Ποντίκι στην οικία Τσαϊκόφσκι* … στα Παραμύθια του Σαββάτου!

Της Ελένης Μπετεινάκη

Ήταν μια φορά κι έναν καιρό, ένα καλοκαίρι στην άκρη μιας πόλης μια ποντικίνα με κοιλιά έτοιμη να γεννήσει που έψαχνε έναν τόπο  με ασφάλεια να φέρει στον κόσμο το μωρό της. Ένας ήχος μαγικός από το παράθυρο ενός αρχοντικού σπιτιού τής τράβηξε την περιέργεια και σκαρφαλώνοντας προσεκτικά είδε έναν σοβαρό κύριο να παίζει…πιάνο και να ακούγεται μια υπέροχη μουσική παντού. Το πιάνο, το μεγάλο ξύλινο κουτί στα μάτια της ποντικίνας φάνταξε ιδανικό για σπίτι κι εκεί σε μια γωνίτσα, μέσα του, γέννησε το μονάκριβο παιδί της. Τούτο το τυχερό ποντικάκι μεγάλωνε με ρυθμό και μουσική ίσαμε εκείνη την στιγμή που έπρεπε να βγει έξω και να γνωρίσει τον κόσμο.

Για να βρει τροφή δεν ήταν τόσο εύκολο όσο του φάνηκε στην αρχή. Το ψωμί που βρήκε στην κουζίνα ήταν η αιτία να κατρακυλήσει στο πάτωμα και να βρεθεί αντιμέτωπο με μια πεινασμένη γάτα. Χωρίς να χάσει χρόνο την ρώτησε πως τα καταφέρνει και πηδάει τόσο ψηλά κι εκείνη απορώντας τού έδωσε μια πλήρη απάντηση. Και της ξέφυγε…

Κι ύστερα το κυνήγησε στο στάβλο μα το άλογο άθελά του το βοήθησε και πάλι με τις κινήσεις του. Και του δίδαξε πώς κατάφερε να σωθεί από τα γαμψά της νύχια…

Στη φωλιά των κύκνων έζησε στη συνέχεια το θαύμα της γέννησης και θέλησε να μάθει να …πετάει. Το ξημέρωμα που το βρήκε ακόμα έξω από το ξύλινό του σπίτι ήταν μαγευτικό. Ο λόγος ο περίτεχνος ιστό μιας αράχνης που έμοιαζε χρυσαφένιος από το φως του ήλιου και στη στιγμή κόλλησε πάνω του σαν προσπάθησε για τελευταία φορά να αποφύγει την γάτα… Και τότε το περίμενε η τελευταία δοκιμασία. Το έπιασε από την ουρά ο κ. Μουσικός.

Μια σειρά εκπλήξεων και για τους δυο θα ακολουθήσουν γεμάτες μουσική, εμπειρίες, χορό, εμπνεύσεις και δημιουργία δεμένη με συγκίνηση κι αγάπη.

Ένα υπέροχο παραμύθι έγραψε η Μυρτώ Μποκολίνι. Ένα έξυπνο, τρυφερό, εμπνευσμένο ανάγνωσμα που μας συγκινεί, μας εκπλήσσει και μάς κάνει να ψάξουμε λιγο παραπάνω τους ήρωες του παραμυθιού.

Ο Μουσικός είναι ο Πιότρ Ιλίτς Τσαϊκόφσκι και ο μικρούλης ποντικός ίσως και να΄ναι ο Καρυοθραύστης. Η λίμνη των κύκνων είναι κι αυτή μέσα στο βιβλίο και τόσα άλλα. Γεμάτο σύμβολα, ήχους, χορό, μουσική.

Έχει να κάνει τούτη η ιστορία και την πορεία του παιδιού που γίνεται έφηβος, που μεγαλώνει κι έρχεται αντιμέτωπο με προκλήσεις, κινδύνους, φίλους κι εχθρούς. Που πρέπει να βρει λύσεις ακόμα και για την επιβίωσή του.

Η μουσική κι ο χορός πάνω απ’ όλα μέσα στη ιστορία. Μια φανταστική και παραμυθένια άποψη για τους χορευτές του μπαλέτου και για την έμπνευση που μπορεί να έχει ένας μουσικός.

Μια ιστορία που θα αγαπηθεί πολύ από μικρά και μεγάλα παιδιά,  πραγματικά ευφάνταστη, ιδιαίτερη και καλοδουλεμένη που μας εκπλήσσει ευχάριστα με την πρωτότυπη σύνθεσή της.

Ένα βιβλίο με ιδιαίτερη αισθητική που κυκλοφορεί με σκληρό και χαρτόδετο εξώφυλλο και με εξαιρετική ποιότητα χαρτιού. Ένα παραμύθι που συμπληρώνει  απόλυτα την πρωτόλεια συγγραφή της Μυρτούς Μποκολίνι  η υπέροχη και ολοζώντανη εικονογράφηση της Άννας Τζώρτζη.

Να το ψάξετε οπωσδήποτε και διαβάζοντάς το,  ακούστε αποσπάσματα από τα έργα του Τσαϊκόφσκι:

Ο Καρυοθραύστης :https://www.youtube.com/watch?v=xtLoaMfinbU

Η λίμνη των κύκνων : https://www.youtube.com/watch?v=9rJoB7y6Ncs

Ένα μικρό βιογραφικό του διαβάστε εδώ:

Ο Ρώσος συνθέτης Πιότρ Ιλίτς Τσαϊκόφσκι γεννήθηκε πριν από 182 χρόνια στις 7 Μαΐου  1840 και πέθανε στις 6 Νοεμβρίου 1893.

Μια ζωή όχι και τόσο εύκολη, περιπετειώδες και με πολλές ψυχολογικές μεταπτώσεις. Αν και το μουσικό του ταλέντο διαγνώστηκε από τα πέντε του χρόνια, οι γονείς του γρήγορα αποφάσισαν πως έπρεπε να γίνει δημόσιος υπάλληλος. Ακολουθεί τέτοιες σπουδές αναγκαστικά και μη θέλοντας να παρακούσει τις επιθυμίες του πατέρα του. Ο θάνατος της μητέρας του Αλεξάνδρας όμως στα 1854 τον καθορίζει και τον επηρεάζει για την μετέπειτα ζωή του και την σεξουαλική του ανάπτυξη.  Οι βιογράφοι του έχουν γενικά συμφωνήσει ότι ο Τσαϊκόφσκι ήταν ομοφυλόφιλος. Καταλυτική ήταν η συνάντησή του με την πλούσια χήρα Ναντέζντα φον Μεκ η οποία ακούγοντας τη μουσική στο θέατρο της Μόσχας τον Δεκέμβριο του 1876 αποφασίζει να αφιερώσει τη ζωή της στην ανατροφή των δώδεκα παιδιών της και στη μουσική του Τσαϊκόφσκι.

