Θωμάς Φανουράκης 1915 -1993...

"Αναμνήσεις του Στυλιανού Αλεξίου από Κρητικούς Ηρακλειώτες, όπως γράφει ο ίδιος, τους οποίους είχε γνωρίσει πολύ καλά".{από το βιβλίο :Κείμενα φιλίας και μνήμης, Στυλιανός Αλεξίου, εκδ. Δοκιμάκης, 2010}, αλλά και μια περιγραφή της πόλης του Ηρακλείου λίγο πριν τον πόλεμο του ΄40...

ΘΩΜΑΣ ΦΑΝΟΥΡΑΚΗΣ (1915-1993) - αποσπάσματα...
 
…Τον γνώριζα από τότε που ήμουν παιδί. Κατοικούσε προπολεμικά στην τότε οδό Κωνσταντίνου Παλαιολόγου (σήμερα Γιάννη Χρονάκη), γειτονικά με το σπίτι του παππού μου Στρατή Βουρδουμπάκη, στο οποίο οικογενειακώς έμενα.........

Τα κατάρτια

.... Περνώντας, έβλεπα την εξώπορτα του σπιτιού του πάντα ανοιχτή, όπως συνηθιζόταν τότε στο Ηράκλειο. Φαινόταν η αυλή με τις γλάστρες και τα λουλούδια γύρω από μια κεντρική λεμονιά, κάτω από την οποία δειπνούσαν τα δροσερά βράδια του καλοκαιριού οι Φανουράκηδες.Τα περισσότερα σπίτιαστο Ηράκλειο ήταν διόρωφες μονοκατοικίες και είχαν αυλές, που λειτουργούσαν ως πνεύμωνες του σπιτιού για τον αερισμό και τον φυσικό φωτισμό των γύρω δωματίων, και ως χώροι παιχνιδιού για τα παιδιά.....

Ο Θωμάς σ΄όλη του τη ζωή θυμόταν το Ηράκλειο των παιδικών του χρόνων, όχι από ρομαντική νοσταλγία, αλλά επειδή έβλεπε ότι η τότε πόλη, χωρίς υψηλές οικοδομές στα στενά, χωρίς μολυσμένο αέρα και πανδαιμόνιο τροχοφόρων, ήταν ανθρωπινότερη. Από παντού έβλεπες τον Ψηλορείτη και άκουγες χειμώνα καλοκαίρι τον ήχο της θάλασσας, ενώ πάνω μας συνεχώς περνούσαν , από άνοιξη ως το φθινόπωρο , χιλιάδες χελιδόνια..... 

το παιχνίδι

Ο Θωμάς εκτιμούσε την εποχή του και για κάτι άλλο. Υπήρχε ακόμη καλαισθησία στα σπίτια: “Δεν έβλεπες τίποτε άσχημο "όπως έλεγε χαρακτηριστικά" Ντουλάπες, μπουφέδες, τραπέζια, ήταν φτιαγμένα από επιπλοποιούς. Δεν ήταν απρόσωπα και κρύα βιομηχανικά προϊόντα. Πλαστικά δεν υπήρχαν. Οι τοίχοι δεν καλύπτονταν από άθλιους ζωγραφικούς πίνακες ή " αφίσες" και " πόστερς"..............
.....  Αργότερα, μετά τον πόλεμο, άρχισα να κάνω συντροφιά με τον Θωμά. Τον επισκεπτόμουν στο ζωγραφικό εργαστήριό του, που άλλαζε κατά διαστήματα θέση στο Ηράκλειο. Τελικά ο Θωμάς εγκαταστάθηκε στο ιδιόκτητο μικρό “ατελιέ” του στην περιοχή Πεντεβή, που ήταν επί πολλά χρόνια και κατοικία του. Κάναμε συντροφιά, μαζί με άλλους φίλους, και όλοι χαιρόταν την καλλιέργεια, την ειρωνεία και το “χιούμορ¨του..................

