Για τα Θέλω και τα Μπορώ της ζωής μας!

Τα  «Παραμύθια του Σαββάτου» …γράφει η Ελένη Μπετεινάκη*

Τι σημαίνει πρόσφυγας; Τι θα πει μετανάστης; Πως μοιάζει ο πόλεμος; Με δράκο άγριο, που ξερνάει φωτιά, κόκκινο και μαύρο χρώμα; Ποιος θέλει να ζει μόνος χωρίς φίλους κι αγαπημένους; Κι αυτή η διαφορετικότητα τι είναι; Όλοι είμαστε μοναδικοί και διαφορετικοί γιατί θα πρέπει να το αποδεικνύουμε συνεχώς; Για τα Μπορώ και τα Θέλω της ζωής μας, για τις εμπειρίες και τις αναμνήσεις των παιδικών μας χρόνων.  Όλα αυτά κι αλλά πολλά έχουν τα σημερινά βιβλία. Απαντήσεις στα ερωτήματα δίνουν πάντα τα πιο αγνά και ζεστά συναισθήματα. Αγάπη χρειάζονται όλοι οι άνθρωποι για να κινηθεί το γρανάζι της ζωής κι αυτό τα παραμύθια και τα βιβλία το ξέρουν καλά!

Γιασμίν, μια ζωή από την αρχή, Μερκούριος Αυτζής, εικ :Ναταλία Καπατσούλια, εκδ. Ψυχογιός.

Μια ολοκαίνουργια κυκλοφορία γεμάτη ανθρωπιά και φαινόμενα των καιρών. Η Γιασμίν είναι ένα μικρό κορίτσι, πρόσφυγας, από μια χώρα που ο πόλεμος δεν άφησε τίποτα ζωντανό. Ούτε το σκυλάκι της την Σελήνη, ούτε ένα κτίριο, ούτε  ένα λουλούδι. Η περιπέτειά της συνεχίστηκε στα παγωμένα νερά του πελάγους που έχασε όλη της την οικογένεια. Και τώρα μόνη χωρίς να τη νοιάζει το κρύο και η βροχή περπατά σε δρόμους άλλοτε φιλόξενους και άλλοτε εχθρικούς, σε μια καινούργια χώρα. Φυλακτό της πολύτιμο ένα σπασμένο μενταγιόν και τα λόγια του πατέρα και της μητέρας της: «Μη φοβάσαι…Όλα θα πάνε καλά». Όμως είναι μικρή και φοβάται κι είναι η απώλεια δυσβάστακτη και σιωπηλή. Ώσπου απρόσμενα μια φθινοπωριάτικη νύχτα με βροχή μια νέα αγάπη θα γεμίσει την ψυχή και τη ζωή της. Ο μικρός Χνούδης, ένα σκυλί, θα είναι η αιτία να νοιώσει πάλι την θαλπωρή της οικογένειας, της φροντίδας, της έννοιας από ανθρώπους ξένους αλλά με καρδιά γεμάτη αγάπη και μεγαλείο….

Σημάδια και φαινόμενα των καιρών. Προσφυγιά, πόλεμος, απώλειες και μοναξιά. Πείνα, κακουχίες και στερήσεις αλλά και ανθρωπιά από ανθρώπους ξένους, απλούς, καθημερινούς με περίσσευμα αγάπης στην ψυχή τους. Η Γιασμίν, του Μερκούριου Αυτζή είναι ένα από τα χιλιάδες προσφυγόπουλα που υπάρχουν τούτη την στιγμή στον πλανήτη. Παιδί μονάχο, χωρίς ίχνος ελπίδας, στοργής και αγάπης, περιπλανώμενο χωρίς λόγο και χωρίς σκοπό. Η ιστορία του Μερκούριου είναι μια πρώτη προσέγγιση στο τι είναι πρόσφυγας, για μικρά παιδιά, με αφορμή τις πολλαπλές εικόνες των μέσω μαζικής Ενημέρωσης, των καθημερινών ειδήσεων και της Ανθρωπιάς που υπάρχει πια και χαρίζεται απλόχερα. Η κάθε Γιασμίν είναι εδώ για να αφυπνίζει συνειδήσεις, για να θυμίζει σε όλους μας πόσο εφήμερα είναι όλα όσα θεωρούμε δεδομένα. Μια ιστορία γεμάτη χρώματα ψυχρά και ζεστά, γεμάτη συναισθήματα θετικά κι αρνητικά. Η δύναμη της αγάπης, της ελπίδας, της νέας ζωής. Η προσφορά, ανεκτίμητη αξία που γιατρεύει κάθε λαβωμένη ψυχή. Η ύπαρξη ενός ζώου στη παιδική ή ενήλικη ζωή δρα ουσιαστικά στην συναισθηματική νοημοσύνη μικρών παιδιών αλλά και μεγαλύτερων ατόμων. Με πολύ απλό αλλά υπέροχο τρόπο δίνεται μέσα στο βιβλίο στον μικρό αναγνώστη να καταλάβει πως νικιέται ο φόβος, πως γεμίζει η μοναξιά ενός …άστεγου, πρόσφυγα, μετανάστη. Πως ξεκινάει μια νέα ζωή από μια τυχαία  συνάντηση, από μια ανθρώπινη σκέψη. Πως το να δίνεις έχει μια ξεχωριστή αξία ειδικά σε ανθρώπους που το έχουν περισσότερο ανάγκη. Κανείς δεν ξέρει τι κρύβεται στην ψυχή του κάθε ρακένδυτου, ταλαιπωρημένου, περιπλανώμενου συνανθρώπου μας. Πόσες ιστορίες, πόσα όνειρα κατεστραμμένα, πόση ζωή χαμένη. Το βιβλίο έχει εικονογραφηθεί από την Ναταλία Καπατσούλια απλά, ζωντανά και εκφραστικότατα.  Με το χρώμα του πολέμου, με τους δράκους που εξαφανίζουν τη χαρά. Με το λευκό της αθωότητας και το κόκκινο της αγάπης και της ελπίδας.

