Tα παραμύθια του Σαββάτου...

… γράφει, σχολιάζει και παρουσιάζει η Ελένη Μπετεινάκη*!

Μύθος και όνειρο σαν ενωθούν το αποτέλεσμα θα βγει άκρως εντυπωσιακό. Τότε θα φτιαχτεί κι ένα  νέο παραμύθι που θα συντροφεύει όλους μας στα επόμενα χρόνια. Τόλμημα λέγεται να μπορεί κάποιος  με ιδιαίτερο ταλέντο να  ακουμπήσει ήδη γνωστές ιστορίες. Να τις αναδείξει και να τις …προχωρήσει ακόμα πιο πέρα. Έτσι κι οι σημερινές μας ιστορίες. Μύθοι της αρχαίας Ελλάδας για ήρωες και τέρατα που μιλούν, αγωνίζονται, ματώνουν, πέφτουν και ξανασηκώνονται, δημιουργούν, νικούν και κατακτούν. Κατακτούν θέση σε μουσεία, στην φαντασία και στην καρδιά μας. Ακόμα το τόλμημα γίνεται  πιο δύσκολο σαν ένα ποίημα που γνωρίζει όλος ο κόσμος ξαναγράφεται με σεβασμό στην παράδοση, στην πλοκή και στην ιστορία !

Μύθοι και ποιήματα, ψέματα ή αλήθεια; Μα έτσι δεν είναι όλα τα παραμύθια; 

Τα βόδια του Γηρυόνη, Μαρία Αγγελίδου( εικ: Ίρις Σαμαρτζή),εκδ. Μετάιχμιο

Η δεύτερη ιστορία της Μαρίας Αγγλελίδου μιλάει για ήρωες και χρυσάφια. Κι αν τα μήλα των Εσπερίδων μιλούσαν για το χρυσάφι του Βορρά τα βόδια του Γηρυόνη , ένας ακόμα άθλος του ήρωα – ημίθεου Ηρακλή, αναφέρεται στο χρυσάφι της Δύσης. Το χρυσάφι είναι ένα από τα πιο πολύτιμα πράγματα που επιθυμούν πάντα οι άνθρωποι και ιδιαίτερα οι βασιλείς από τότε που υπάρχει ο κόσμος. Και φυσικά υπάρχει και μια Χώρα, η Χρυσή που το χρυσάφι δεν τελειώνει ποτέ και φυσικά και ένας τρανός γίγαντας που το φυλάει, ατρόμητος και φοβερός, ο Γηρυόνης. Πονηρός πολύ αλλά όχι όσο ο Ηρακλής. Όπου κι αν έκρυψε το χρυσάφι της γης κι όσο και αν προκάλεσε τον ήρωά μας σε μονομαχία , έχοντας στο μυαλό του πως θα τον νικήσει, τα πράγματα δεν έγιναν ακριβώς έτσι. Ο Ηρακλής μόνο με μια σαϊτιά κατάφερε να πληγώσει και τα  τρία κορμιά του Γηρυόνη. Και αν και κατάφερε να γλυτώσει στην αρχή από την Ήρα που του δημιούργησε προβλήματα, και να πάρει όλο το χρυσάφι, η συνέχεια ήταν μια μεγάλη περιπέτεια κι ένα ατέλειωτο ταξίδι. Γνώρισε κόσμους παράξενους ο Ηρακλής, παντρεύτηκε γυναίκες αλλόκοτες στο διάβα του, και γύρισε σχεδόν όλο τον κόσμο μέχρι να φτάσει στον τελικό προορισμό του με τη βοήθεια των βοδιών του Γηρυόνη και πάνω απ όλα της εξυπνάδας του.

Η Ίρις Σαματζή έχει εικονογραφήσει του το  μυθολογικό παραμύθι με σχέδια, χρώματα και εμπνεύσεις πολύ εντυπωσιακές. Ο μύθος αγκαλιάζει το παραμύθι της Μαρίας Αγγελίδου  και το αποτέλεσμα καταπληκτικό για μία ακόμα φορά.

Τα « μυθολογικά παραμύθια», η νέα σειρά του Μεταίχμιου, είναι ιστορίες που μπλέκουν τον μύθο με το παραμύθια και διαβάζονται μέσα σε 10 λεπτά, επιδρούν όμως για πολλές πολλές ώρες και μέρες. Περιπέτειες, ανθρώπινες αξίες , φόβοι και χαρές ξετυλίγονται από την  γραφή που θυμίζουν ή μαθαίνουν στα παιδιά τους μύθους της Αρχαίας Ελλάδας με τρόπο ευχάριστο και διδάσκουν χωρίς να κουράζουν.