Το τηλέφωνο 1970,

Άλλοι πίνακες του είναι εκτεθειμένοι στη Δημοτική Πινακοθήκη, στον αναστηλωμένο βενετικό ναό του Αγίου Μάρκου. Ανήκουν στην τελευταία ζωγραφική παραγωγή του Φανουράκη, που είχε γίνει αρκετά γνωστή κια στην Αθήνα, και που χαρακτηριζόταν από μιαν ιδιότυπη τεχνική παράστασης ξύλινων επιφανειών, με λεπτομέρειες αντικειμένων ή τοπίου, στο βάθος. Εγινε λόγος από την κριτική για " μαγικό ρεαλισμό".Ο ίδιος αποκαλούσε τη ζωγραφική αυτή “μεταφυσική” με την έννοια ότι απέδιδε τη"μυστική αίσθηση της ζωής". .Από τους λογίους των Αθηνών που είχαν επισκεφθεί το εργαστήριό του στη δεκαετία του 1950, τον είχε εκτιμήσει κυρίως ο Ι.Μ.Παναγιωτόπουλος και τον είχε μνημονεύσει, βάσει των ως τότε έργων του, κυρίως ως προσωπογράφο, με άρθρο του στη Νέα Εστία.

Ο Φανουράκης είχε ζωγραφίσει και ωραίες " ακουαρέλες" τοπίων και συνοικιών του Ηρακλείου...

...Στο χρονικό διάστημα που ήμουν Εφορος Αρχαιοτήτων Κρήτης, ....ο Θωμάς είχε εργαστεί στο Μουσείο Ηρακλείου ως καλλιτεχνικός σχεδιαστής αρχαίων αντικειμένων.....

....Εζησε όλη του τη ζωή στο Ηράκλειο , και μόνο για ένα μικρό διάστημα ταξίδεψε στο Παρίσι, χωρίς, όπως φαίνεται να εντυπωσιαστεί πολύ.

Κείμενα Φιλίας και μνήμης , Στυλιανός Αλεξίου,εκδ. ΔΟΚΙΜΑΚΗΣ , 201http://www.bigbook.gr/index.php?lang_id=1&mode=singleBook&book_id=192577

Τα κείμενα που παρουσιάζονται στον τόμο αυτό αφορούν αναμνήσεις από εκλεκτούς κρητικούς τους οποίους ο Στυλιανός Αλεξίου είχε γνωρίσει πολύ καλά. Ήταν άνθρωποι που συνέβαλαν καθοριστικά στην άνοδο του πολιτιστικού επιπέδου στην Κρήτη και στην κυρίως Ελλάδα, με προβολή και στο εξωτερικό. Τα κείμενα αναφέρονται σε πρόσωπα όπως: Νίκος και Γαλάτεια Καζαντζάκη, Ανδρέας Καλοκαιρινός, Μενέλαος Παρλαμάς, Νικόλαος Πλάτων, Έλλη Αλεξίου, Παντελής Πρεβελάκης, Οδυσσέας Ελύτης, Κώστας Γεωργουσόπουλος, Θεοχάρης Δετοράκης και άλλοι.



Ο ίδιος Θωμάς Φανουράκης εξιστορεί από την εμπειρία τουγια τα πρώτα του βήματα στη ζωγραφική στο εργαστήριο του Αλεξανδρίδη,  μικρό παιδί ακόμα...  : { από το βιβλίο :Η Κρήτη των καλλιτεχνών, 19ος - 20ος αιώνας, Αγιογραφία, Ζωγραφική,Γλυπτική, Ντενίζ -  Χλόη Αλεβίζου, εκδ. Δοκιμάκης }

Το μικρό ντουλάπι, 1970, 

..."Πιστεύω πως η μοίρα του κάθε τεχνίτη προδιαγράφεται, από την ώρα της γέννησής του, με το τι πρωτοείδανε τα μάτια του και τι πρωτάκουσαν τ άφτιά του΄ θυμήθηκα αμέσως το πρωινό που τεσσάρω χρονώ, με πήρε από το χέρι η μάνα μου,για να με πάει πρώτη φορά στο σκολειό. Εγώ δοσ΄του να λέω : " Εγώ δε θέλω , εγώ δε θέλω". Ομως οι αντιρρήσεις σταμάτησαν, όταν διάκρινα μπροστά σ΄ανοιχτό παράθυρο, το προφίλ ενός νέου άντρα που κρατούσε στ΄ αριστερό χέρι ένα ίσιο, λεπτό βεργάκι με τρίχες στην άκρη.Μ αυτό το ραβδί άγγιζε μια τον ξύλινο δίσκο και μιά το μ΄ άσπρο μπογιά βαμμένο και στεγνωμένο χαρτόνι, όπως σα να το ξεσκόνιζε ελαφρά, άπλωνε πρώτα πάνω κει τα χρώματα κόκκινα και πορτοκαλιά που γίνονταν ουρανός σ΄ ώρα δύσης κι ύστερα χρώματα μενεξεδιά που γίνονταν βουνά.Κοιτούσα σα μαγεμένος....


