Ζητούνται Αναγνώστες!: Με ένα λευκό Φτερό… στη Διεθνή Έκθεση Παιδικού Βιβλίου της Μπολόνια!

Της Ελένης Μπετεινάκη

(Σκέψεις, εμπειρίες, εντυπώσεις από την Bologna Children’s Book Fair 2024)

«Ναι, ήμουν κι εγώ εκεί…

Στην μοναδική Διεθνή Έκθεση Παιδικού βιβλίου της Μπολόνια που φέτος έγινε από τις 8 μέχρι και τις 11 Απριλίου.

Ένα μικρό άσπρο-κόκκινο βιβλίο με καλλιγραφικά
μαύρα γράμματα και εικόνες ονειρικές! Ταξίδεψα πάνω στο μαγικό χαλί μου «Με ένα λευκό φτερό» μαζί με την Μυρσίνη, την Ελευθερία, τον κατάλευκο κύκνο, και είδαμε τον κόσμο…αλλιώς!

Στριμωχτήκαμε σε ένα πολύ μικρό ράφι, αλλά σε περίοπτη θέση, που μπορούσα να δω όποιον περνούσε από μπροστά μου. Τεράστια τιμή, απέραντη υπερηφάνεια. Η μαμά μου είχε φροντίσει να μπορούν να με διαβάσουν και στα Αγγλικά. Παρόλα αυτά παρέμενα ένα από τα χιλιάδες βιβλία που λαχταρούσε να το ακουμπήσουν, να το ξεφυλλίσουν, να το διαλέξουν, και ίσως να το ταξιδέψουν ακόμα πιο ψηλά, ακόμα πιο μακριά, σε τόπους και γλώσσες διαφορετικές και σε τρυφερές αγκαλιές από χεράκια παιδικά.

Από την μεριά που στεκόμουν δύσκολα καταλάβαινες από ποια χώρα είχα ταξιδέψει. Εγώ προσπαθούσα να το φωνάξω δυνατά: ΕΛΛΑΔΑ είναι η πατρίδα μου, φως, ήλιος, γαλάζιο και λευκό τα χρώματά της. Όμως το φως στο δικό μου το ράφι λιγοστό και η ταμπέλα…ανύπαρκτη! Κοιτούσα πότε πότε τους συνταξιδιώτες μου, όμως κι εκείνοι γρήγορα «παρέδωσαν τα όπλα» γιατί ελάχιστοι μας έδιναν σημασία. Όμως εγώ συνέχιζα να στέκω όρθιο, να απολαμβάνω τις στιγμές. Αχόρταγα κοίταζα δεξιά κι αριστερά, άκουγα συζητήσεις, γέλια, γκρίνια κι αστεία. Στην αρχή δεν πολυκαταλάβαινα, με είχε συνεπάρει η πρώτη μου μεγάλη έξοδος από την χώρα μου, μετά όμως έβαλα τις σκέψεις μου στη σειρά.

Όμορφο το περίπτερο μας, όμως παράξενα στημένο. Στην «Reception» επικρατούσε το κατακόκκινο χρώμα. Εμένα μ άρεσε πολύ αυτό, μιας κι εγώ ήμουν κόκκινο, αλλά δεν αντιπροσώπευε τη χώρα μου. Κι ύστερα πάνω σε εκείνο τον πάγκο με τα χαρτιά και τους καταλόγους υπήρχαν αμέτρητοι φάκελοι με εξώφυλλα από τους πολυαγαπημένους μου ποιητές. Μπερδεύτηκα σαν μου είπανε τούτο το μαντάτο.

«Ωχ, σκέφτηκα, σε λάθος έκθεση ήμουν. Η μαμά είχε πει πως το ταξίδι μας θα ήταν στην μεγαλύτερη έκθεση

παιδικού βιβλίου, στον κόσμο. Τι γύρευαν εκεί τόοοσοι ποιητές;» Από δίπλα πετάχτηκε ένας συνταξιδιώτης μου κι άρχισε μεγαλύτερη γκρίνια. «Και τόσοι συγγραφείς ενήλικης λογοτεχνίας, και μάλιστα με περισσότερη προβολή και χώρο από εμάς;» Επισήμανε τούτη την λεπτομέρεια και όλοι μας προσπαθήσαμε να στρέψουμε το βλέμμα σε εκείνες τις βιβλιοθήκες. Δύσκολο γιατί ήταν από την άλλη μεριά, ένας ολόκληρος τοίχος.

«Δεν πειράζει», τους καθησύχασα, όμως όλοι πια είχαν …στεναχωρηθεί.

«Είδες πουθενά μια μεγάλη εικόνα από τις δικές μας σελίδες;»

«Ποιοι είναι οι ελληνικοί παιδικoί ήρωες;»

«Πως θα μας καταλάβουν, να πλησιάσουν στο δικό μας χώρο; »

«Οι δικοί μας εικονογράφοι, που φαίνονται, οι συγγραφείς μας;»

Οι συζητήσεις φούντωσαν στα ράφια, δεν μπορούσε πια κανείς να ησυχάσει.