Ένα βιβλίο πολύτιμο για τις βιβλιοθήκες των σχολείων που γίνεται η αφορμή για συζητήσεις, δράσεις και αφύπνιση συνειδήσεων. 

Για παιδιά από 7 χρονών…

Ζωγράφισέ μου ένα σπίτι, Χριστίνα Φραγκεσκάκη, εικ: Μάρια Μπαχά, εκδ. Καλειδοσκόπιο

Ένα δάσος, ένα δέντρο, ένα πουλί, ένα ποτάμι, ένα βουνό, ένας ήλιος. Μια παιδική ζωγραφιά που τα ΄χει όλα εκτός του σπίτι. Το σπίτι που το παιδί δεν ξέρει να ζωγραφίσει. Ξέρει όμως να ζωγραφίζει τη φωτιά, την καμινάδα και τον χαρταετό που πετάει. Το τραπέζι, το κρεβάτι, την πόρτα του σπιτιού και τα λόγια που σαν γίνουν ζωγραφιστά, του κρατούν συντροφιά σαν παραμύθι τις νύχτες στο μαξιλάρι του. Αυτά τα ξέρει καλά να τα ζωγραφίζει, τα ζει. Το δρόμο, τα παιχνίδια, το γλυκό …της ζωής κι αυτά τα ξέρει κι έτσι ίσως να ΄ναι το σπίτι που δεν μπορεί  από την αρχή να σχεδιάσει. Ξέρει  φτιάχνει και δυο κόκκινες ομπρέλες που το προστατεύουν από τη βροχή. Κι όταν καταλάβει πως αυτό είναι σπίτι,όταν επιτέλους το ανακαλύψει έρχεται μια μπόρα, μια θύελλα, κι όλα χαλούν, γκρεμίζονται. Ή μήπως όχι;

Είναι το πρώτο πράγμα που ζωγραφίζουμε κάθε χρόνο στην αρχή της χρονιάς στο σχολείο. Η πρώτη ζωγραφιά. Το σπίτι μας, οι ρίζες μας, η ψυχή, η εικόνα του. Όλα τα σπίτια σχεδόν, στα παιδικά σχέδια, έχουν το κλασικό τετράγωνο σχήμα, δυο μικρότερα τετράγωνα για παράθυρα, ένα παραλληλόγραμμο για πόρτα και μια τριγωνική σκεπή. Συνήθως είναι διάφανο και κρέμεται ένας γλόμπος στη μέση,  ένα τραπέζι και μια καρέκλα για τους πιο προχωρημένους «ζωγράφους». Η καμινάδα απαραίτητη και κάποιες φορές έχει και καπνό. Το σπίτι δείχνει τη ζωή, την ασφάλεια, την γεμάτη με αναμνήσεις, «χτισίματα» και συναισθήματα παιδική ηλικία λένε οι ειδικοί που ερμηνεύουν τα παιδικά σχέδια. Ένα τέτοιο βιβλίο παιδικό γεμάτο και πολύπλευρο έγραψε η Χριστίνα Φραγκεσκάκη. Για τη ζωή, για τα θέλω μας, για τα μπορώ και δεν μπορώ, για τις άλλες σκέψεις που γυρίζουν γύρω γύρω από ένα θέμα και σιγά σιγά το καλύπτουν ή το …βλέπουν από άλλη οπτική γωνία. Για χρόνια που χτίζονται σιγά σιγά και τις αναμνήσεις μας. Για τα πρώτα μπορώ ή δεν μπορώ που μαθαίνουμε, ανακαλύπτουμε και προσπαθούμε  να κρατήσουμε μέσα στην ψυχή μας για πάντα. Όλοι  γυρνάμε  στα χρόνια τα παιδικά, στα δύσκολα που μας συμβαίνουν, σαν ασπίδα στο σήμερα  και θυμόμαστε όλα όσα μπορούμε. Θυμόμαστε πως από τότε, σαν έπιανε μια  δυνατή μπόρα κι όλα γκρεμίζονταν, τα ξαναφτιάχναμε αμέσως από την αρχή. Χωρίς δεύτερη σκέψη.  Γιατί μπορούσαμε αλλά δεν το ξέραμε. Μια μικρή ώθηση θέλαμε μόνο, μια κουβέντα ζεστή  κι όλα γίνονταν ξανά.

