Ιούνιος ο Αϊγιαννίτης της Κρήτης ολάκερης!

«Αρχές του θεριστή του δρεπανιού μας η γιορτή…!»

Tης Ελένης Μπετεινάκη*

Ιούνιος … ο έκτος εγγονός του χρόνου, ο πρώτος γιος του καλοκαιριού , ο μήνας  της προσδοκίας για το πρώτο ψωμί, ο Θεριστής της Ελλάδας, ο Κερασινός του Πόντου,ο Φανιστής της Χίου, ο Λαμπατάρης της Κέρκυρας, ο Λαμπροφόρος της Κύπρου,ο Λιοτροπιός της Κύθνου,ο Αλιτροπιός της Λέσβου, ο Αλυθτσάτσης της Καλύμνου, ο Ρινιαστής της Πάρου, ο Ορνιαστής της  Άνδρου, ο Κερασάρης των Γρεβενών , ο  Αϊγιαννίτης της Κρήτης και ο Απορνιαστής των γεωργών.

Camille Pissaro

Λένε πως είναι ο πιο φτωχός μήνας του χρόνου σε γιορτές και πανηγύρια . Ο αφέντης του θερισμού των πεδινών περιοχών και τα ονόματα που του έχει αποδώσει ο λαός σχετίζονται με τα φρούτα και τους καρπούς  που ωριμάζουν στις μέρες του.

Το όνομά του προέρχεται από την λατινική ονομασία της θεάς Ήρας (Juno) προστάτιδα του οίκου και του γάμου  που γιορταζόταν την πρώτη μέρα αυτού του μήνα και όλος ο μήνας ήταν αφιερωμένος σ΄αυτήν.

Στο καλαντάρι μια από τις γιορτές του Ιούνη  το πρώτο δεκαήμερο και συγκεκριμένα στις 8 του μήνα , τιμάται η μνήμη του Άγιου  Θεόδωρου του Στρατηλάτη που γιορτάζεται με μεγαλοπρέπεια στην Δυτική Κρήτη και η Αγία Καλλιόπη ονομαστή για την  σωματική και  «ψυχική» της ομορφιά της.  Στις 12 του μήνα , άλλη μια γιορτή διαδεδομένη στην Κρήτη από τα παλαιότερα χρόνια  της ενετοκρατίας και της Τουρκοκρατίας ακόμη είναι του Αγίου Ονούφριου. Άγιος των ασκητών με λατρεία και ναό που σώζεται ακόμα και σήμερα στην κεντρική αγορά του Ηρακλείου. Λένε πως στην ύπαιθρο όπου γιορτάζονταν τις παλαιότερες εποχές, πρόσφεραν γάλα και τυρί σε όλους τους προσκυνητές για χάρη του Αγίου.

Και καθώς περνούν οι μέρες στεκόμαστε στη γιορτή της Πεντηκοστής και του Αγίου Πνεύματος που φέτος θα γιορταστούν στις 19 και 20 του Ιούνη.  Γιορτές με κινητή ημερομηνία που την καθορίζει η μέρα του Πάσχα και που  γιορτάζονται  με λαμπρότητα σε όλα σχεδόν τα μέρη της Ελλάδας. Η λαϊκή πίστη θέλει να κρατούν τρεις μέρες αυτές οι γιορτές, από το Ψυχοσάββατο που οι ψυχές του Κάτω κόσμου παίρνουν το δρόμο του γυρισμού. Έθιμο παλιό στην Κρήτη όλες οι χαροκαμένες γυναίκες, οι μάνες  να αφήνουν στην πόρτα τους ένα ποτήρι νερό να μην διψά η ψυχή στο μακρινό της ταξίδι στον κάτω κόσμο. Έθιμο που θυμίζει τα αρχαία  χρόνια, τα Ρουσάλια, την παλιά γιορτή της βυζαντινής περιόδου που θέλει τους τάφους όλους στολισμένους με λουλούδια και τις ψυχές να ακολουθούν τον ήλιο , τούτη την μέρα και την επόμενη της Πεντηκοστής  ή της Κυριακής της Γονυκλισιάς , όπως την γνωρίζουμε από το θρησκευτικό συναξάρι. Του Αγίου Πνεύματος για φέτος λοιπόν στις 20 Ιουνίου η ημέρα είναι επίσημα αφιερωμένη στους φωτογράφους και τους ηλεκτρολόγους και συνήθως γιορταζόταν  με μεγάλα πανηγύρια πάνω σε βουνοκορφές. Πίστευαν οι άνθρωποι τις παλαιότερες εποχές,  πως  ήταν καλύτερα να μένει κάποιος ξάγρυπνος το  βράδυ  μιας και στο ταξίδι τους οι ψυχές στον κάτω κόσμο ίσως έπαιρναν μαζί τους μέσα στον ύπνο και το δικό τους πνεύμα να επισκεφτεί τον Άδη. Κανένας δεν πρέπει να ανέβει σε δέντρο τούτη την μέρα, ούτε λούζεται στη θάλασσα  γιατί η « κακή  ώρα » μπορεί να εμφανιστεί... Άλλα έθιμα της μέρας είναι ακόμη  τα κόλλυβα, τα κεριά που ανάβουν στην εκκλησία καρφωμένα πολλές φορές στο πάτωμα για να βρουν και πάλι οι ψυχές το δρόμο του γυρισμού , να μην σκοντάφτουν αλλά και τα κεράσματα και το γονάτισμα  πάνω σε λευκά μαντήλια ή φύλλα καρυδιάς που συμβόλιζαν τον μαύρο κόσμο του Άδη μιας και το χρώμα των χεριών αν τα ακουμπήσουν και τα τρίψουν γίνεται μαύρο και δύσκολα φεύγει…