Ο Τσαϊκόφσκι είναι ο συνθέτης πολλών διάσημων έργων όπως:  Η Λίμνη Των Κύκνων, Η Ωραία Κοιμωμένη, Ο Καρυοθραύστης, Η Ουβερτούρα 1812, το Πρώτο Κοντσέρτο για Πιάνο, επτά συμφωνίες και η όπερα Ευγένιος Ονέγκιν.

Όσον αφορά την  πρεμιέρα της παράστασης της Λίμνης των Κύκνων, δόθηκε στο θέατρο Μπολσόι της Μόσχας, στις 20 Φεβρουαρίου 1877 και στέφθηκε από αποτυχία. Αρκετά χρόνια αργότερα  στα 1895 στο θέατρο Μαριίνσκι της Αγίας Πετρούπολης ενώ ήδη ο Τσαϊκόφσκι έχει πεθάνει, η παράσταση γνωρίζει την αποθέωση.

Η διασκευή του παραμυθιού ο Καρυοθραύστης και ο βασιλιάς των ποντικών του Ε. Τ. Α. Χόφμαν από τον Αλέξανδρο Δουμά γίνεται λιμπρέτο στα 1892…

*Ποντίκι στην οικία Τσαϊκόφσκι, Μυρτώ Μποκολίνι, εικ : ‘Αννα Τζώρτζη, εκδ. Πατάκη : Διαβάστε εδώ ένα μικρό απόσπασμα:

https://www.patakis.gr/product/662353/vivlia-paidika--efhvika-paidikh-neanikh-logotexnia/Pontiki-sthn-oikia-Tsaikofski-xartodeto/

Στον παππού μου, Αντώνιο Μπετεινάκη, που πότε δεν γνώρισα!

Ξημέρωμα,27 Οκτωβρίου 1943,ώρα 6.00!

Στον παππού μου, Αντώνιο Μπετεινάκη, που πότε δεν γνώρισα!

Της Ελένης Μπετεινάκη

Μ΄αρέσει να αφηγούμαι  ιστορίες και παραμύθια. Κάποια από αυτά τα γράφω κι όλας. Και συχνά με ακούν τα παιδιά μου να λέω πως τα παραμύθια τα αγαπώ γιατί κρύβουν μέσα τους όλες τις μεγάλες αλήθειες του  κόσμου. Τούτο όμως το παραμύθι είναι για μένα ξεχωριστό και πολύτιμο. Είναι πέρα για πέρα αληθινό και …. Φόρος τιμής σε έναν άνθρωπο, όπως τόσες χιλιάδες άλλοι που χωρίς να υπολογίσουν ούτε στιγμή τον εαυτό τους, έδωσαν ό,τι είχαν και δεν είχαν για ένα σκοπό, ένα στόχο, μια ιδέα …έναν πόλεμο. 

Σήμερα συμπληρώνονται 79 χρόνια …

Ξημερώνει η παραμονή της μεγάλης επετείου του Όχι. Θα ΄χει παρέλαση αύριο, ι΄σως με περισσότερη έπαρση μιας και τα τελευταία χρόνια με αίτιο την πανδημία όλα σταμάτησαν…Για μένα, για την οικογένεια μου, η σημερινή μέρα κι η αυριανή, είναι κάτι σαν μνημόσυνο. Ημέρα θύμησης και μνήμης.

Εκείνη  η φράση του πατέρα μου όταν ακόμα ζούσε αναμεσά μας είναι πάντα στο μυαλό μου: «Μην ξεχάσεις τον παππού σου, τον συναντώ συχνά στα σκοτάδια μου!»

Κι επειδή όσο περνάνε τα χρόνια πολλά γεγονότα και σπουδαίοι άνθρωποι τα τριγυρίζει η λήθη, εγώ δεν ξεχνώ όσο ζω. Συλλέγω πάντα την παραμικρή πληροφορία, είδηση, για να γεμίσω το πάζλ μιας ζωής γεμάτη αγώνες, ιδανικά, τόλμη και ιδέες.

Έφυγες κάπως νωρίς Παππού, χωρίς να δεις την πατρίδα σου ελεύθερη. Την πατρίδα που της χάρισες τη ζωή σου. Την πατρίδα που έδωσες αμέτρητες μάχες για τη δεις ξανά να σηκώνει το ανάστημά της, για να ζούμε εμείς σήμερα καλύτερα … Κι αύριο είναι η μεγάλη εθνική γιορτή της επετείου του Όχι… Δεν πρόλαβες τίποτε. Το δικό σου το Όχι το είχες πει εκείνα τα χρόνια, εκείνον το Σεπτέμβρη του 43, που  αρνήθηκες να «προδώσεις», ανθρώπους και ιδανικά.

Κάθε χρόνο λοιπόν, σαν σήμερα το δικό μου χρέος είναι να θυμάμαι …

Να θυμάμαι και να μνημονεύω το δικό σου πέρασμα από τούτο τον κόσμο. Δεν σε γνώρισα ποτέ, παππού, όμως σε κουβαλάω μέσα μου από την ώρα που γεννήθηκα. Σε γνώρισα από τον πατέρα μου, από τα υπόλοιπα παιδιά σου, τις φωτογραφίες, τα παράσημα, τα γραφτά σου και νοιώθω πως για κάμποσα πράγματα του δικού μου χαρακτήρα, φταίει η δική σου φύτρα  και τα έχω.

Πείσμα, ανοχή, υπομονή, θάρρος …μόνο που εγώ δεν πολέμησα ποτέ σαν εσένα.

Κάθε χρόνο, 27 του Οκτώβρη, μέρα πένθους , μέρα περισυλλογής. Τι και αν έχουν περάσει 79 χρόνια από τότε… Τούτη η μέρα θα είναι πάντα δική σου.

