όλα όσα έγιναν πριν τις μάχες.
Γιατί, για φαντάσου! Τετρακόσια χρόνια οι Έλληνες ζούσαν
ως υπήκοοι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Τι τους έπιασε λοιπόν ξαφνικά και πήραν τα όπλα το 1821;
Αυτό το “ξαφνικά” που δεν ήταν καθόλου ξαφνικά,
τελικά, είναι μια περιπέτεια που θα μοιραστούμε
στις σελίδες αυτού του βιβλίου».

Μια συνθετική προσέγγιση της Επανάστασης, γραμμένη απλά, κατάλληλη για παιδιά που δεν έχουν διδαχθεί ακόμη Ιστορία. Αλλά και για τα μεγαλύτερα παιδιά που αναζητούν τα «γιατί» πίσω από τις σπουδαίες μάχες και τα γεγονότα. Ελένη Σβορώνου

ΒΡΑΒΕΙΟ ΒΙΒΛΙΟΥ ΓΝΩΣΕΩΝ 2022 από τον Κύκλο του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου

Για το βιβλίο υπάρχει διαθέσιμο πλούσιο εκπαιδευτικό υλικό!

Οι ιππότες της Ελευθερίας, Κωνσταστίνα Αρμενιάκου, εικ :Δέσποινα Μανώλαρου, εκδ, Μεταίχμιο

Ένας ποιητής που τολμά να γράψει στη γλώσσα του λαού κι ένας αριστοκράτης συνθέτης που οραματίζεται δωρεάν μουσική παιδεία για τους συμπολίτες του συναντιούνται και μοιράζονται έναν κοινό σκοπό: να φτιάξουν ποίηση και μουσική για το ελληνικό έθνος. Ο Διονύσιος Σολωμός και ο Νικόλαος Χαλικιόπουλος Μάντζαρος, που έγραψαν τον Εθνικό μας Ύμνο, ξετυλίγουν το νήμα της ζωής τους και της φιλίας τους στη Ζάκυνθο και στην Κέρκυρα του 19ου αιώνα.

Η αγωνία για την Ελληνική επανάσταση, το όνειρο της ελεύθερης και ανεξάρτητης Ελλάδας, η αγάπη για την τέχνη και την πατρίδα. Ένα ταξίδι στον χρόνο, μια διαδρομή λουσμένη με ιόνιο φως, σε έναν κόσμο γεμάτο λέξεις και νότες.

Για το βιβλίο υπάρχει διαθέσιμο πλούσιο εκπαιδευτικό υλικό για το Νηπιαγωγείοκαι το Δημοτικό!.

Υποψήφιο για το Κρατικό Βραβείο Βιβλίου Γνώσεων για παιδιά 2023

Το χελιδόνι της 25ης Μαρτίου, Αγγελική Βαρελά, εικ: Αχιλλέας Ραζής, εκδ. Πατάκη

Ένα χελιδόνι επιστρέφει στη φωλιά του, στο καμπαναριό της Αγίας Λαύρας, τον Μάρτιο του 1821 και παρατηρεί τις προετοιμασίες και το ξέσπασμα της επανάστασης, ενώ ταυτόχρονα θυμάται σκηνές από περασμένα καλοκαίρια, όταν προετοιμαζόταν ο ξεσηκωμός. Το κείμενο περιέχει πολύ πετυχημένες αναφορές σε στίχους δημοτικών τραγουδιών και το χελιδόνι λειτουργεί ως προάγγελος της ελευθερίας.
Όμορφα γραμμένο, με εύστοχες συναισθηματικες αναφορές στα δημοτικά τραγούδια που αναφέρονται στον ξεσηκωμό, είναι ένα νοσταλγικό βιβλίο από τα παλιά, πολύ κοντά στην παράδοση, που θα γλυκάνει μικρούς και μεγάλους.
Πολύ χρήσιμο στους εκπαιδευτικούς για το νηπιαγωγείο και το δημοτικό. (από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)