Στις 21 Ιουνίου μπαίνει επίσημα το καλοκαίρι. Είναι το  θερινό λιοτρόπι  που συμβαίνει να έχει τη μεγαλύτερη μέρα του χρόνου, μέρα που πίστευαν πως επίσης ανοίγουν τα ουράνια. Οι «Πύλες » του Ομήρου, τα «Στόμια» του Πλάτωνα είναι τα ανοίγματα που ανεβοκατεβαίνουν στον άλλο κόσμο οι ψυχές κι όσες δεν έφυγαν την ημέρα της Πεντηκοστής προλαβαίνουν τούτη την ήμερα να κάνουν το μεγάλο τους ταξίδι. Η  21η  Ιουνίου είναι αρχή του θερινού ηλιοστάσιου και η 21η Δεκεμβρίου αρχή του χειμερινού. Η μεγαλύτερη μέρα και η μεγαλύτερη νύχτα, αντίστοιχα. Οι δύο μέρες που « κρίνεται» το φως του Ήλιου και γιορτάζεται με Φωτιά, με « φωτάκια » μικρά την μέρα του Δεκέμβρη , εκείνα των Χριστουγέννων που φωτίζουν τη νύχτα και το δρόμο του Ήλιου και με αποκορύφωμα τις  πελώριες φωτιές ή λαμπαδηδρομίες την ημέρα των Φώτων  και αντίστοιχα το καλοκαίρι με τις φωτιές του Κλήδονα, του Αι Γιαννιού. Τις μέρες επίσης των ηλιοστασίων κυριαρχούν τα μαντέματα και η τύχη. Την Πρωτοχρονιά με το φλουρί της βασιλόπιτας ή την χαρτοπαιξία  τότε που η μέρα αρχίζει να μεγαλώνει, ενώ τον Ιούνιο που αρχίζει να μικραίνει, στο χάσιμο της, τα κορίτσια αναζητούν την τύχη στα μαντέματα του κλήδονα και στα σημάδια της στάχτης της φωτιάς του Αι Γιάννη.

Στα πιο παλιά χρόνια ,στις 20 του Ιούνη  διανυχτέρευαν  όλη την νύχτα οι άνθρωποι, σε ομάδες τρώγοντας, πίνοντας και χορεύοντας και μόλις χάραζε σε πολλά μέρη της Ελλάδας  έβαζαν μια  μαγείρισσα μέσα στο καζάνι , περνούσαν ξύλα από τα χέρια του καζανιού και το σήκωναν τέσσερις  άνδρες. Κατέβαιναν όλοι μαζί με αυτήν την σύνθεση στην εξοχή. Εκεί περίμεναν να βγει ό ήλιος να δουν πως γυρνά εκείνη την μέρα , σαν τον τροχό της τύχης ή αλλιώτικα, και πάλι με χορό γύριζαν πίσω και πήγαιναν στην εκκλησιά .

Δημήτρης Γιολδάσης

Την ημέρα αυτήν δεν άρχιζαν καμία δουλειά, δεν έκοβαν ρούχα, δεν φύτευαν, δεν άρχιζαν σπορά δεν έκαναν γάμο.  Το ίδιο γινόταν την ημέρα του Αϊ Γιαννιού στις 24 Ιούνη, με αποκορύφωμα τις φωτιές που άναβαν στους δρόμους  ή μπροστά από κάθε σπίτι με καλαμιές ή παλιά κοφίνια ή τρεις φωτιές τις οποίες πηδούσαν τρεις φορές και έκαιγαν  το στεφάνι της Πρωτομαγιάς που η στάχτη της μεταχειριζόταν σε αποτρεπτικούς και μαντευτικούς σκοπούς. Μέρα του αμίλητου νερού, της τύχης και των μαντεμάτων. Την προηγούμενη  ανοίγουν  τον Κλήδονα οι κοπελιές,για να βρουν ,ποιος θα ναι ο τυχερός που θα πάρουν για άνδρα τους.

