Κυριακή 21 Ιουνίου και ώρα 21.44… Μπαίνουμε επίσημα στο καλοκαίρι!

Της Ελένης Μπετεινάκη*

21.44 το βράδυ απόψε, Κυριακή 21 Ιουνίου θα σημειωθεί το πλανητικό φαινόμενο που ονομάζουμε θερινό ηλιοστάσιο και σηματοδοτεί τη μεγαλύτερη σε διάρκεια ημέρα του έτους για το Βόρειο ημισφαίριο του πλανήτη, με τον Ήλιο να παραμένει στον ορίζοντα για περισσότερο από κάθε άλλη μέρα του έτους.

Πάλι ξύπνησα νωρίς. Δεν πήρα το ποδήλατο τούτη τη φορά. Πήρα να ανηφορίζω με αυτοκίνητο το δρόμο που με οδηγεί πολύ ψηλά, στον δικό μας Γιούχτα, στο ιερό βουνό, σαν μια άλλη συνάντηση με τ’  αστέρια κι ας ήταν σχεδόν ξημέρωμα.

Γιορτή του Πάτερα η σημερινή κι ο δικός μου έφυγε για πάντα πριν σχεδόν τέσσερις μήνες. Δεν είχα φέτος σε ποιον να πω Χρόνια πολλά. Αστεράκι θα΄ναι στον Ουρανό! Έτσι πίστευα από παιδί πως γίνονταν οι άνθρωποι σαν έφευγαν από τη γη. Μικρά φωτεινά αστέρια, γι’ αυτό ήταν χιλιάδες και μας πρόσεχαν τις νύχτες, μας έφεγγαν τη δική μας στράτα, μας δήλωναν έτσι την παρουσία τους… Μπορεί πάλι ο μπαμπάς μου να ‘ χει συναντήσει εκείνη την Χώρα των Παραμυθιών που λένε πως υπάρχει πίσω από τα σύννεφα, τον ορίζοντα και τ΄ αστέρια… Όπου και να είσαι μπαμπά, η θέση και η θύμηση σου θα είναι εδώ, μέσα μου, παντοτινά!

21 Ιουνίου, Κυριακή γιορτή και σχόλη λοιπόν και τελευταία μέρα της Άνοιξης. Ή καλύτερα η μεγαλύτερη μέρα του χρόνου. Το προηγούμενο βράδυ αν κι ο νοτιάς έπαιρνε τον κόσμο όλο με τα δυνατά του χτυπήματα σε δέντρα, πόρτες και παραθυρόφυλλα, είχαμε ζήσει την μικρότερη νύχτα.

Το καλοκαιράκι σήμερα το πρωί φάνηκε μαζί με τον Ήλιο απέναντι στα Λασιθιώτικα βουνά. Με ένα μάτσο στάχυα κατηφόριζε, κουτρουβαλούσε σχεδόν τις πλαγιές τους. Τα χάχανα από τα γέλια του αντηχούσαν σε ολόκληρη την πλάση. Κι όσο πλησίαζε τον έβλεπα ροδοκόκκινο, με ψάθινο μικρό καπέλο, μανίκια σηκωμένα ίσαμε τους αγκώνες του και ένα ψαράδικο παντελόνι στο χρώμα της πιο γαλάζιας θάλασσας. Ένα καλάθι κρατούσε στ’ άλλο του χέρι μ΄ όλους τους καρπούς που τον είχε φιλέψει ο παππούς ο Χρόνος, ο πατέρας του, απ΄ το μεγάλο περβόλι του. Σύκα, καρπούζια, βερίκοκα, αχλάδια, πεπόνια, ροδάκινα και σταφύλια άγουρα ακόμα, πράσινα να τα κρατά στον Αύγουστο, να του δείξει πως η σοδειά και φέτος θα προκόψει. Είχε και βότανα,μυρωδικά μπόλικα το καλάθι του. Μύριζε το βουνό ρίγανη, αρισμαρί, φασκόμηλο και δυόσμο. Κι έτρεχε με τόση δύναμη που σχεδόν έπεσε πάνω μου.