Το αίνιγμα της Σφίγγας, Κώστας Πούλος, (εικ: Σοφία Παπαδοπούλου), εκδ. Μεταίχμιο

Και οι μύθοι συνεχίζονται με ένα ακόμα μυθολογικό παραμύθι της ίδιας σειράς, τούτη τη φορά γραμμένο από τον Κώστα Πούλο και εικονογραφημένο από την Σοφία Παπαδοπούλου.Ο συγγραφέας στις δικές του ιστορίες, ήδη έχουμε αναφέρει πως καταπιάνεται με τα μυθολογικά τέρατα. Η σφίγγα, λατρεμένη , εντυπωσιακή και τρομακτική συγχρόνως μορφή των αρχαίων μύθων , πρωταγωνιστεί σ΄αυτήν την ιστορία. Ένα τέρας με ανθρώπινο κεφάλι, κορμί λιονταριού, φτερά, και ουρά φιδίσια. Τρώει ανθρώπους που δεν καταφέρνουν να λύσουν αινίγματα και γρίφους. Γνωστές σε μας είναι η Ναξία (σφίγγα της Νάξου) που βρίσκεται στο Μουσείο των Δελφών, παρέα με τον Ηνίοχο και δύο κούρους από το Άργος. Κι ίσως τις νύχτες τις ζεστές του καλοκαιριού να ζωντανεύουν, να φεύγουν από τις θέσεις τους και να γυρνούν σε μέρη αγαπημένα και γνωστά… να ξαναζούν την ιστορία και τον μύθο. Άλλες γνωστές σφίγγες είναι εκείνη της Αιγύπτου, η διάσημη Σφίγγα της Γκίζας που όμως σπίτι της έχει την έρημο  κι όχι τον χώρο  ενός μουσείου όπως η δικής μας ή η Σφίγγα της Θήβας που σκότωσε μεν πολλούς ανθρώπους αλλά η ίδια δε, έδωσε τέλος στη ζωή της σαν ο Οιδίποδας κατάφερε να λύσει το αίνιγμά της.

Πλοκή, ιστορία, μύθος ανακατεμένα αλλά μάλλον σε σωστή σειρά και αποτέλεσμα. Παραμύθι και μύθος. Εικόνα και χρώμα .Εντυπωσιακό και αυτό το εγχείρημα. Μάθηση χωρίς κόπο και άχρηστες πληροφορίες που κουράζουν και στην ουσία δεν μένουν. Με τρόπο απλό , ευχάριστο, διδάσκεσαι χωρίς να θες να σταματήσεις να …μαθαίνεις. Ίσα ίσα δημιουργείται η  διάθεση για περισσότερη αναζήτηση νέων μύθων και τεράτων που γεννήθηκαν  κάποτε, κι ίσως να είναι ψέματα ,ίσως και να είναι αλήθεια. Το ταξίδι στο μύθο έχει σημασία, όπως και στη ζωή, η περιπέτεια και οι στιγμές που ζει κάποιος σε όλη τη διάρκειά του!

Και τα δύο βιβλία συνοδεύονται από εκπαιδευτικές δραστηριότητες που συντάχτηκαν από την Μαρία Γονιδάκη.

Ερωτόκριτος, Κατερίνα Μουρίκη , Ιωάννα Κυρίτση –Τζιώτη, (εικ : Ίρις Σαμαρτζή), εκδ. Διάπλαση

Ο Ηράκλης ήταν ο βασιλιάς – Ρήγας  των Αθηνών. Ρήγισσα ήταν η Άρτεμις, γυναίκα όμορφη, καλή και ξακουσμένη. Ο καημός κι η πίκρα του ζευγαριού δεν ήταν άλλη παρά η απόκτηση ενός παιδιού. Και κάποια στιγμή κι ας πέρασαν τα χρόνια γεννήθηκε η Αρετούσα. Κόρη λαμπρή, πανέμορφη και ξακουστή σ΄ όλον τον τότε γνωστό κόσμο. Σαν μεγάλωσε μα κι η ομορφιά κι η φήμη της  ακόμη πιο πολύ, συναντά το γιο του Πεζόστρατου, τον Ερωτόκριτο και ένας  έρωτας ανάμεσα τους θα γεννηθεί. Άλλες εποχές, άλλες οι συνήθειες , άλλα τα καμώματα των καιρών. Ο κρυφός έρωτας του παλληκαριού τραγουδιέται με καντάδες και ξενύχτια κάτω από το μπαλκόνι της Αρετούσας. Το μαθαίνει ο Ηράκλης, του στήνει  παγίδα, ακολουθεί μακελειό και για να σωθεί αναγκάζεται να φύγει από την πόλη και την αγαπημένη του. Ο Πεζόστρατος αρρωσταίνει από την στεναχώρια του  και τη ντροπή του και η Αρετούσα τον επισκέπτεται. Εκεί  στο δωμάτιο του Ερωτόκριτου, βρίσκει ένα σημάδι, ένα χαρτί με μια ζωγραφιά που την απεικονίζει και τους στίχους από τα τραγούδια που της έλεγε.