Και ενώ η « γιορτή » του θερισμού έχει αρχίσει και συνεχίζεται ένα μικρό διάλλειμα γίνεται στο τέλος του μήνα, στις 29,με την γιορτή των δυο αποστόλων Πέτρου και Παύλου, γιορτή πολύ διαδεδομένη στα νότια βουνά και  παράλια της Κρήτης και άρρηκτα δεμένη με τον ασκητισμό.

Τάσσος

Ο Θερισμός…

Ο Θερισμός ήταν μια μεγάλη και ξεχωριστή « γιορτή». Γεμάτη  έθιμα, παιχνίδια και γελάσματα που γίνονταν γιατί τούτη η δουλειά ήταν η πιο σκληρή κι έπρεπε ο εργάτης μα κι ο « αφέντης» να νοιώθουν τούτες τις μέρες δυνατοί και γεμάτοι ενέργεια. Έθιμα που δεν υπάρχουν πια και αξίζει ίσως να θυμηθούμε, σαν  εκείνο  το περίφημο «παιχνίδι  του λαγού» για μεγαλύτερη διάθεση για την σκληρή αυτή δουλειά , που παιζόταν από επαγγελματίες θεριστές , μεγαλοσώμους άνδρες που χωρίζονταν σε «βαρείς» με γρηγοράδα στις κινήσεις και αποδοτικότητα και σε « ελαφρείς » άνδρες μετρίου αναστήματος και ευκίνητους. Δύο  θεριστές  εξυπηρετούνται από τέσσερις γυναίκες που δεματιάζουν. Στο ρόλο του λαγού , ο ελαφρύς θεριστής χρησιμοποιούσε το δρεπάνι του για δόντια και ο βαρύς στο ρόλο του κυνηγού , το δρεπάνι του για ντουφέκι. Και οι δύο έπρεπε να πατούν στον όργο τους. Ο λαγός με πολύ γρήγορες κινήσεις άνοιγε με το δρεπάνι του ένα ελικοειδή δρόμο , ενώ το σώμα του το έκρυβαν τα αθέριστα στάχυα που άφηνε κατά διαστήματα με τέχνη περισσή. Έτσι αλλού πλάταινε τον δρόμο του και αλλού απότομα τον στένευε, αλλάζοντας κατεύθυνση , προσπαθώντας να κάνει τον κυνηγό να χάσει τα ίχνη του… Ο κυνηγός με μεγάλες δρασκελιές  και ανάλογες δρεπανιές  και προσπαθώντας να μην κάνει θόρυβο , προχωρούσε , πάντοτε όμως κοιτάζοντας κλεφτά προς το μέρος του λαγού. Ο λαγός έβοσκε κόβοντας με τα γρήγορα δόντια του το σιτάρι, φτιάχνοντας μεγάλη πλατεία. Ο κυνηγός , αφού ευθυγράμμιζε τον δρόμο του, άρχιζε να προχωρεί  προς  την πλατεία του λαγού κι όταν έφθανε σε απόσταση βολής , ύψωνε το όπλο του, το έβλεπε  ο λαγός, έκανε τρομαγμένος να πηδήσει… και τα βόλια ( στάχυα ) χτυπούσαν τον λαγό , που έπεφτε κάτω. Ο κυνηγός πλησίαζε και βεβαιωνόταν. Το παιχνίδι τελείωνε , και μαζί κυνηγός και « αναστημένος » λαγός θέριζαν όσο σιτάρι είχαν ανακατέψει με τις  κινήσεις τους.

Ο Ιούνιος παραμένει στην μνήμη μας ο μήνας του θερισμού, του σταριού , του αμίλητου νερού, των μεγάλων φωτιών του Αι Γιάννη. Είναι ο μήνας  που κλείνουν τα σχολεία και αρχίζουν οι καλοκαιρινές διακοπές. Ο μήνας που ωριμάζουν τα φρούτα και οι νύχτες γεμίζουν καθαρό ουρανό γεμάτο  αστέρια και  που έχουν χίλιες δυο ιστορίες να διηγηθούν και φεγγάρια που καθρεφτίζονται σε ήρεμες θάλασσες  κι ακρογιαλιές.