Ένα ποίημα είναι το βιβλίο αυτό. Ένα ποίημα στα Θέλω, στα Μπορώ, στα χρόνια της πρώτης πρώτης νιότης, τα ανεξίτηλα που όλα είναι δυνατά να συμβούν  γιατί κτίζεται ο κόσμος μας, η ίδια η ζωή, ο χαρακτήρας μας. Κι όταν έρθουν τα δύσκολα όλα γίνονται εύκολα, γρήγορα κι όλα  από την αρχή.  Τίτε  υπήρχε  ο χρόνος που ήταν μπροστά, ώστε μεγαλώνοντας  οι εμπειρίες που γευτήκαμε στο παρελθόν να γίνουν οι ομπρέλες που μας κράτησαν και μας κρατούν  στα «δεν μπορώ». Αυτό είναι η ζωή, αυτή είναι η ιστορία της Χριστίνας. Τα χρόνια της πρώτης νιότης, της παιδικής, που τα θέλω και τα δεν μπορώ ήταν  στην καθημερινότητα, αλλά δεν το έβαζε κάτω κανείς. Τα χρόνια που συμβαίνουν όλα αλλά δεν το καταλαβαίνουμε  παρά σαν μεγαλώνουμε. Τα χρόνια που το παιχνίδι δεν σταματούσε ποτέ κι ήταν παντού γιατί αυτό ήταν η ίδια η ζωή που την μαθαίναμε με την φαντασία,  το όνειρο με τα πράγματα ακουμπούσαμε και σχεδιάζαμε και που μας έμειναν πολύτιμες αναμνήσεις, σαν μεγαλώσαμε.

Ένα βιβλίο γεμάτο συμβολισμούς και αλήθειες γραμμένο με ένα τρόπο μαγικό. Μια ώθηση στο …ξανά, στο ..πάλι… στο μην τα παρατάς!

Εικονογραφημένο από την Μάρια Μπαχά με εικόνες – σύμβολα σαν εκείνες που κατανοούν τα μικρά παιδιά. Που μοιάζουν σαν να τις σχεδίασαν τα ίδια και γι αυτό τις αγαπούν περισσότερο. Το είδα και το έζησα στην τάξη σαν ένα κοριτσάκι φώναξε με περισσή χαρά:  «Αυτό το τραπέζι μπορώ να το ζωγραφίσω κι εγώ. Μπορώ, κυρία, Μπορώ!» Και μόνο αυτό έφτασε για να νοιώσω πως το βιβλίο της Χριστίνας είχε βρει το στόχο του και οι εικόνες της Μάριας μια θέση στην ψυχή των «παιδιών» μου. 

