Ήταν στις 16 Ιανουαρίου του 1616...Τέσσερις αιώνες έχουν περάσει από τη γέννηση του Δουκός Μποφώρ!

Σήμερα συμπληρώνονται 400 χρόνια, τέσσερις ολόκληροι αιώνες από την ημέρα που ο  Duc de Beaufort( Δούκας Μποφώρ ) γεννήθηκε. Ήταν στις 16 Ιανουαρίου του 1616. Η πόλη του Χάνδακα, του Μεγάλου Κάστρου , του σημερινού Ηρακλείου τον γνωρίζει πια καλά. Ο δρόμος που είναι αφιερωμένος στη μνήμη του είναι  από τους πλέον πολυσύχναστους και πολυδιάβατους από πεζούς και οχήματα, εκεί  στην Πύλη Σαμπιονάρα… σε ανάμνηση εκείνων των καιρών κι εκείνων  των συμβάντων που στοίχειωσαν την ιστορία και έμειναν ζωντανά όλα τα γεγονότα ως τις μέρες μας.

Ήταν εγγονός του βασιλιά της Γαλλίας Ερρίκου IV ή αλλιώς Ερρίκου του Μεγάλου και της ερρωμένης του Γαβριέλας Ντ Εστρέ, Μαρκησίας του Monceaux και αργότερα Δούκισσας του Μποφώρ. Ένα από τα τρία τους παιδιά είναι ο  Καίσαρ των Βουρβόνων ο  οποίος μετά τον θάνατο της μητέρας του αναγνωρίζεται επίσημα από τον πατέρα του όπως και τα άλλα δυο του αδέλφια. Ο Καίσαρας παντρεύεται την Φραγκίσκη της Λωρραίνης κόρη του Δούκα της Λωρραίνης. Έτσι γεννιέται  ο Φρανσουά ντε Βαντόμ Δούκας του Μποφώρ όπως είναι το πλήρες όνομά του.

O Δούκας Μποφώρ γίνεται γνωστός στους Κρήτες όταν στις 19 Ιουνίου 1669 έρχεται στον Χάνδακα με μια  μεγάλη γαλλική στρατιά με 6.000 άνδρες και 45 πλοία. Είναι η βοήθεια που περιμένει ο Μοροζίνι από τον βασιλιά της Γαλλίας Λουδοβίκο ΙΔ΄ με  επικεφαλής τον δούκα του Navaille , τους στρατηγούς Colbert και Bresse και τον ναύαρχο Francois de Vendome Δούκα του Beaufort. Ανάμεσα στους άνδρες που έρχονται να πολεμήσουν τους Τούρκους είναι αρκετοί ευγενείς και ιππότες. Ο Μοροζίνι αποφασίζει τότε μαζί με τους Γάλλους να γίνει έξοδος αυτών και επίθεση από την ανατολική μεριά της πόλεως με στόχο να καταστρέψουν το πυροβολικό των Τούρκων και να καταφέρουν να ελευθερώσουν την πόλη από την στενή πολιορκία των τόσων χρόνων.  Την αρχηγία ανέλαβε ο Δούκας Φρανσουάζ Μποφώρ. Είναι πια 23 Ιουνίου και η επίθεση γίνεται από το ύψωμα της Χρυσοποηγής ή Μεσκινιάς ( σύμφωνα με τον Ν. Σταυρινίδη ). Ένα άλλο τμήμα θα έκανε την έφοδο από την πλευρά της παραλίας δηλαδή στην Πύλη Σαμπιονάρα. Τέλος μια τελευταία δύναμη θα επιτιθόταν από την πλευρά της Φορτέτσας. Ο Ίδιος ο Μποφώρ θα ήταν από την  μεριά της Σαμπιονάρας με 1500 άνδρες. Σχέδιο είχε  ετοιμάσει και ο Κιοπρουλής .Είχε πολύ στρατό στον Χάνδακα και επίσης η τακτική του ήταν να υποχωρήσει στην αρχή και στη συνέχεια να επιτεθεί με λύσσα και μεγάλη σφοδρότητα.