«…Είχε κιτρινίσει ο κάμπος ολόκληρος κι έτσι όπως φυσούσε ένα μικρό βοριαδάκι έγερνε τις κορφές από τα στάχυα στη μια μεριά και έμοιαζε σαν ένα χρυσοκέντητο χαλί πυκνά υφασμένο με την πιο ακριβή, την πιο πολύτιμη κλωστή,  φτιαγμένη από τον ίδιο τον ήλιο και από τον κόπο και των ιδρώτα πολλών ανθρώπων, τις αγωνίες και τις επιθυμίες τους. Η Ονειρούσα ήταν η νεράιδα εκείνου του κάμπου κι έβγαινε κάθε πρωί, κοίταζε και καμάρωνε τα παιδιά τη, όλα τα φυτά και τα λουλούδια, τα δέντρα και τα σπαρτά που είχαν θεριέψει και περίμεναν από στιγμή σε στιγμή να ΄ρθει κάποιος να τα μαζέψε. Ο καρπός τους είχε πια μεστώσει και δεν άντεχαν άλλο… Εκείνο το πρωινό  ένα αγόρι κατάξανθο με μεγάλο ψάθινο καπέλο, με παντελόνια κοντά, λίγο πιο πάνω από τα γόνατα και πουκάμισο στα χρώματα της γης και του γαλάζιου ουρανού εμφανίστηκε κι άρχισε να τρέχει ανέμελο, μέσα στον κάμπο. Έπεφτε με φόρα πάνω στα φυτά , έκανε τούμπες, γελούσε δυνατά και σήκωνε τα χέρια του ψηλά φωνάζοντας με όση δύναμη είχε η παιδιαστική φωνή του …

« Ήρθα , ήρθα… αχ πόσο μου λείψατε …» και τα λόγια του τα έπαιρνε ο άνεμος και τα ταξίδευε σ΄όλον  τον κόσμο κι  όλοι τον καλωσόριζαν, καθένας με το δικό του τρόπο και τις μπόρεσες… Η Ονειρούσα είδε τον Ιούνιο κι ένα χαμόγελο πλατύ στόλισε όλο της το πρόσωπο. Όλα θα έπαιρναν το δρόμο τους, δεν είχε κανέναν λόγο να ανησυχεί πια. Ο Ιούνιος είχε κάνει πάλι την εμφάνισή του και μόλις μεγάλωνε λίγο ακόμα, ίσα ίσα να γίνει 21 ημερών, όλοι θα κατέβαιναν στον κάμπο και η μεγάλη γιορτή του θερισμού θα ξεκινούσε. Όπως γίνεται κάθε φορά, κάθε χρόνο,τούτες τις μέρες !...»*

Καλό μας μήνα!

ΠΗΓΕΣ:

Σύμμεικτα αγροτικά έθιμα, Μόδεστου Σαμαρά, 1953

Η Οδύσσεια των ημερολογίων, Στράτος Θεοδοσίου – Μάνος Δανέζης, εκδ. Δίαυλος, 1995

Ελληνικαί  εορταί και έθιμα της λαϊκής λατρείας , Γ.Α. Μέγα, Αθήνα 1963

Μουσείο Μπενάκη, Παραδοσιακές καλλιέργειες, Αθήνα 1978

*Λόγια του αέρα, Ελένη Μπετεινάκη, Συλλογή διηγημάτων,2014

Τα καλοκαιρινά, Δημ. Σ, Λουκάτος,εκδ. Φιλιππότη

Λαϊκές τελετουργίες στην Κρήτη, Νίκος Ψιλάκης, εκδ. Καρμάνωρ

Εφημερίδα Καθημερινή

Δημοσιεύτηκε στο Cretalive.gr στις 1 Ιουνίου 2016 :http://www.cretalive.gr/opinions

Η Αγιά Σοφιά… την αποφράδα μέρα της Άλωσης , 29 Μαΐου 1453 !

Η μέρα που σκοτείνιασε ο ουρανός, η μέρα που σταμάτησε ο χρόνος . Η Πόλη πέφτει ολοκληρωτικά στα χέρια των μωαμεθανών. 29 Μαΐου 1453. Μια ημερομηνία χαραγμένη βαθιά στη μνήμη των Ελλήνων , στην μνήμη των Χριστιανών.

Η Αγιά Σoφιά το σύμβολο της χριστιανικής θρησκείας καταλήγει να γίνει τζαμί και τέμενος. Από  το 1934 και μετά  μουσείο και έργο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.

 « Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικιά μας θα΄ναι », μια φράση που στοιχειώνει αιώνες τώρα στις ψυχές των Ελλήνων. Θρύλοι, παραδόσεις και οι ιστορίες αμέτρητες με χαρακτηριστική την παρακάτω :

Ο Θρύλος του μαρμαρωμένου βασιλιά !