Από χθες το βλέμμα μου είναι καρφωμένο σε ένα ζευγάρι κιάλια πάνω στο γραφείο μου. Η υγρασία, η σκουριά, η ιστορία,  είναι εκεί. Δεν τα καθάρισα ποτέ. Είναι από τα ελάχιστα αντικείμενα που σώθηκαν από τη ζωή σου παππού. Είναι εκείνα που με κάνουν να συλλογιέμαι πόσα να έχουν δει τούτα τα «μάτια». Τα είχες πάνω σου, στο μπέτι σου, όπως λέμε εμείς οι Κρητικοί και μ΄αυτά πολέμησες, ταξίδεψες, είδες τον κόσμο με τα δικά σου μάτια, τα κράτησες με τα δικά σου χέρια. Άψυχο αντικείμενο, όμως τόσο σπουδαίο…

Θυμάσαι μπαμπά τι μου ‘λεγες; Πάμε να θυμηθούμε το πιο γενναίο παραμύθι…

“…Ήταν  Σεπτέμβρης του ΄43, θαρρώ 24 του μήνα, απόγευμα, κι είχαμε μόλις γυρίσει από τον τρύγο. Στα Λιάτικα  ήμασταν όλη μέρα. Κουρασμένοι κι η μάνα, μας έλεγε πως είχε ένα βάρος που τής πλάκωνε την ψυχή. Δεν είχαμε προλάβει να πλυθούμε όταν από το Μακρύ Σοκάκι ακούστηκαν ρυθμικά βήματα και ένας δυνατός χτύπος από το σπάσιμο της πόρτας μας, μας τράνταξε όλους. Ήταν Γερμανοί στρατιώτες.  Ανέβαιναν τα σκαλοπάτια γρήγορα και μπήκαν μέσα.  Έψαχναν τον πατέρα μου κι άρχισαν να ρωτούν που ήταν. Τους είπα με σπασμένα γερμανικά πως είχε πάει στην Κομαντατούρ στο φρουραρχείο δηλαδή, να δώσει «το παρών » γιατί ήταν Παρασκευή βράδυ κι έτσι έπρεπε. Ένας απ΄ αυτούς έφυγε να δώσει την πληροφορία, οι υπόλοιποι έκανα το σπίτι αγνώριστο. Δυο – τρεις ώρες μείνανε, έψαχναν, αναποδογύριζαν τα πάντα, ίσαμε στα τσουκάλια μέσα κοιτούσαν, κι έπαιρναν μαζί τους ότι καλό έβρισκαν στο σπίτι. Σύντομα ήρθε ένας δικός τους και τους είπε πως τον βρήκαν και τον συνέλαβαν. Το βράδυ ήρθαν πολλοί, 11 νοματαίοι με σήματα-πέταλα πάνω τους,  έψαχναν συνέχεια στις αποθήκες, στο κελάρι, στο πλυσταριό, στα στρώματα. Τίποτα δεν έμεινε στη θέση του. Όμως και τίποτα δεν βρήκαν. Λίγο πριν τα μεσάνυχτα έφυγαν. Η αδελφή μου, η μάννα κι εγώ , παλικάρι 14 χρονών τότε, άσπροι σαν τον τοίχο από τον φόβο και την αγωνία μας στεκόμασταν αμίλητοι, ακίνητοι στο ίδιο σημείο μην ξέροντας πώς να αντιδράσουμε, ακόμα και σαν έφυγαν, για ώρα πολύ.

Τον μεγάλο μου αδελφό, το Γιώργη μας τον είχαν ειδοποιήσει να μην πλησιάσει το σπίτι κι εκείνο το βράδυ έμεινε έξω, στην εξοχή. Το επόμενο πρωί μάθαμε πως ο πατέρας μου ήταν στο Ηράκλειο, στο Φρουραρχείο. Εκεί έμεινε τρεις μέρες στο σπίτι του Πλεύρη κάτω στο υπόγειο και βρήκαμε σαν φύγανε οι Γερμανοί γραμμένο ένα μήνυμα μέσα σε κύκλο με μολύβι :

 « Αντώνιος Γεωρ. Μπετεινάκης, κινδυνεύει , ελπίζει εις τον Θεόν.

Άχ παιδιά μου. 24 Σεπτεμβρίου 1943 ».

 

Και οι στίχοι:

« Τις μέρες παίρνω δανικές, τις ώρες υστερούμαι

Κοντό να ξανασμίξομε, να φάμε και να πιούμε»

 

Ύστερα τον πήγαν στα Χανιά, στο χωριό Αγυά . Κανένας δεν μπορούσε να πλησιάσει τις φυλακές. Πήγε ο Γιώργης μας, αλλά δεν τον άφησαν να τον δει. Ούτε καν έναν  Έλληνα δικηγόρο δεν του πήγανε. Κάνανε μόνοι τους το δικαστήριο. Στις 26 του Οκτώβρη. Ο παππούς και πέντε άτομα ακόμη. Τους καταδίκασαν γιατί προσπάθησαν να ειδοποιήσουν τον Μπαντουβά πως έπρεπε να φύγει από τα βουνά και να παραδοθεί γιατί οι Γερμανοί θα καίγανε  τα χωριά της Βιάννου. Πιάσανε πολλούς τότε, τους αφήσανε, μόνο αυτοί οι έξι δεν γλύτωσαν. Κάποιος τους πρόδωσε, μακάρι πριν κλείσω τα μάτια μου να μάθω ποιος ήταν, όχι για κανένα  άλλο λόγο, αλλά να ξέρω , να φύγω ήσυχος. Ο Γιώργης ήταν εκεί την ημέρα του δικαστηρίου. Η μάννα μου δεν ήθελε να πάω κι εγώ στα Χανιά, μικρό παιδί έλεγε, δεν ήθελε άλλες φουρτούνες, φτάνει όσα υποφέραμε ήδη. Μας είπε πώς πλησίασε λίγο στη φυλακή σε απόσταση περίπου εκατό μέτρα. Τι να δεις;

Ήταν όλοι με τα ίδια ρούχα, κάτι γκρίζο φορούσαν και δυο τρεις χαιρετούσαν από το παράθυρο. Ήταν πολύ κοντά κουρεμένοι και δεν τους αναγνώριζε. Ένας του φάνηκε πιο ψηλός, τον χαιρετούσε με μανία, μπορεί και να ‘ταν αυτός ο πατέρας μας. Ποιος ξέρει…

 Την άλλη μέρα έγιναν όλα …

Μόλις χάραξε, ψιλόβρεχε κιόλας,  το χώμα μύριζε έντονα, τα σκυλιά γαύγιζαν σαν να χαλούσε ό κόσμος. Ξημέρωμα,27 Οκτωβρίου 1943, ώρα 6.00…

Βαρύ τούτο το πρωινό και άχαρο και με μια  σιωπή παντού. Κάτι πλανιόταν στον αέρα όμως τίποτα δεν κουνιόταν, ούτε ο νους τους ήθελε να το σκεφτεί… Κρυμμένοι μέσα στα χωράφια, ο Γιώργης και καμιά δεκαριά άλλοι σηκώθηκαν να δουν γιατί γινόταν τόση φασαρία από τα γαυγίσματα. Κάτι είχαν μυριστεί τα σκυλιά. Φοβόταν  μην τους πάρει κανένα μάτι. Και τότε άκουσαν  με μια φωνή  να τραγουδούν οι κρατούμενοι…

« Σε γνωρίζω από την κόψη του σπαθιού την τρομερή

σε γνωρίζω από την όψη που με βία  μετράει τη γη.»