( Ο πίνακας Το μικρό Ντουλάπι, του Θωμά Φανουράκη βρίσκεται στη συλλογή του Κ. Σχιζάκη στο Μουσείο Εικαστικών Τεχνών Ηρακλείου)

Η Πόλη του Ηρακλείου και ο Θωμάς Φανουράκης ... ( Απόσπασμα από το βιβλίο : η Κρήτη των καλλιτεχνών

Το χάρτινο ψάρι

....ολόκληρη η Ελλάδα και το Ηράκλειο χτίζονται.Παντού ξεφυτρώνουν τσιμεντοκολώνες.Το μπετόν σκεπάζει παραλίες, κάμπους , βουνά...Η αναρχία που επικρατεί είναι κάτι το ασύλληπτο....
Ο Θωμάς, βλέπει και καταγράφει και διαισθάνεται τι θα γίνει.Τώρα έχει το χρόνο να ζωγραφίζει . " Δεν είμαι πια Δημόσιος Υπάλληλος" , όπως έλεγε ο ίδιος.Στο εργαστήρι του στον Μπενετβή, από το παράθυρο του βλέπει τ΄ αμπέλια , τις ελιές και στο βάθος στην καταγάλανη λουρίδα της θάλασσας......Ζωγραφίζει σκαλωσιές, χάρτινους μύλους, ζύγια,χάρτινα πουλιά, σύμβολα όλα και φτάνει στις περίφημες αναμονές , τα σίδερα, που περιμένουν τη συνέχιση της οικοδόμισης...

Τον Θωμά τον πληγώνει η Ελλάδα , όπως έλεγε ο Σεφέρης.Το καταγγέλει και είναι αυστηρός, σκληρός, ασυμβίβαστος....




Η Κρήτη των Καλλιτεχνών, 19ος - 20ος αιώνας, Αγιογραφία, Ζωγραφική,Γλυπτική, Ντενίζ -  Χλόη Αλεβίζου, εκδ. Δοκιμάκης }

Με αναφορές σε περίπου διακόσιους, στην πλειονότητά τους άγνωστους έως σήμερα καλλιτέχνες (αγιογράφους, ζωγράφους και γλύπτες) που έζησαν στην Κρήτη την περίοδο 1800-1950, και με παρουσιάσεις και αναλύσεις έργων τους που συνοδεύονται από πλούσιο φωτογραφικό υλικό, η μελέτη, "Η Κρήτη των καλλιτεχνών", αποσκοπεί να αποτελέσει μία πρώτη γνωριμία με κεντρικές όψεις της παραγνωρισμένης ιστορίας της καλλιτεχνικής ζωής του τόπου. ... Η πρώτη καταγραφή και αποθησαύριση ενός άγνωστου υλικού που διαμορφώνεται αργά και προβάλλει μέσα από τα τεράστια αναχώματα που είχαν στηθεί στα χρόνια της σκλαβιάς και βρίσκει την ολοκλήρωσή του στις μέρες μας. Μια πραγματικά μεγάλη προσπάθεια, ένα χειροπιαστό αποτέλεσμα, ένας εμπλουτισμός της έρευνας της νεότερης ελληνικής ιστορίας της ζωγραφικής. Μια αποκάλυψη ονομάτων, ζωγραφικών έργων και συλλεκτών, που δεν μπορούν πια να μας αφήσουν αδιάφορους... Μαριλένα Ζ. Κασιμάτη Επιμελήτρια Εθνικής Πινακοθήκης

Δείτε το :http://www.bigbook.gr/index.php?lang_id=1&mode=singleBook&book_id=184685