Ο Κωνσταντίνος ΙΑ΄ υπήρξε ο τελευταίος αυτοκράτορας τού Βυζαντίου, ο οποίος με το φρόνημα και την αυτοθυσία του, σημάδεψε χαρακτηριστικά το γεγονός της πτώσης.

Ο αυλικός του Γεώργιος Φραντζής διηγείται με απλότητα τον θάνατο τού τελευταίου βυζαντινού αυτοκράτορα:

    «…Ο βασιλεύς οὖν ἀπαγορεύσας ἐαυτόν, ἰστάμενος βαστάζων σπάθην και ἀσπίδα, είπε λόγον λύπης άξιον "οὐκ έστί τις τῶν χριστιανῶν τοῦ λαβεῖν τήν κεφαλήν μου ἀπ΄ ἐμοῦ;" ἦν γάρ μονώτατος ἀπολειφθείς. τότε είς τῶν Τούρκων δούς αὐτῷ κατά πρόσωπον καί πλήξας, καί αὐτός τῷ Τούρκῳ ἐτέραν ἐχαρίσατο' τῶν ὁπισθεν δ΄ἐτέρος καιρίαν δούς πληγήν, ἔπεσε κατά γῆς' οὐ γάρ ῄδεισαν ὃτι ὁ βασιλεύς ἐστιν, ἀλλ΄ ὡs κοινόν στρατιώτην τοῦτον θανατώσαντες ἀφῆκαν..».

Σύμφωνα με την περιγραφή του Φραντζή, οι κατακτητές, μετά το τέλος του αγώνα, αναζήτησαν το σώμα του αυτοκράτορα. Η αναγνώριση του νεκρού αυτοκράτορα συνοδεύθηκε από την εντολή τού σουλτάνου Μωάμεθ Β΄ να ταφεί με τις αρμόζουσες βασιλικές τιμές, χωρίς όμως να ανακοινωθεί και ο τόπος της ταφής. Οι μυστικοί πόθοι τού λαού συνέδεσαν τον θρύλο τού Μαρμαρωμένου Βασιλιά, με την ελπίδα για την απελευθέρωση και την αποκατάσταση της αυτοκρατορίας.

Ο θρύλος λέει ότι τη στιγμή που ο βασιλιάς περικυκλώθηκε από τους Τούρκους, ένας άγγελος του Κυρίου τον άρπαξε και τον έκρυψε σε μια σπηλιά, αφού πρώτα τον μαρμάρωσε. Στη σπηλιά αυτή περιμένει για αιώνες ο "Μαρμαρωμένος Βασιλιάς" να ξαναέρθει την κατάλληλη στιγμή, "το πλήρωμα του χρόνου", και ο άγγελος Κυρίου θα του ξαναδώσει τη ζωή και το σπαθί του για να διώξει τους Τούρκους από την Κωνσταντινούπολη. Άλλοι θρύλοι και προφητείες αναφέρουν ότι θα τους κυνηγήσει μέχρι την "Κόκκινη Μηλιά" και στη μάχη που θα γίνει οι Τούρκοι θα νικηθούν και "θα κολυμπήσει το μοσχάρι στο αίμα τους". Ο θρύλος προσθέτει, ακόμα, ότι οι Τούρκοι ψάχνουν συνεχώς να ανακαλύψουν τη σπηλιά, όπου βρίσκεται ο Μαρμαρωμένος Βασιλιάς για να χτίσουν την είσοδό της, ώστε να μην μπορεί να ξαναβγεί από εκεί. Όμως, οι προσπάθειες τους είναι συνεχώς άκαρπες, αφού ο άγγελος προστατεύει τον Μαρμαρωμένο Βασιλιά και περιμένει την εντολή του Θεού για να τον ξυπνήσει.

Άλλος θρύλος θέλει τον  βασιλιά να έχει  κρυφτεί  πίσω από μία κολόνα του ναού της Αγίας Σοφίας,  και να χάνεται μέσα στους διαδρόμους ενώ παρέμεινε κρυμμένος εκεί. Οι ώρες αναμονής τον "μαρμάρωσαν" και επειδή το πτώμα του δεν βρέθηκε ποτέ, περιμένουν πως ο Άγγελος Κυρίου που τον έκρυψε κάποια στιγμή θα του δώσει πνοή κι όλα θα γίνουν όπως πριν.