Κι ύστερα πάλι φωνές και γερμανικά παραγγέλματα για να σταματήσουν, όμως αυτοί συνέχιζαν ακόμη πιο δυνατά. Τίποτα δεν τους τρόμαζε πια, απολύτως τίποτα.

Καμιά  εικοσαριά στρατιώτες με ειδικό βηματισμό παρατάχθηκαν στον αύλιο χώρο της φυλακής. Η βροχή συνέχιζε να πέφτει κι αυτή ρυθμικά και τότε: Ω θεέ μου! Έξι άνδρες με συνοδεία Γερμανών αξιωματικών βγήκαν έξω. Οι άνδρες φανερά κουρασμένοι όμως με το κεφάλι ψηλά συνέχιζαν να λένε τον εθνικό ύμνο.  Τους έβαλαν να ακουμπήσουν στον τοίχο και τους έδεσαν τα χέρια. Τους έκλεισαν τα μάτια με ένα άσπρο πανί. Ο πατέρας  γύρισε το κεφάλι του στο πλάι. Δεν ήθελε να του δέσουν τα μάτια, ήθελε να βλέπει κατάματα το μεγαλύτερο θεριό, αυτό που κανένας δεν νίκησε ποτέ, το θάνατο. Ήθελε να χορτάσει και την τελευταία σταγόνα της ζωής, το αμυδρό φως της μέρας που μόλις είχε αρχίσει να ξυπνά. Ύστερα ακούστηκε μια πολύ δυνατή φωνή και ο αέρας γέμισε από τους πυροβολισμούς … Οι κρατούμενοι μέσα από τα μικρά τους παράθυρα έκλαιγαν σιωπηλά… Δεν ακούστηκε τίποτα άλλο, η απόλυτη σιωπή. Όλα είχαν τελειώσει …

Άραγε μήπως ήταν όνειρο, εφιάλτης ή συνέβη  στ΄αλήθεια. Ο πατέρας μου ήταν εκεί ανάμεσα τους, νεκρός!...»

Θυμήθηκα και τον πατέρα όταν μου διηγούνταν τούτη την ιστορία. Της ζωής του ήταν…

Κι όπως λέει κι ο μεγάλος συγγραφέας μας που κι αυτός σαν χθες άφησε την τελευταία του πνοή κι ήθελε στο νησί του να θαφτεί στο τόπο του, θυμήθηκα και τούτη τη ρήση : «…Μα τώρα το μεροκάματο τέλεψε, μαζεύω τα σύνεργά μου, ας έρθουν άλλοι σβώλοι χώματα να συνεχίσουν τον αγώνα, είμαστε, εμείς οι θνητοί, το τάγμα των αθανάτων, κόκκινο κοράλλι το αίμα μας, και χτίζουμε απάνω στην άβυσσο ένα νησί. Χτίζεται ο Θεός, έβαλα κι εγώ το δικό μου κόκκινο πετραδάκι, μια στάλα αίμα, να τον στερεώσω, να μη χαθεί, να με στερεώσει, να μη χαθώ, έκαμα το χρέος μου…Έχετε γεια!…»

 27 Οκτωβρίου 1943. Ο Αντώνιος Γ. Μπετεινάκης εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στις φυλακές της Αγυιάς Χανίων. Ήταν 57 χρονών!

Όσο κι εγώ, περίπου!

ΠΗΓΕΣ :

Ηχογραφημένα ντοκουμέντα  από τον Ιωάννη Μπετεινάκη

Αρχείο Οικογένειας Αντ. Μπετεινάκη

Δημοσιεύτηκε στο cretalive.gr στις 27 Οκτωβρίου 2022 :εδώ!

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Πατρίς στις 27 Οκτωβρίου 2022 :εδώ!

Με ένα ποδήλατο στα Μουσεία των Θεόφιλου και Στρατή Ελευθεριάδη…

Της Ελένης Μπετεινάκη

Λένε πως πατρίδα είναι τα παιδικά μας χρόνια…

Κάποιοι άλλοι πως είναι ο τόπος που γεννήθηκες, που κατάγεσαι, που ζεις…

Για μένα είναι όλα αυτά αλλά και κάτι ακόμα …

Είναι εκεί που ζουν κι οι άνθρωποι που αγαπώ…

Εδώ και λίγο καιρό ένα μεγάλο κομμάτι μου ταξίδεψε κι εγκαταστάθηκε βόρεια κι ανατολικά  σε ένα όμορφο νησί που απ’ την μεγάλη βεράντα βλέπεις απέναντι τα παράλια, τα σπίτια, τα φώτα και τον κόλπο του Αϊβαλί. Εκεί, σ’ αυτό το μπαλκόνι, το σπίτι, τον τόπο, θα χτυπά η μισή μου καρδιά για τα επόμενα χρόνια…

Έρωτας ίσως, με την πρώτη ματιά, η Μυτιλήνη. Χώμα που μυρίζει Ελλάδα, Ανατολή, ελιά και αλμύρα ποτισμένα κι όλα τούτα γεμάτα με Ιστορία, δάκρυα χαράς και λύπης, φινέτσα, ελπίδα, προσμονή και υποσχέσεις. Τόπος αλαργινός από το δικό μας νησί, μα με χρώματα κι ανθρώπους που ταιριάζουν στη δική μου ιδιοσυγκρασία…

Ήθελα να τελειώσουν οι μέρες του ταξιδιού για να γράψω…

Ήθελα να κατασταλάξουν μέσα μου οι μυρωδιές, οι τόποι, οι επιθυμίες, τα χρώματα, η μαγεία της φύσης, το αντίκρισμα σαν συνειδητοποίησα πόσο κοντά ήταν το απέναντι. Πόσο δίπλα μας ήταν και είναι οι χαμένες πατρίδες του ’22.