Λίγο πριν ξημερώσει η 25η Ιουνίου ο Δούκας του Νοάιγ , υπαρχηγός της Γαλλικής στρατιάς δίνει τις τελευταίες οδηγίες και τα πρώτα σώματα αρχίζουν την επίθεσή τους. Όμως δεν έχουν δει καθαρά λόγω της νύχτας και η επίθεση γίνεται σε ένα γερμανικό απόσπασμα που εκτελούσε χρέη πολιτοφυλακής. Το ανακαταλαμβάνονται αμέσως και ρίχνονται στη μάχη με περισσότερο θάρρος κατά των Τούρκων. Οι Τούρκοι ξαφνιασμένοι υποχωρούν και οι Γάλλοι κατορθώνουν να φτάσουν στο ύψωμα της Χρυσοπηγής. Από την μεριά που θα επιτιθόταν ο Μποφώρ , της Πύλης Σαμπιονάρας,  τα πράγματα είναι λίγο διαφορετικά. Από τους 1500 άνδρες τον ακλουθούν μόνο 300 .Καταφέρνει ωστόσο να εισχωρήσει στις Τούρκικες γραμμές  και να πετύχει την πρώτη αυτή επίθεση. Ο ενθουσιασμός των Γάλλων ήταν  τέτοιος που αντί να κρατήσουν τις θέσεις τους άρχισαν του πανηγυρισμούς και το πλιάτσικο των Τούρκικων σκηνών. Ξαφνικά ακούστηκε ένας πάρα πολύ δυνατός κρότος και μαύρος καπνός υψώθηκε στην περιοχή της Χρυσοπηγής. Επρόκειτο για μια πολύ δυνατή έκρηξη που ξέσπασε από την αποθήκη μπαρουτιού και όπλων των Τούρκων. Οι Γάλλοι στρατιώτες τράπηκαν σε φυγή και οι Τούρκοι άρχισαν να τους κυνηγούν και να τους επιτίθενται όπως ακριβώς είχαν σχεδιάσει. Το αποτέλεσμα της επίθεσης αυτής ήταν  να χαθούν περίπου 245 Γάλλοι αξιωματικοί και 560 στρατιώτες. Αρκετοί εξαφανίστηκαν ή κομματιάστηκαν από την φοβερή έκρηξη ανάμεσά τους και ο Δούκας του Μποφώρ. Οι Τούρκοι βρέθηκαν με το αναπάντεχο αυτό γεγονός να θριαμβολογούν με την κατάσταση που δημιουργήθηκε. Η έφοδος αυτή τον Γάλλων απέτυχε και μάλιστα με πολύ σοβαρές απώλειες για αυτούς. Με την εξαφάνιση του Δούκα που θεωρήθηκε μεγάλο μυστήριο δημιουργήθηκαν και πολλές άλλες προστριβές ανάμεσα στους Βενετσιάνους και τους Γάλλους και να χαθεί σχεδόν οριστικά η εμπιστοσύνη μεταξύ τους.

Λένε πως μετά την έκρηξη που σκότωσε οκτώ από τους άνδρες του επιτελείου του Μποφώρ καθώς και το άλογό του και επιστρέφοντας στο φρούριο μαζί με τον υπασπιστή του χάθηκε. Πιθανότατα με τον πανικό που επικράτησε κανείς δεν τον ξαναείδε ποτέ , ούτε το πτώμα του  βρέθηκε κάπου. Έτσι οι γάλλοι στρατιώτες άφησαν να διαδοθεί στο στρατόπεδο ότι ο Μποφώρ δεν σκοτώθηκε αλλά πιάστηκε αιχμάλωτος από τους Τούρκους. Άρχισαν έρευνες , διαπραγματεύσεις και προσπάθειες να εξαγοράσουν με χρυσό τον αρχηγό τους. Από μαρτυρίες του Τούρκου ιστορικού Ρασίτ μαθαίνουμε για τις ενέργειες αυτές των Γάλλων, αλλά και  πως ήταν αδύνατον να διακριθούν τα χαρακτηριστικά όλων όσων είχαν σκοτωθεί, εκείνη την ώρα,  μιας και τα πτώματα είχαν και διαμελιστεί και αλλοιωθεί λόγω της ζέστης που επικρατούσε την καλοκαιρινή μέρα του Ιούνη. Ο Δούκας Μποφώρ ήταν ένας άνδρας υψηλού αναστήματος με ξανθά μακριά μαλλιά.  Ένας άλλος ιστορικός ο Bigge αναφέρει στις γραφές του πως ο Κιοπρουλής επιστρέφοντας στο δικό του στρατόπεδο άδειασε μπροστά στους στρατιώτες του πέντε μεγάλα σακιά με κομμένες και αλατισμένες κεφαλές σκοτωμένων Γάλλων που τις είχαν μαζέψει με σκοπό να τις στείλουν στην Κωνσταντινούπολη αλλά δεν βρήκαν ανάμεσα τους το κεφάλι του Μποφώρ. Έτσι σχηματίστηκε ένας θρύλος για την εξαφάνισή του που ακόμα και μέχρι σήμερα κανένας δεν γνωρίζει τι πραγματικά συνέβη στον άτυχο άνδρα εκείνη την ημέρα του Ιούνη στον Χάνδακα.

Για να θυμούνται τον ναύαρχο Δούκα Μποφώρ  περίπου δύο μισυ  αιώνες μετά ,η σημερινή πια πόλη του Ηρακλείου ονόμασε ένα περιφερειακό δρόμο της :Οδός Δουκός Μποφώρ.  Η προσωπικότητά του ενέπνευσε τον μεγάλο Αλέξανδρο Δουμά για να δημιουργήσει ένα φανταστικό του πορτρέτο σε ένα από τα βιβλία του με τον τίτλο : «Είκοσι χρόνια μετά !» καθώς και την ιστορία ενός άλλου του βιβλίου : το « Σιδηρούν Προσωπείον».

Η μάχη αυτή των Γάλλων ήταν η τελευταία μάχη που δόθηκε στον Χάνδακα μέχρι την παράδοση του στους Τούρκους τον Σεπτέμβριο του 1669.

ΠΗΓΕΣ:

Η τελευταία περίοδος της Πολιορκίας του Μ. Κάστρου, Ν. Σταυρινίδης, Ηράκλειο 1979

Επίτομη Ιστορία της Κρήτης, Ι. Μουρέλλου, εκδ. Νικ. Αλικιώτη.1934

Χάνδαξ – Ηράκλειον, Ιστορικά σημειώματα, Στεφ. Ξανθουδίδου. επιμ. Στυλ. Αλεξίου, 1964

Εφημερίδα ΠΑΤΡΙΣ

Δημοσιεύτηκε στις 16 Ιανουαρίου 2016 στο Cretalive.gr  :http://www.cretalive.gr/history