Μια λαϊκή χριστιανική παράδοση, αναφέρει ότι τη στιγμή που διέρρηξαν οι Τούρκοι την πύλη της Αγίας Σοφίας τελούνταν η θεία λειτουργία και ο ιερέας τη στιγμή που είδε τους μουσουλμάνους να ορμούν στο πλήθος των πιστών, εισήλθε και εξαφανίσθηκε μέσα στον τοίχο, πίσω από το Άγιο Βήμα, που άνοιξε μπροστά του κατά τρόπο μαγικό. Λέγονταν ότι όταν η Κωνσταντινούπολη θα επανέλθει στα χέρια των Χριστιανών, ο ιερέας θα βγει από τον τοίχο για να συνεχίσει την λειτουργία.

 Ένας ακόμη θρύλος λέει ότι ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος στο ένα του χέρι είχε έξι δάχτυλα και αν βρεθεί κάποιος Έλληνας που έχει έξι δάχτυλα τότε θα ανακτήσει ( ο Κωνσταντίνος ) την Πόλη και την αυτοκρατορία του.

Κι οι θρύλοι συνεχίζονται …

Λένε πως η Αγία Τράπεζα ήταν κατασκευασμένη από χρυσό. Από πάνω της κρέμονταν 30 στέμματα των αυτοκρατόρων, ανάμεσα τους και αυτό του Μ. Κωνσταντίνου. Και λέγεται ότι αυτό γινόταν για να θυμίζουν στους χριστιανούς την προδοσία του Ιούδα. Τα τριάκοντα αργύρια. Εκείνη  την τελευταία ώρα που η Πόλη λίγο ήθελε να πέσει στα χέρια των Μωαμεθανών την πήραν και την  βάλανε σε ένα πλοίο για να την πάνε στη Φραγκιά. Έτσι θα την προφύλασσαν από τα τουρκικά χέρια. Και αυτό το πλοίο μεταβαίνοντας στην Προποντίδα βυθίστηκε. Στο σημείο που έχει βυθιστεί, όσοι καπετάνιοι είναι πιστοί μπορούν να τη δουν.

Κι ένας ακόμη μύθος τα περίφημα ψάρια του Μπαλουκλί , λέει:

Όταν έπαιρναν οι Τούρκοι την Πόλη, ένας καλόγερος τηγάνιζε εφτά ψάρια στο τηγάνι. Τα είχε τηγανίσει από τη μια μεριά, κι όταν ήταν να τα γυρίσει από την άλλη, έρχεται ένας και του λέει πως πήραν οι Τούρκοι την Πόλη.

- Τότε θα το πιστέψω αυτό, λέει ο καλόγερος, αν τα τηγανισμένα ψάρια ζωντανέψουν...

Δεν απόσωσε το λόγο και τα ψάρια πήδησαν από το τηγάνι ζωντανά κι έπεσαν στο νερό εκεί κοντά. Κι είναι ως τα σήμερα τα ζωντανεμένα εκείνα ψάρια στο Μπαλουκλί * και θα φαίνονται έτσι μισοτηγανισμένα, ως να ΄ρθει η ώρα να πάρουμε την Πόλη.

Τότε, λένε, θα έρθει ένας άλλος καλόγερος να τ' αποτηγανίσει...

* (Το όνομα Μπαλουκλί προέρχεται από την Τουρκική λέξη "balık"  που σημαίνει ψάρι (προφέρεται περίπου μπαλούκ) …

Κι όσο αφορά την μια και μοναδική λειτουργία που έγινε ποτέ στα μετέπειτα χρόνια στην Αγιά  Σοφιά , ας θυμηθούμε εκείνη την ιστορία που θέλει τον Κρητικό παπά Λευτέρη Νουφράκη από τις Αλώνες Ρεθύμνου σε κείμενο που υπογράφει  ο Αντώνης Στιβακτάκης  από διηγήσεις  του παππού του. Το κείμενο πρωτοδημοσιεύτηκε. στην εφημερίδα  "ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ" την 3/6/1998. ( Διαβάστε το εδώ: http://www.kairatos.com.gr/agiasofia.htm )

Επιμέλεια κειμένων : Ελένη Μπετεινάκη

ΠΗΓΕΣ :

Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Τόμος Θ', Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1972

Φοίβα Σοφία, 1453. Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης σύμφωνα με τις Βυζαντινές και Λατινικές πηγές, Θεσσαλονίκη 2010

wordpress.com

Wikipedia.org

zhtunteanagnostes.blogspot.gr

cretalive.gr

kairatos.com.gr

Τα " παραμύθια του Σαββάτου"...