-         

-Εεεε… στάσου μια στιγμή! Μια φωτογραφία να πάρω στο ξημέρωμα κι ύστερα μπες  στ’ αμάξι να κατέβουμε στη θάλασσα! Του ‘πα όσο πιο γλυκά μπορούσα…

-     -Γρήγορα, γρήγορα έχω μαντάτα μπόλικα για την ξαδέλφη της μάννας μου, τη θεία Θάλασσα. Να στολίσω θέλω με γιρλάντες τα καραβάκια. Να βάλω χρυσόσκονη στα δίχτυα των ψαράδων. Να χαϊδέψω τα ψαροπούλια στις ακρογιαλιές. Να ψάξω να βρω την γοργόνα, την Μυριόκαλλη, να της γεμίσω κοχύλια και μαργαριτάρια τα μαλλιά της να με πάρει βαθιά στα γαλάζια νερά, να μυρίσω την αλμύρα και να γευτώ τ αλάτι, το γιατρικό της ψυχής μου.

     

Ένα σάλτο έδωσε και στρογγυλοκάθισε στο πίσω κάθισμα. Γέμισε φως, ομορφιά και αρώματα το αυτοκίνητο και μουσικές που έρχονταν από τα βάθη της γης, τον ουρανό και τα πουλιά που μας ακολουθούσαν. Σαν πομπή μοιάζαμε, με νταούλια και παράτες, σαν να πηγαίναμε σε κάποιο πανηγύρι κι είχαμε καλεσμένο σπουδαίο επισκέπτη, τρανό!Κι όσο οδηγούσα του ανιστορούσα τι πίστευαν οι άνθρωποι για τούτη τη μέρα. Κι άκουγε με προσοχή κι ανοιγόκλεινε τα γαλάζια του μάτια κι ένιωθα τη λάμψη τους πάνω και γύρω στη πλάση ολόκληρη…

Οι επιστήμονες, και  η παράδοση μας λένε πως τούτη τη μέρα ξεκινά το «Λιοτρόπι» ή θερινό ηλιοστάσιο. Η ημερομηνία που «πέφτει »κάθε χρόνο εξαρτάται από το Πάσχα, λόγω του τρόπου με τον οποίο υπολογίζουμε τις ημέρες στο Γρηγοριανό ημερολόγιο.

Η μεγαλύτερη ημέρα του χρόνου, η σημερινή δηλαδή,  είχε προχωρήσει το διάβα της  και ο πιο καυτός καιρός ήταν προ των πυλών. Στο βόρειο ημισφαίριο, αν και περιμένουν μέχρι τον Ιούλη ή τον Αύγουστο για το πιο καυτό καλοκαίρι επειδή ο ήλιος προβάλει μεγαλόπρεπα καθιέρωσαν την ημέρα τούτη  σαν Γιορτή της Μουσικής. Κι από σήμερα ξεκινά και εκείνο που ονομάζουνε «υστέρηση των εποχών». Δηλαδή αν και το καλοκαίρι είναι εδώ η πολύ ζέστη θα ξεκινήσει ένα με δύο μήνες αργότερα.  Τον Αύγουστο, το νερό των θαλασσών, θα είναι πολύ πιο ζεστό.Η γη και οι ωκεανοί χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να ζεσταθούν μετά το κρύο του χειμώνα.

Απόψε λοιπόν, μιας και επίσημα μπαίνει το θερινό λιοτρόπι λένε πως ανοίγουν τα ουράνια.