Μυτιλήνη, ένας τόπος τελικά ονειρεμένος μία μικρή-Μικρά Ασία και Σμύρνη και Κυδωνιές κι Αϊβαλί. Ευλογημένος, πολιτισμικός τόπος που θες να πας, να ξαναπάς και που δεν ξεχνάς σαν τύχει και τον συναντήσεις έστω και για μία φορά…

Από τις πρώτες στιγμές στο νησί στο δρόμο, μέσα στο ταξί ίσαμε την πόλη, είδα στα μοναδικά κτίρια την Ιστορία της Μυτιλήνης τα τελευταία εκατό χρόνια. Κι ύστερα σαν νύχτωσε κι αντίκρισα τα φώτα από τη Μικρά Ασία, κατάλαβα πόσο μικρό και συνάμα τεράστιο ήταν το «Πέρασμα» από τη μια χώρα στην άλλη, από την παλιά στην νέα ζωή, από το μαύρο στο γαλάζιο και στο λευκό της ελπίδας… Και σχηματίστηκαν χιλιάδες εικόνες μπροστά στα μάτια μου, τού τότε, τού σήμερα. Σμύρνη-Αϊβαλί- Μυτιλήνη-Χίος κι ίσαμε τη Σάμο.

Κι ύστερα περιπλανήθηκα μέρες πολλές στα στενά της πόλης, την προκυμαία, τις εκκλησίες, τη βιβλιοθήκη, τις γειτονιές. Κι έμαθα και διάβασα και είδα. Κι αφουγκράστηκα ψιθύρους από το ίδιο το χώμα. Άκουσα ιστορίες ανθρώπων πολλές και ένιωσα πως σε αυτό το ακριτικό νησί, στο «πλατανόφυλλο καταμεσής του πελάγους» του Ελύτη, χτυπάει πιο δυνατά, πιο αντρίκια και θαρρετά η καρδιά της Ελλάδας μας.

Τούτο το πανέμορφο νησί είναι τόπος που γέννησε πολλούς
ποιητές, ζωγράφους, ιστορικούς, σπουδαίους ανθρώπους. Γενέτειρα και του μεγάλου λαϊκού μας ζωγράφου Θεόφιλου μα και του αξεπέραστου, κριτικο-τεχνικού, καλλιτέχνη, ευεργέτη Στρατή Ελευθεριάδη ή Τεριάντ. Κι επειδή οι φίλοι που απέκτησα στην νέα πατρίδα ήξεραν πως γυρνώ τους τόπους, τη Λαογραφία και την Ιστορία με ένα ποδήλατο, μού δώσανε φτερά στα πόδια με ένα δικό τους. Και έκανα εκείνα τα λίγα χιλιόμετρα που χωρίζουν την πόλη από τη Βαρειά, το χωριό που γεννήθηκε και μεγάλωσε ο Θεόφιλος Χατζημιχαήλ. Ο ζωγράφος της καθημερινότητας, ο

ποιητής της Λαογραφίας στον καμβά, ο πολυαγαπημένος δικός μου καλλιτέχνης  που αν δεν ήταν ο Τεριάντ να τον «εκθέσει» στο Μουσείο του Λούβρου, να τον ανακαλύψει γενικότερα,  ίσως και εμείς να μην μαθαίναμε ποτέ την αξία και ύπαρξή του.  Δέος σαν αντικρύσανε τα μάτια μου τον απέραντο ελαιώνα. Δάκρυα χαράς σαν ζωντανέψανε όλοι οι πίνακες μπροστά μου, ατόφιοι, χρωματιστοί, λέγοντας μου με κάθε λεπτομέρεια τις ιστορίες, τα ήθη μιας περιοχής, μιας εποχής, της Ελλάδας, της ζωής, του τόπου. Δύο κτίσματα υπέροχα και η εκκλησιά της Αγίας Παρασκευής που δεν πρόλαβε να ζωγραφίσει ο Θεόφιλος, ακουμπισμένα και  φυλαγμένα σαν πολύτιμα πετράδια, ανάμεσα στα πιο ελληνικά δέντρα.  Δυο μουσεία γεμάτα χρώμα, τέχνη, ομορφιά, πολύτιμους πίνακες και Ιστορία, αχ, πόση Ιστορία, άγνωστη σε πολλούς!

Το ένα μουσείο αφιερωμένο στο Θεόφιλο και το άλλο στον μοναδικό συλλέκτη, εκδότη, ευεργέτη του τόπου, μοναδικό πολίτη του κόσμου, Στρατή Ελευθεριάδη, που γεννήθηκε στην Μυτιλήνη κι έζησε στο Παρίσι μια εποχή που τα καλλιτεχνικά δρώμενα ήταν στ’ αποκορύφωμά τους.

Δέος λοιπόν και απέραντη χαρά περνώντας τη μικρή πόρτα του λιτού μουσείου για τον  Θεόφιλο. Κι  ήταν εκεί όλοι αυτοί οι πίνακες που τόσα χρόνια «δουλεύω» στο σχολείο. Που έχω εκπονήσει τόσα πολλά προγράμματα, τόσες εργασίες,  τόσες λέξεις, και να τώρα όλα μπροστά μου αυθεντικά, όλα,  έργα απίστευτης αισθητικής και τεχνοτροπίας. Να συνειδητοποιείς τον όγκο και τον πλούτο και την ίδια στιγμή τη λιτότητα του κάθε πίνακα. Τρεις αίθουσες γεμάτες ποίηση για μένα,  γεμάτες με τη φωνή της Ελλάδας, τη φωνή του τόπου, με γεγονότα σημαντικά αποτυπωμένα σε καμβά. Κάθε πίνακας μία ιστορία κάθε πίνακας μία μαχαιριά στη δική μου την καρδιά όχι για κανέναν περίεργο λόγο απλά γιατί δεν ήξερα. Δεν ήξερα όλες τις λεπτομέρειες, δεν ήξερα πώς φτιάχτηκαν όλα τούτα τα έργα.

«- Κι άλλα τόσα που είχε ζωγραφίσει πάνω σε κομμάτια ξύλου στο σπίτι της γιαγιάς μου, για ένα κομμάτι ψωμί, ένα πιάτο φαΐ...

-          Και τι γίνανε; τη ρώτησα!