...Γράφει η Ελένη Μπετεινάκη*

Παραμύθια σαν τον παλιό καιρό με πρίγκιπες, βασιλιάδες και ντελάληδες. Με απληστία, αλαζονεία και παράλογες σκέψεις, γεμάτα. Παραμύθια που υμνούν τη δύναμη του έρωτα και της αγάπης. Παραμύθια δυνατά με καλό τέλος και με διδαχές που δεν ξεχνιούνται. Παραμύθια σύγχρονα που καταργούν τα στερεότυπα, τις παλιές ιδέες, απόψεις και αντιλήψεις και που στέλνουν το μήνυμα της ενότητας της αλληλοβοήθειας και της πίστης στον εαυτό μας.

Το κουμπί της αγάπης και ο πρίγκιπας που δεν είναι πια μικρός, Βαγγέλης Ηλιόπουλος, εικ: Κέλλυ Ματαθία Κόβο, εκδ.Πατάκης

Ήταν μια φορά κι ένα καιρό ένας βασιλιάς. Άπληστος, παράλογος, και χωρίς συναισθήματα. Νόμιζε πως η εξουσία που είχε τον καθιστούσε ικανό να ζητάει τα πάντα από τους υπηκόους του. Και το ‘ κανε… Μόνο που ο γιός του ο μικρός πρίγκιπας δεν συμμεριζόταν τις απόψεις του. Και όπως συμβαίνει στα παραμύθια αλλά δυστυχώς και στη ζωή μας τελικά, τούτος ο παράλογος βασιλιάς  την χρονιά  αυτή ζήτησε ακόμη πιο παράξενα πράγματα για τη μεγάλη γιορτή της πολιτείας του. Σαν αφορμή, για τη νέα του απαίτηση, διέταξε να συγκεντρωθεί ότι είχαν σε  χρυσό ή ασημένιο κόσμημα  οι υπήκοοι του για να μεταμορφώσει τον γιό του σε Φτερωτό Θεό  που θα λάμπει σαν Ήλιος και στη συνέχεια να του  παραχωρήσει  το θρόνο  του.

Κι εδώ θα φανούν με κάθε λεπτομέρεια τα …φτερά της εξουσίας. Οι φόροι που ζητήσει με τόσο έμμεσο τρόπο θα  ΄χουν πολύ φορτίο κι ο πρίγκιπας δεν θα το αντέξει. Κανένας δεν θα το αντέξει γιατί  όπου υπάρχει το χρήμα και η παράνοια της  κακώς χειριζόμενης εξουσίας δεν υπάρχει …η αγάπη. Μόνο με την αγάπη , την ειλικρίνεια, τη διαφάνεια και την απλότητα τα πράγματα …προχωρούν.

Ένα κουμπί, ένα τόσο δα μικρό κουμπί, ευτελές προϊόν για « μεγάλα τζάκια», αλλά σύμβολο της ασφάλειας και της ενότητας,  θα δώσει τη δύναμη, την χαρά και τη λύση στο πρόβλημα που θα δημιουργηθεί στο βασίλειο, στον ίδιο τον βασιλιά , στη χώρα!

Ένα κουμπί, μια ράφτρα γιαγιά κι ένα όμορφο κορίτσι που γνωρίζει πως με την καλοσύνη, τη σοφία και την ομορφιά της ψυχής μπορείς  να κερδίσεις τις πιο δύσκολες μάχες. Ένα κορίτσι που δεν έχει χρήματα ή κοσμήματα αλλά ξέρει πως : « …Κόσμημα είναι ό,τι ωραίο έχεις και σε γεμίζει χαρά. Χαρά γιατί σου θυμίζει αυτόν που σου το χάρισε. Ωράιο, γιατί σ΄ το χάρισε από αγάπη».

Κι είναι όμορφο επίσης,  να καταλαβαίνεις κάποια στιγμή το λάθος σου, να ξέρεις να ζητάς συγνώμη. Να παραδέχεσαι τη ήττα σου και να κοιτάς μπροστά. Να νοιώθεις πως βασιλιάς δεν είσαι όταν γεμίζεις τα σεντούκια σου με χρυσάφια αλλά όταν γεμίζεις την ψυχή σου με αγάπη, λογική και δίκαιες αποφάσεις.

Παραμύθι μαγικό για έναν πρίγκιπα …σωστό. Παραμύθι που θυμίζει τον παλιό καλό καιρό των πριγκίπων και βασιλιάδων  αλλά που την ίδια στιγμή μας προσγειώνει  στην σύγχρονη πραγματικότητα. Φωτογραφίζει τη σημερινή κατάσταση όσο κανένα άλλο.

Βαγγέλης Ηλιόπουλος, μυθοπλάστης, εμπνευστής, ταλαντούχος συγγραφέας και γνώστης  της παιδικής ψυχής περισσότερο από τον καθένα μας. Με την καινούργια του ιστορία μας βάζει να σκεφτούμε τις αλήθειες του σήμερα, τα πολύτιμα του καθενός μας και τις παράλογες καταστάσεις που όλοι ζούμε και που ελπίζουμε στις καλύτερες μέρες. Παραμύθια για την αγάπη , τη δύναμη και την χαρά της. Την χαρά που δίνει η απλότητα, η καθημερινότητα και το μεγαλείο της ψυχής του απλού ανθρώπου.