Μ’  ανοιχτό το στόμα μ’ άκουγε το καλοκαιράκι! Συνέχισα απτόητη…

Οι «Πύλες » του Ομήρου, τα «Στόμια» του Πλάτωνα» είναι τα ανοίγματα που ανεβοκατεβαίνουν στον άλλο κόσμο οι ψυχές κι όσες δεν έφυγαν την ημέρα της Πεντηκοστής προλαβαίνουν τούτη την ήμερα να κάνουν το μεγάλο τους ταξίδι. Η  21^η  Ιουνίου είναι αρχή του θερινού ηλιοστάσιου και η 21η Δεκεμβρίου αρχή του χειμερινού. Η μεγαλύτερη μέρα και η μεγαλύτερη νύχτα, αντίστοιχα. Οι δύο μέρες που «κρίνεται» το φως του Ήλιου και γιορτάζεται με Φωτιά, με «φωτάκια» μικρά την μέρα του Δεκέμβρη, εκείνα των Χριστουγέννων που φωτίζουν τη νύχτα και το δρόμο του Ήλιου και με αποκορύφωμα τις πελώριες φωτιές ή λαμπαδηδρομίες την ημέρα των Φώτων  και αντίστοιχα το καλοκαίρι με τις φωτιές του Κλήδονα, του Άι Γιαννιού. Τις μέρες επίσης των ηλιοστασίων κυριαρχούν τα μαντέματα και η τύχη. Την Πρωτοχρονιά με το φλουρί της βασιλόπιτας ή την χαρτοπαιξία  τότε που η μέρα αρχίζει να μεγαλώνει, ενώ τον Ιούνιο που αρχίζει να μικραίνει, στο χάσιμο της, τα κορίτσια αναζητούν την τύχη στα μαντέματα του κλήδονα και στα σημάδια της στάχτης της φωτιάς του Άι Γιάννη.

Στα πιο παλιά χρόνια, στις 20 του Ιούνη  διανυκτέρευαν  όλη την νύχτα οι άνθρωποι, σε ομάδες τρώγοντας, πίνοντας και χορεύοντας και μόλις χάραζε σε πολλά μέρη της Ελλάδας  έβαζαν μια  μαγείρισσα μέσα στο καζάνι , περνούσαν ξύλα από τα χέρια του καζανιού και το σήκωναν τέσσερις  άνδρες. Κατέβαιναν όλοι μαζί με αυτήν την σύνθεση στην εξοχή . Εκεί περίμεναν να βγει ό ήλιος να δουν πως γυρνά εκείνη την μέρα, σαν τον τροχό της τύχης ή αλλιώτικα, και πάλι με χορό γύριζαν πίσω και πήγαιναν στην εκκλησιά.

Οι παραδόσεις, τα παρατηρήματα και τα μαντέματα βρίσκονται ακόμα στην αρχή. Τρεις μέρες κρατούν οι γιορτές , οι «καυτερές», όπως τις έλεγαν με αποκορύφωμα τις Φωτιές του Αϊ Γιάννη, στις 24 του Ιούνη που σύντομα θα δούμε αναλυτικά.

Με όλα τούτα τα παμπάλαια παρατηρήματα φτάσαμε κάτω στη θάλασσα. Είχε ανέβει ήδη ο ήλιος ψηλά. Βοριαδάκι φυσούσε και τα μαλλιά του ξανθού αγοριού ανεμίζανε ανέμελα. Κατέβηκε γρήγορα γρήγορα…Στην πρώτη βάρκα που είδε στο λιμάνι θέλησε να μπει  με μια δρασκελιά, να συναντήσει όλα, εκείνα  που μου περιέγραψε…Τον έχασα απ’ τα μάτια μου, αλλά ένιωθα πως θα μένε για πολύ καιρό γύρω μου…

Όσο για σας βγείτε απόψε το βράδυ και αγναντέψτε απ’ τα μπαλκόνια, τις αυλές τον ουρανό. Μπορεί και να προλάβετε να πείτε μίαν ευχή, μπορεί και να αναγνωρίσετε κάποια από τα δικά σας φωτεινά αστέρια.

Και στο μικρό καλοκαιράκι να ΄χετε το νου σας. Τριγυρίζει ξυπόλυτο σε αυλές, μπαλκόνια, παραλίες και σκορπά μόνο το γέλιο, τη χαρά και το φως. Να «παίζετε» μαζί του, να γελάτε και να χαίρεστε την παρέα του, σε ίσκιους και γαλάζια νερά, σε βουνοκορφές και φαράγγια. Παντού τρυπώνει και χαρίζει την ψυχή του…

Καλό καλοκαίρι … επισήμως λοιπόν!