-          Καυσόξυλα, στο τζάκι, μου απάντησε. Δεν σπουδαιολογούσαν τότε οι άνθρωποι, δεν καταλάβαιναν, δεν ήξεραν. Προσπαθούσαν όπως όπως να τα βγάλουν πέρα!»

Η κ. Μαρία μου τα’πε τούτα, μια ευγενική κυρία, υπάλληλος του Μουσείου. Και μου το΄παν κι άλλοι. Και της Σταυρούλας η γιαγιά, τα ίδια.  Ο Θεόφιλος ζωγράφιζε παντού και συνεχώς μόνο και μόνο για να πληρώσει τη ζήση του…

-     -          Δεν ήταν ούτε τρελός, ούτε «ελαφρύς», συνέχισε η κ. Μαρία.  Ήταν απλά ανήσυχο πνεύμα και πολύ φτωχός. Είχε το χάρισμα, μα δες τη ζωή του. Δεν τον χωρούσε ο τόπος γι αυτό ταξίδευε συνεχώς. Σμύρνη και πάλι πίσω στο Βόλο και μετά πάλι εδώ. Δύσκολα χρόνια…»

Κι όμως τούτος ο απλός άνθρωπος με την τεράστια ψυχή είναι αυτός που σήμερα όλοι σχεδόν όταν τον δούμε τον λατρεύουμε για την τέχνη του…

Βγαίνοντας έξω από το  μουσείο θαύμασα το τοπίο
και το γραφικό εκκλησάκι με την πηγή. Μου θύμισε τα δικά μας ξωκλήσια κι ύστερα κατευθύνθηκα στο άλλο κτίσμα, το μουσείο του Τεριάντ. Τον  χώρο που φιλοξενεί όλα τα έργα που σαν συλλέκτης είχε μαζέψει και όλη την πρωτότυπη δουλειά από το περιοδικό Verve, μοναδικό στο είδος του για την Τέχνη που ο ίδιος εξέδιδε από το 1937 και μέχρι το 1960 με συνολικό αριθμό 26 τευχών … Πυλώνας της τέχνης, μεγαλούργησε μέσα από τις επαφές, τις σχέσεις, τις εκδόσεις, την εργατικότητα και το οξύ πνεύμα καταφέρνοντας κάτι μοναδικό. Να έχουμε εμείς στο τόπο μας τις λιθογραφίες και πρωτότυπα έργα μεγάλων ζωγράφων όπως των  Matisse, Picasso, Braque, Chagall, Μiro κ.α.  Είδα τους πίνακες του Γιάννη Τσαρούχη, φίλο του Τεριάντ, τις τέσσερις εποχές, που σαν συλλέκτης τις κατείχε, να κοσμούν το μοναδικό αυτό μουσείο. Και λιγο παραπέρα να κρέμονται πίνακες των  Ορέστη Κανέλλη,  Γιώργου Βακιρτζή και πάλι Θεόφιλος.

Σ΄αυτό το μοναδικό μουσείο υπάρχουν και 26 εικονογραφημένα βιβλία, τα αποκαλούμενα «Grand’s Livres» ή «Μεγάλα Βιβλία».

Έργα σπουδαία, ανεκτίμητης αξίας όπου συνδυάζεται το κείμενο με εικόνα δημιουργώντας ένα απίστευτο αποτέλεσμα για : Το Παρίσι δίχως τέλος του Αλμπέρτο Τζιακομέτι, το Ποίημα της ορθής γωνίας του Λε Κορμπιζιέ, το Τσίρκο του Φερνάν Λεζέ, το Τζάζ του Ανρί Ματίς, το Δάφνης και Χλόη του Λόγγου από τον Μαρκ Σαγκάλ, το Άσμα των νεκρών του Πιέρ Ρεβερντί από τον Πάμπλο Πικάσο, κ.α.*

Φεύγοντας από τον Μεγάλο Ελαιώνα «με το ποδήλατό μου» γύρισα και κοίταξα την ομορφιά του τόπου. Υπόσχεση μεγάλη κι εγώ να ξαναρθώ σύντομα…

Πλούσια σε εικόνες, σε Ιστορία και Τέχνη έφυγα από το Μουσείο. Κι ήταν μόνο η αρχή στα υπέροχα που ακολούθησαν…

Ίσαμε την επόμενη διαδρομή…

 

Μπείτε κι εσείς για μια βόλτα στο Μουσείο εδώ : *http://www.museumteriade.gr/

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Πατρίς στις 24 Οκτωβρίου 2022 :εδώ!

 

«Τα Παραμύθια του Σαββάτου» κλείνουν σήμερα τα εννιά τους χρόνια!

Ήταν 19 Οκτωβρίου του 2013 όταν «Τα παραμύθια του Σαββάτου» άρχισαν δειλά δειλά την διαδικτυακή τους εμφάνιση χωρίς να φανταστούν την εξέλιξη και την διαχρονικότητά τους.

Από τότε μέχρι και σήμερα έχουν περάσει εννιά ολόκληρα χρόνια…

Γενέθλια λοιπόν για την αγαπημένη στήλη χιλιάδων αναγνωστών και της ζωντανής δράσης που ακολούθησε αμέσως μετά τον Δεκέμβριο του 2013 αρχής γενομένης από το βιβλιοπωλείο «Δοκιμάκης» στην οδό Καντανολέων 8,τότε…

Με απόλυτο σεβασμό στους συγγραφείς, στους εικονογράφους και στις  καλές ιστορίες η «στήλη» μας συνεχίζει να είναι στις προτιμήσεις πολλών εκπαιδευτικών, γονέων και ανθρώπων που αγαπούν την παιδική λογοτεχνία.

Η πρώτη τους εμφάνιση των «Παραμυθιών του Σαββάτου »έγινε  από το  Blog: Ζητούνται Αναγνώστες!  https://zhtunteanagnostes.blogspot.com/ και από τότε και κάθε Σάββατο δημοσιεύονται στην στήλη του Πολιτισμού του www.cretalive.gr
Παρουσιάστηκαν, σχολιάστηκαν, γράφτηκαν οι γνώμες και απόψεις για περισσότερα από 2000 παιδικά βιβλία μέχρι σήμερα και συνεχίζουμε με το ίδιο ενδιαφέρον και σεβασμό σε όλους τους αναγνώστες.

Η σελίδα :Τα Παραμύθια του Σαββάτου στο Facebook:  https://www.facebook.com/ParamithiaTouSavvatou/,αριθμεί πια παραπάνω από 15.000 μέλη και φυσικά αισθητή είναι η παρουσία τους και στο twitter.