Η εικονογράφηση της Κέλλυς Ματαθία Κόβο  σαν άλλη ράφτρα των εικόνων, βγαλμένη πραγματικά από μια άλλη εποχή. Αχνά σκίτσα, χαρακτηριστικά πρόσωπα και φιγούρες των παλιών παραμυθιών  ντύνουν  την  ιστορία  του Βαγγέλη με τις κατάλληλες «κλωστές» και «υφάσματα»  που συνθέτουν μια νοσταλγική διάθεση και εποχή, της φαντασίας και του κόσμου των παραμυθιών όπως εμείς  μεγαλώσαμε. 

Για παιδιά από 5 χρονών …

Πρόβατα ενωμένα ποτέ κυνηγημένα, Δημήτρης  Μπογδάνος, εικ: Ελίζα  Βαβούρη, εκδ. Μεταίχμιο

Oι περισσότερες   ιστορίες και παραμύθια μιλάνε γα λύκους που τρώνε πρόβατα, αρνιά και κατσικάκια. Έτσι είναι ο νόμος της φύσης, ο κύκλος της ζωής, η συνήθεια που δεν αλλάζει. Τι γίνεται όμως σαν ένα μικρό προβατάκι έχει άλλη άποψη; Αν  την κρίσιμη στιγμή που όλοι κινδυνεύουν και τρέχουν να σωθούν από τον κακό λύκο, εκείνο πιστεύει πως μόνο η ομάδα, η ενότητα και η κοινή στρατηγική θα σώσει το κοπάδι από τα δυνατά μεγάλα δόντια του κακού λύκου. Η αγανάκτηση, η συνηθισμένη φοβία και αντιμετώπιση του κινδύνου δημιουργεί άλλες σκέψεις και αλλαγή πορείας.

Ένα βιβλίο του Δημήτρη Μπογδάνου που καταργεί τα στερεότυπα. Που δίνει την μια και μοναδική λύση για κάθε παρωχημένη ιδέα. Η ενότητα, η συζήτηση, το θάρρος και καμιά φορά το θράσος φέρνει αλλαγές στη συμπεριφορά και  στη ζωή. Στις ήδη υπάρχουσες ιδέες που απλά ακολουθούμε χωρίς ανανέωση, γιατί έτσι ήταν, έτσι μας είπαν, έτσι μας δίδαξαν.

Κι επειδή τα παιδιά, όπως έχουμε πει αμέτρητες φορές έχουν πάντα δίκιο και ξέρουν καλύτερα, στο συγκεκριμένο βιβλίο ένα μικρό παιδί ή μάλλον ένα μικρό προβατάκι έχει την ψυχραιμία, το θάρρος και την αντίστροφη  άποψη. Οι απορίες, τα γιατί, τα πρέπει καταργούνται και το αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό. Ο άλλοτε πανίσχυρος λύκος, ο κακός, ο κίνδυνος, ο απλησίαστος γίνεται αυτός το φοβισμένο πρόβατο  και οι ρόλοι αντιστρέφονται. Το θύμα γίνεται θύτης και το σύστημα καταρρέει! Μόνο η δύναμη της ενότητας και η σωστή στρατηγική μπορεί να καταφέρει να  απαλλαγεί κάποιος από χρόνιες καταστάσεις και φόβους που μόνος του δεν θα τολμούσε ποτέ να αγγίξει!

Το βιβλίο έχει εικονογραφηθεί από την Ελίζα Βαβούρη. Πολύ χαρακτηριστική , ζωντανή  η πινελιά της  και με υπέροχα χρώματα όλες οι εικόνες. Άλλωστε μια τόσο καλή εικονογράφος δεν μπορούσε να αποδώσει με κανένα άλλο τρόπο αυτήν την ιστορία που θα λατρέψουν μικροί, μεγάλοι μα και πολλοί δάσκαλοι!

Το βιβλίο συνοδεύεται από εκπαιδευτικές δραστηριότητες και ΔΩΡΟ την αφήγηση  της ιστορίας σε QR code.

Για παιδιά που διαβάζουν μόνα τους  και δεν νοιώθουν θύματα του συστήματος. 

* Η Ελένη Μπετεινάκη είναι νηπιαγωγός 

Δημοσιεύτηκε στο Cretalive.gr στις 28 Μαϊου 2016 :http://www.cretalive.gr/culture