«Μην στεναχωριέστε, θα μας καταλάβουν. Αν πλησιάσουν λίγο πιο κοντά μας!» Προσπαθούσα να τα καθησυχάσω. Όμως τίποτα… «Δείτε, δείτε, τους μοιράζουμε φυλλάδια και μια αστραφτερή κατακκόκινη τσάντα!» Τότε όλοι τους έβαλαν τα γέλια και κουνούσαν επικριτικά τις σελίδες τους…

«Άσε, Φτερό!» μου λέγανε « Δεν το σώζεις, με τίποτα».

Κάπου εδώ κλείστηκα κι εγώ στον εαυτό μου και απλά παρατηρούσα. Τότε ήρθε η μαμά μου και χαμογέλασα πλατιά. Μου είπε να μην ανησυχώ. Να απολαύσω το ταξίδι, να χορτάσω εικόνες, μυρωδιές, εμπειρίες.»

Χιλιάδες επισκέπτες, αμέτρητοι άνθρωποι από κάθε γωνιά της γης. Εδώ και φέτος ένα σταυροδρόμι πολιτισμών. Άνθρωποι από 100 χώρες, με 1500 έκθετες και πάνω από 30.000 εκδότες... Όπως καταλάβατε, τα βιβλία θα πρέπει να αριθμούσαν μερικά εκατομμύρια και πολλά από αυτά με φυσική παρουσία.

Πολλά τα εργαστήρια, οι συζητήσεις, οι ανακοινώσεις και οι συναντήσεις...

Για μένα δεν ήταν η πρώτη φορά που επισκεπτόμουν την Bologna Children’s Book Fair.Όμως το συναίσθημα ήταν ακόμα πιο έντονο.

Φέτος ήταν και το δικό μου βιβλίο ανάμεσα στα εκατομμύρια άλλα…

Φέτος ήξερα περίπου πως να κινηθώ, τι να προσέξω, που να εστιάσω περισσότερο.

Τι είδα και πως βίωσα όλο αυτό το τετραήμερο;

Μια σημαντική παρουσία της χώρας μας αλλά με λάθος, για μένα, τρόπο. Το «Λευκό Φτερό» τα είπε καλύτερα. Δαπανήθηκαν πολλά χρήματα, είμαι σίγουρη. Η ιδέα με τα τραπεζάκια και τις λευκές καρέκλες, πολύ δυνατή. Όμως όλα τα υπόλοιπα ήθελαν άλλον σχεδιασμό. Περισσότερο χώρο στα παιδικά βιβλία. ΚΑΜΜΙΑ παρουσία ενήλικης πεζογραφίας και ποίησης, περισσότερη «παιδική» εικόνα. Περισσότερη προβολή του προϊόντος που λέγεται παιδική λογοτεχνία και όχι τουριστικές καρτ ποστάλ από Κνωσό, Δελφούς, Αθήνα κ.λ.π.

Δεν ήταν τουριστική έκθεση, ήταν Παιδικό και Εφηβικό Βιβλίο, ΜΟΝΟ.

Ωραίος ο τοίχος με τους συγγραφείς μας που πήραν φέτος το κρατικό βραβείο για την παιδική λογοτεχνία. Εντάξει με την φυσική παρουσία των βιβλίων τους. Όμως γιατί και ένας ολόκληρος τοίχος με κάδρα – μακέτες πάλι των ίδιων εξωφύλλων; Και η προβολή στην τηλεόραση, καλή, όμως μετά τι; Έχουμε εξαίσια παιδική λογοτεχνία, σε μια δύσκολη γλώσσα για τους ξένους εκδότες αλλά υπέροχη δουλειά αξιόλογων συγγραφέων και εικονογράφων.

Ναι, υπήρχε μια μεγάλη βιβλιοθήκη με συμμετοχή 40 Ελλήνων εκδοτών. Βιβλιοθήκη, όχι εκθετική παρουσία. Ήταν εκεί οι καινούργιες εκδόσεις; Τα βιβλία που πραγματικά άξιζαν; Ή μήπως ξεσκαρτάραμε πάλι, όπως συμβαίνει στις ελληνικές εκθέσεις και παζάρια βιβλίων!

Ήταν Έκθεση, αγαπητό Υπουργείο Πολιτισμού. Όχι βιβλιοπωλείο με ράφια, λάθος στημένα. Η έκθεση της Μπολόνια που πωλούνται και αγοράζονται δικαιώματα βιβλίων (αυτός είναι ο σκοπός της) ήταν η 61^η… Συμμετέχουμε σαν χώρα πάρα πολλά χρόνια πια κι όμως οι προηγούμενες εμπειρίες δεν μας έπεισαν, δεν μας δίδαξαν για αυτό που πρέπει στην ουσία να δείξουμε!