H Ελένη Μπετεινάκη (https://www.facebook.com/EleniBetinaki2019/ ) είναι η ψυχή των παραμυθιών του Σαββάτου και σχεδόν αποκλειστική διαχειρίστρια της στήλης, των αφηγήσεων και όλων των δημοσιεύσεων της.

Η ίδια σημειώνει πως :

«Τα καλά βιβλία, τα παραμύθια και οι ιστορίες  πρέπει να μοιράζονται, να λέγονται, να φτάνουν ίσαμε τον πιο μικρό ακροατή ή αναγνώστη σ΄ ολόκληρο τον κόσμο. Τότε μόνο αποκτούν αξία και νόημα και έχουν λόγο ύπαρξης.

Ένα πολύ μεγάλο ευχαριστώ στο www.cretalive.gr   που έφτασε τα «Παραμύθια του Σαββάτου» στα πέρατα του κόσμου. Στους συγγραφείς και εικονογράφους που εξ αιτίας τους υπάρχουμε και σε  όσους αγκάλιασαν, αγάπησαν  και ακολουθούν τη στήλη των παραμυθιών μου!

Ακολουθείστε μας στο κανάλι τους στο Youtube :  https://www.youtube.com/channel/UC_dp8t3WhAdnIvGKf9HYs3A?view_as=subscriber

Από τον Δεκέμβριο του 2022 «Τα Παραμύθια του Σαββάτου» ζωντανεύουν ξανά με τις κούκλες και τις αφηγήσεις… Μείνετε συντονισμένοι και σύντομα θα μάθετε το πρόγραμμα και τις ημερομηνίες …

Χρόνια μας πολλά λοιπόν και σας υποσχόμαστε να συνεχίσουμε να γράφουμε  την αληθινή μας άποψη πάντα!»

Κοχυλάκι, εσύ δε φταις!* …στα Παραμύθια του Σαββάτου!

Της Ελένης Μπετεινάκη

*Κοχυλάκι, εσύ δε φταις!, Ομάδα Άγγιγμα και Όρια, εικ: Βίλλυ Καραμπατζιά, εκδ. Μεταίχμιο

Το μικρό κοχυλάκι ζούσε μαζί με την μαμά του σε ένα βράχο… μακρινό! Η μαμά το συμβούλευε συνεχώς να μην απομακρύνεται πολύ από το σπίτι τους και το προειδοποιούσε πως αν κατέβαινε πολύ βαθιά, το σκοτάδι θα ήταν πολύ παχύ…

Και μια Κυριακή που εκείνο έπαιζε με μια μπάλα από φύκια, ένας κοκκινωπός κάβουρας το πλησίασε χαμογελώντας και γεμίζοντας το φιλοφρονήσεις, το προσκάλεσε να πάνε μαζί μια εκδρομή. Το κοχυλάκι ενθουσιασμένο με τον καινούργιο του «φίλο» δέχεται κι όλα στην αρχή είναι θαυμαστά και όμορφα. Μα σαν φτάνουν στο σκοτάδι το βαθύ, ο κάβουρας γίνεται πιο τρομακτικός και θέλει να αγγίξει το μικρό μας κοχυλάκι. Κι εδώ αρχίζουν τα δύσκολα κι όλα όσα δεν αρέσουν στο κοχυλάκι που καταφέρνει με μια δυνατή φωνή να ξεφύγει από τις δάγκανες του κάβουρα..

Τι έγινε μετά; Φόβος, ενοχή και μοναξιά για το κοχυλάκι. Ευτυχώς η μαμά ήξερε πως να το πλησιάσει και να το βοηθήσει να μην κατηγορεί τον εαυτό του για ό,τι συνέβη. Οι συμβουλές και η αγάπη της πολύτιμοι βοηθοί στην επανένταξή του…

Ένα παιδικό παραμύθι σε ρίμες για την πρόληψη της σεξουαλικής κακοποίησης των παιδιών. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο και γράφτηκε από τα μέλη της ομάδας «Άγγιγμα και Όρια» :Μάγια Μύριαμ Παπαγεωργίου, Φιλίππη Ρούβαλη, Νατάσα Ρουστάνη και Γκλόρια Χόντια.

«Σκοπός του να βοηθήσει τα παιδιά να αναγνωρίζουν και να διακρίνουν το καλό από το κακό μυστικό, το καλό από το κακό άγγιγμα, να κατανοήσουν πως τα ιδιωτικά σημεία του σώματος είναι όλο τους το σώμα, όπως επίσης να φτιάξουν ένα ασφαλές και υποστηρικτικό πλαίσιο με ανθρώπους που εμπιστεύονται, έτσι ώστε να μπορούν να μοιράζονται όλες τις σκέψεις και τα γεγονότα που τα προβληματίζουν.»

Δεν ήθελα να αλλάξω ούτε μια λέξη από το παραπάνω κείμενο που συνοδεύει το βιβλίο.

Ένα βιβλίο που δεν  πρέπει να λείπει από κανένα σπίτι και απευθύνεται σε παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας.

Με τρόπο απλό, κατανοητό χωρίς περιττά σχόλια παρουσιάζεται μια ιστορία με ήρωες παιδικούς για να αφυπνίσει συνειδήσεις και να βοηθήσει τους μικρούς αναγνώστες να καταλάβουν όσα δυσκολευόμαστε να τους πούμε.

Κανένας δεν έχει το δικαίωμα χωρίς τη θέλησή μας να μας αγγίζει! Κανόνας πρώτος και βασικός στη διαπαιδαγώγηση των μικρών παιδιών. Από γονείς και δασκάλους!

Ένα βιβλίο που το μαθαίνεις σαν ποίημα ή τραγούδι και είναι γεμάτο παραδείγματα, παθήματα,  συναισθήματα  και λύσεις.

Τρόποι συμπεριφοράς απέναντι σε ξένους που εμφανίζονται με «δώρα» και όμορφα λόγια. Τρόποι αποφυγής, τρόποι ενίσχυσης τής αυτοπεποίθησης και τής εμπιστοσύνης μας στους πολύ δικούς μας ανθρώπους.

Η σιωπή δεν βοηθά, ούτε οι λάθος ενοχές , ούτε το κλείσιμο στον εαυτό μας.