Τι τρέχει με τον Μπαντού; Άννα Μιχίδη, εικ: Φωτεινή Τίκκου, εκδ. Ελληνοεκδοτική

Ο Μπαντού είναι μαθητής της Πρώτης Τάξης Δημοτικού. Ήθελε πολύ να μεγαλώσει και να πάει σχολείο αλλά σαν ξεκίνησε αυτό ένοιωσε  πως δεν του αρέσει. Φόβος και απογοήτευση τον κυρίευσαν  σαν ανακάλυψε πως πρέπει να διαβάζει, να γράφει  και όχι να παίζει όσο νόμιζε. Κι εκεί που δυσκόλεψαν πολύ τα πράγματα ήταν όταν η δασκάλα ρώτησε μια μέρα να πουν όλοι από μια λέξη που άρχιζε από το γράμμα Δ κι εκείνος είπε…: Δάλασσα! Η κοροϊδία άρχισε και ο κόσμος του έγινε πολύ …μικρός. Κλείστηκε στον εαυτό του, στον θυμό του και δεν ήθελε πια να συμμετέχει στο μάθημα. Οι αγωνίες του μεγάλωσαν και οι στενοχώριες του επίσης. Οι γονείς του δεν ήξεραν καλά ελληνικά και δεν μπορούσαν να τον βοηθήσουν. Εκείνος ντρεπόταν, δείλιαζε και υπέφερε. Ώσπου μια μέρα η δασκάλα ρώτησε νέες λέξεις από το γράμμα Ζ!
Αυτό ήταν η αρχή μιας νέας σχολική ζωής για τον μικρό Μπαντού. Η αρχή της χαράς, των φίλων, της γνώσης, της αποδοχής του… Κι ύστερα ήρθε κι εκείνες από Μπ που εκτός από το όνομά του, η λέξη ΜΠΟΡΩ, κατάφερε τα πάντα!

Μια ιστορία συχνή στην καθημερινότητα της σχολικής ζωής δοσμένη με πολύ όμορφο, απλό και κατανοητό τρόπο. Πολλοί εκπαιδευτικοί έχουμε συναντήσει θέματα όπως του μικρού αυτού αγοριού μέσα στην τάξη μας. Η διαφορετικότητα πολλές φορές είναι «δυσνόητη» έννοια  και γίνεται αμείλικτη για τους άλλους. Η κοινωνία των παιδιών είναι σκληρή και δεν δέχεται  εύκολα αλλαγές ή συνήθειες άλλων. Εδώ εκτός από το θέμα της διαφορετικότητας θίγεται και ο φόβος της μοναξιάς, της απόρριψης και όλο το σχολικό άγχος ιδιαίτερα  για τα παιδιάς της πρώτης τάξης του Δημοτικού. Ένα παιδί από άλλη χώρα και μάλιστα όταν διαφέρει και στο χρώμα του δέρματός του από τα άλλα παιδιά είναι φυσικό να προκαλέσει διάφορες αντιδράσεις στο σχολικό περιβάλλον. Πόσο μάλλον όταν δεν μιλάει καθαρά ή σωστά την γλώσσα των περισσοτέρων. Πολλά τα θέματα που βάζει στις σελίδες τούτου του βιβλίου η  Άννα Μιχίδη. Σχολικό Άγχος, Διαφορετικότητα, φόβος, θυμός  αλλά και φιλία, αποδοχή, αναγνώριση και ικανοποίηση. Συναισθήματα αρνητικά και θετικά όπως συμβαίνει στη ζωή όλων μας με έμφαση στα παιδιά και στις ιδιαιτερότητες τους. Ένα βιβλίο που βοηθά εκπαιδευτικούς και μαθητές στην τάξη  να καταλάβουν πως συμβαίνουν κι αλλού ίσως και  παντού τα ίδια σχεδόν πράγματα, πως τα λάθη είναι μέσα στη ζωή όλων. Δεν χρειάζεται κοροϊδευτική συμπεριφορά , ούτε άρνηση και αποχή από σημαντικές δραστηριότητες του θιγόμενου κάθε φορά ατόμου. Δύσκολο να το καταλάβει ένα παιδί από όποια μεριά κι αν βρίσκεται αλλά απαραίτητο σε μια συζήτηση μέσα στην τάξη να καταλάβουν πως  τα …λάθη, είναι ανθρώπινα και συχνά. Κι εκείνο το Μπορώ από τις πιο σημαντικές λέξεις και …πράξεις στη ζωή όλων. Τούτη η λέξη είναι ένα από τα βασικά σημεία του βιβλίου που η  δύναμη της βρίσκεται στη δική μας θέληση. Η δύναμη που αντλούμε όλοι από μέσα μας. Το θέλω και μπορώ που χαρίζει χαμόγελα, αυτοπεποίθηση και αλλαγή στην ίδια τη ζωή!

Ένα βιβλίο με εκπληκτική εικονογράφηση από την Φωτεινή Τίκκου, ιδιαίτερα προσεγμένη για ένα θέμα πολύ σημαντικό. Τα μεγάλα μάτια του Μπαντού κυριαρχούν παντού από το εξώφυλλο ίσαμε την τελευταία σελίδα, ζωγραφισμένα έτσι ώστε να αποτυπώνουν όλα τα συναισθήματα του μικρού μετανάστη που πραγματικά αγαπιέται από όποιον διαβάσει, την ιστορία του.  

Για παιδιά από 5 ετών…

*Η Ελένη Μπετεινάκη είναι νηπιαγωγός

Δημοσιεύτηκε στο Cretalive.gr στις 21 Ιανουαρίου 2017 :http://www.cretalive.gr/culture