Ρωτήστε μας του χρόνου, όλους εμάς που αγαπάμε το παιδικό βιβλίο. Κι είμαστε πάρα πολλοί, συγγραφείς, εικονογράφοι, βιβλιοπώλες, βιβλιοθηκονόμοι, δάσκαλοι, γραφίστες, απλοί άνθρωποι, και δώσαμε το παρόν και φέτος, θέλοντας να πληροφορηθούμε για νέες τάσεις, για το τι εκδίδουν άλλοι λαοί. Για να γνωρίσουμε από κοντά συγγράφεις, εικονογράφους, εκδότες, εκδόσεις και διαφορετικές ιδέες. Ρωτήστε μας πως θα ΕΠΡΕΠΕ να στηθεί, κατά τη γνώμη μας ένα περίπτερο που αφορά τα παιδικά βιβλία του τόπου μας. Ένα περίπτερο που θα τραβάει τα βλέμματα, τους χιλιάδες επισκέπτες, και γιατί όχι υποψήφιους αγοραστές και των δικών μας βιβλίων που δεν στερούνται απολύτως τίποτα από τους ξένους εκδοτικούς οίκους. (Εντάξει, όχι όλα, αλλά αρκετά)

Στα υπέροχα της έκθεσης τώρα εκτός από τα χιλιάδες βιβλία και τα αμέτρητα περίπτερα ήταν οι τόσο διαφορετικές κουλτούρες, τα events, οι αγοραπωλησίες δικαιωμάτων, τα απίστευτα χιλιόμετρα στα κόκκινα και μπλε χαλιά, οι συζητήσεις, τα εργαστήρια, τα μεγάλα γεγονότα – ανακοινώσεις αλλά και οι συναντήσεις με ανθρώπους γνώριμους και μη, που σε γεμίζουν με χαρά και έκπληξη...

Ναι, ήμουν κι εγώ εκεί όταν ανακοινώθηκε ποιοι πήραν το Hans Christian Andersen Award – HCAA 2024 : Ο Αυστριακός συγγραφέας Heinz Janisch και ο εικονογράφος : Sydney Smith.

Ποιος κέρδισε επίσης το Astrid Lindgren Memorial Award 2024: Στο Indigenous Literacy Foundation, Australia (Οργανισμός - Ίδρυμα Αλφαβητισμού Αυτοχθόνων Αυστραλίας)

Περπάτησα κατά μήκος τον τεράστιο Illustrator’s Wall όπου ανεξάρτητοι εικονογράφοι αφήνουν κάρτες ή όποιο αποτύπωμα τους για να τους γνωρίσει ο κόσμος…

Είδα τους εκατό τίτλους, από σαράντα χώρες των βραβείων BolognaRagazzi 2024 σε μια μοναδική παρουσίαση σαν βιβλία που «πετάνε» και μπορείς να κινηθείς αναμεσά τους.

Έμεινα με το στόμα ανοιχτό στην «αίθουσα» της Σλοβενίας που ήταν η τιμώμενη χώρα φέτος, κοιτάζοντας εκτεταμένα την οροφή που κρέμονταν πανιά ζωγραφισμένα από εικόνες παιδικών βιβλίων…

Φωτογραφήθηκα στην αφιερωμένη αίθουσα με εικονο-ταπετσαρία στον Andrea Antinori που κέρδισε το Premio international de Illustracion-fundacion SM 2023.

Περίμενα υπομονετικά στη σειρά για υπογραφή και συνάντηση του μοναδικού Oliver Jeffers και ένιωσα την απλότητα και το μεγαλείο ενός διάσημου αλλά απλού και ανθρωπίνου συγγραφέα-εικονογράφου.

Είδα από κοντά ακόμη τους : Benjamin Lacombe – διάσημο Γάλλο εικονογράφο, το συμπαθέστατο Koshiro Hata επίσης διάσημο Ιάπωνα συγγραφέα, την Issa Watanabe κ.α.

Παρακολούθησα forum και άλλες συζητήσεις γύρω από το παιδικό βιβλίο, τις βιβλιοθήκες, το τρόπο που παρουσιάζουμε την παιδική λογοτεχνία σε μικρούς ανθρώπους.

Μαγεύτηκα από τα περίπτερα της Κίνας, της Χιλής, της Κορέας, την Κολομβίας κ. ά.

Δεν πρόλαβα να δω ΟΛΑ τα περίπτερα. Ξόδεψα αμέτρητες ώρες ξεφυλλίζοντας εκατοντάδες βιβλία. Τα Silent books πήραν μεγάλο μερίδιο του θαυμασμού μου (και των προμηθειών μου). Απόρησα με τις σκληρές εικόνες σε παιδικά βιβλία που αφορούν το φόβο, τον θάνατο, την εκμετάλλευση. Ήθελα να τα έχω …όλα!

Το πιο σπουδαίο όμως ήταν και οι άνθρωποι που συνάντησα ή ξανασυστήθηκα. Γιατί το ταξίδι αυτό πέρα από βιβλία είχε και πολλές παρέες. Κι ένιωσα για μια ακόμα φορά γεμάτη και τυχερή για τις υπέροχες βόλτες στην πανέμορφη Ιταλική πόλη, για τα μοναδικά της κρασιά, τα αλλαντικά και τα τυριά και για εκείνον το πρωινό καφέ στο Eataly, την βιβλιοθήκη της Sala – Borsa, την αρχαιότατη αίθουσα Ανατομίας στον κόσμο στο πανεπιστήμιο Archiginnasio κ. α.