Όταν ο νέος επιστρέφει, η Αρετούσα του στέλνει ένα καλάθι με μήλα σαν ένδειξη αγάπης. Ο Ηράκλης και πατέρας της Αρετούσας, οργανώνει κονταρομαχίες στις οποίες ο Ερωτόκριτος αναδεικνύεται νικητής. Οι δύο νέοι  ξανασυναντιούνται  κι  ο Ερωτόκριτος αποφασίζει να ζητήσει την Αρετούσα σε γάμο. Ο Ηράκλης δεν θέλει καν να ακούσει τούτη την πρόταση, εξοργίζεται και  εξορίζει τον Ερωτόκριτο.Την ίδια του την κόρη στέλνει επίσης  στην φυλακή. Οι μέρες περνούν, τα χρόνια και οι καιροί αλλάζουν. Η ξακουστή Αθήνα πολιορκείται και ο ίδιος ο  βασιλιάς κινδυνεύει να  σκοτωθεί. Σώζεται από τον Ερωτόκριτο, τον οποίο δεν αναγνωρίζει γιατί έχει μεταμφιεστεί. Ο Ηράκλης τότε για να ευχαριστήσει τον ξένο του προσφέρει για σύζυγο την κόρη του αρκεί να  την πείσει ο νέος γιατί εκείνη δεν δέχεται να κάνει άνδρα της κανέναν.  Η Αρετούσα  δεν αναγνωρίζει τον Ερωτόκριτο και φυσικά αρνείται την πρόταση γάμου. Ο Ερωτόκριτος την υποβάλλει σε δοκιμασίες για να επιβεβαιώσει την πίστη της και τελικά βγάζει και της δείχνει το δακτυλίδι που του ‘ χε δώσει σαν εξορίστηκε.Η Αρετούσα νομίζει πως ο αγαπημένος της δεν βρίσκεται στην ζωή. Σαν πέφτει λιπόθυμη και συνέρχεται ύστερα από λίγο , ο Ερωτόκριτος αποκαλύπτεται και η χαρά, η ευτυχία και η αγάπη βρίσκουν το δρόμο τους που σφραγίζονται με γάμο λαμπρό!

Τούτο το ποίημα που έγραψε πριν από πεντακόσια περίπου χρόνια ο Βιτσέντζος Κορνάρος και μάλιστα σε κρητική διάλεκτο, είναι δύσκολο να σκεφτεί κάποιος να το ακουμπήσει πόσο μάλλον να  τολμήσει τελικά να το διασκευάσει με τεράστιους κινδύνους να μην αρέσει το αποτέλεσμα. Όλοι  μας , μικροί και μεγάλοι γνωρίζουμε κάποιους από τους στίχους του και φυσικά την απίστευτη μουσική του Ξαρχάκου  που έχει γραφτεί  για αυτό. Ωστόσο  είναι μεγάλο και προκλητικό το εγχείρημα να προσπαθήσει κάποιος να κάνει μια τέτοια διασκευή με πολύ εντυπωσιακό αποτέλεσμα και να απευθυνθεί στα μικρά παιδιά με σεβασμό στην ίδια την ιστορία και την παράδοση.

Η προσπάθεια των δύο συγγραφέων της Κατερίνας Μουρίκη και της Ιωάννας Κυρίτση τολμώ να πω πως είναι  αρκετά καλή. Με έμμετρο τρόπο , απλό και κατανοητό αποδίδουν την ιστορία που έχει φτάσει η φήμη της στα πέρατα του δικού μας κόσμου. Φυσικά δεν μπορεί κάποιος να μην σταθεί την πολύ καλή έκδοση και στην επιμελημένη και ξεχωριστή εικονογράφησή της. Η Ίρις Σαμαρτζή δημιούργησε για μια ακόμη φορά μια εντυπωσιακή απεικόνιση του ποιήματος  της Αρετούσας και του Ρωτόκριτου που συγκινεί, αποτυπώνεται και ευχαριστεί ιδιαίτερα, τα μικρά παιδιά. Συμβολικές εικόνες, σεβασμός στο μεγαλείο του ποιήματος και στην φαντασία  του καθενός μας.

Το βιβλίο συνοδεύεται από CD με πρωτότυπη μουσική του Νίκου Παπαδογιώργου, σε ερμηνεία της Αθηνάς Χιώτη. Υπάρχει επίσης αφήγηση από τον  Κώστα Γιαλίνη. Αρκετά καλή δουλειά που ενδείκνυται με τη διασκευή της για διδαχή σε σχολεία και σε μικρές ηλικίες παιδιών.

*Η Ελένη Μπετεινάκη είναι νηπιαγωγός

Δημοσιεύτηκε στο Cretalive.gr στις 20 Ιουνίου 2015 : http://www.cretalive.gr/culture