Μόνο με την αγάπη που εμπνέουν οι γονείς, τη συμβουλευτική τους που δεν είναι απειλητική ή γεμάτη προσταγές, τα παιδιά μπορούν να ανοιχτούν σε συζητήσεις, σε εξομολογήσεις και να «θεραπεύσουν» δύσκολες καταστάσεις.

Ένα βιβλίο που τα έχει όλα.

Από τις πρώτες του σελίδες συνειδητοποιούμε  εμείς οι μεγαλύτεροι ένα υπαρκτό και τεράστιο πρόβλημα, αυτό της παιδικής σεξουαλικής παρενόχλησης και κακοποίησης και τη διάσταση του που έχει πάρει ακόμα και στη χώρα μας.  

Η Λίνα Λυκομήτρου, BA Psychology, αναφέρει στην εισαγωγή του βιβλίου πως : «… στην Ελλάδα ένα στα έξι παιδιά θα δεχτεί κάποια μορφή σεξουαλικής βίας στη ζωή του, ενώ εννιά στις δέκα περιπτώσεις ο θύτης προέρχεται από το στενό ή συγγενικό περιβάλλον.»

Με ερωτήσεις – κεφάλαια  μάς καθοδηγεί, μάς συμβουλεύει και μάς προτρέπει η κ. Λυκομήτρου να μην κρατάμε μάτια, αυτιά και στόμα κλειστό.

Μας εξηγεί την «Πράξη», αν « Συνέβαινε πάντα; », «Γιατί συμβαίνει;» μάς εξηγεί με μοναδικό τρόπο ποιος είναι «ο ρόλος της σεξουαλικής αγωγής», «Γιατί τα παιδιά δε μιλούν» και «ποιες οι συνέπειες της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης και παρενόχλησης.» Τέλος μάς συμβουλεύει «Τι μπορώ να κάνω αν ένα παιδί μου εκμυστηρευτεί ότι κάποιος παραβιάζει τα όριά του;»

Στο τέλος του βιβλίου υπάρχει πρόσθετο υλικό για γονείς και εκπαιδευτικούς από τους συγγραφείς- θεατροπαιδαγωγούς του βιβλίου που πραγματικά είναι πάρα πολύ χρήσιμο. Οι δραστηριότητες που  παρουσιάζονται αφορούν το σώμα μας και τα ιδιωτικά του μέρη. Κατασκευή δαχτυλό-κουκλών  και δραματοποίηση της ιστορίας, ομαδικά παιχνίδια για ενδυνάμωση του δικαιώματος να λέμε «όχι». Ένα παιχνίδι καταγραφής για την «Ασπίδα προστασίας», τα «καλά και κακά μυστικά», τα «καλά και κακά αγγίγματα».

Εξαιρετική εικονογράφηση από την Βίλλυ Καραμπατζιά και σκίτσα που θα θυμούνται τα παιδία σαν αγαπημένους φίλους και για πολλά χρόνια!

Αναζητείστε το βιβλίο στις εκδόσεις Μεταίχμιο : https://www.metaixmio.gr/el/products/%CE%BA%CE%BF%CF%87%CF%85%CE%BB%CE%B1%CE%BA%CE%B9-%CE%B5%CF%83%CF%85-%CE%B4%CE%B5-%CF%86%CF%84%CE%B1%CE%B9%CF%82

Σε όλα τα βιβλιοπωλεία και δείτε εδώ το παραμύθι :

https://www.youtube.com/watch?v=1QwNx1EboTU

Ο Νόλαν … στα Παραμύθια του Σαββάτου!

 

Της Ελένης Μπετεινάκη

*Ο Νόλαν μετράει τα αστέρια, Τζένη Κουτσοδημητροπούλου, εικ: Γιάννης Σκουλούδης, εκδ. Διόπτρα

Ο Νόλαν είναι ένας μικρός αρκούδος…

Ζει στο δάσος και το σπίτι του βρίσκεται πίσω από επτά λίμνες κι επτά ποτάμια…

Συχνά μένει και στο σπίτι του παππού και της γιαγιάς και τότε κάνουν μαζί ποδήλατο κι ένα σωρό άλλα όμορφα πράγματα…

Κι ένα Σαββατοκύριακο που πήγε πάλι να δει ξανά τους  πολυαγαπημένους του, κάτι είχε αλλάξει…

Ο παππούς δεν ήταν πια μαζί τους …

Και έφυγε αναπάντεχα, ξαφνικά, χωρίς να χαιρετήσει τον Νόλαν…

Κι εκείνος, στεναχωρήθηκε και άφησε το συναίσθημα του να τον πλημμυρίσει κι ας καθόταν σιωπηλός.

Ίσαμε τ΄αστέρια η στεναχώρια, η σκέψη, ο χρόνος…

Κι η ζωή συνεχίστηκε όταν κόπασε ο πρώτος μεγάλος πόνος…

Με εκείνα τα πράγματα που άρεσαν στο Νόλαν και στον παππού…

Τώρα η γιαγιά ήταν εκεί για όλους … Κι ο Νόλαν ξεκίνησε πάλι να «λειτουργεί»…

Άλλωστε πολλά πράγματα είναι για όλους…

Μια ιστορία της Τζένης Κουτσοδημητροπούλου για την απώλεια, τα βαθιά συναισθήματα και την αγάπη που δεν χάνεται ποτέ.

Ένα πολύ ιδιαίτερο και συγκινητικό βιβλίο που τα λέει όλα. Όλα όσα νιώθεις όταν χάνεις ένα αγαπημένο σου πρόσωπο. Όλα όσα θες να πεις. Όλα όσα καλείσαι να διαχειριστείς κι ας μην ξέρεις τον τρόπο. Αρκεί να αφεθείς στη λύπη σου και να προχωρήσεις όταν είσαι έτοιμος.

Ένα βιβλίο για την αγάπη που δεν χάνεται ούτε με το θάνατο αλλά υπάρχει πάντα μέσα μας.

Ένα βιβλίο που θα βοηθήσει πολύ τα μικρά παιδιά να διαχειριστούν το πένθος, να καταλάβουν πως κι άλλοι έχουν βρεθεί στη θέση τους και να αφήσουν τον εαυτό τους να νιώσει όλα τα συναισθήματα και να βιώσουν καταστάσεις που δυστυχώς κάποιες φορές είναι αναπόφευκτες.

Ένα βιβλίο με καταπληκτική εικονογράφηση του Γιάννη Σκουλούδη που σε γεμίζει με ακόμα  πιο βαθιά συναισθήματα.

Ένας μικρός αρκούδος που θα σας κλέψει την καρδιά και θα γίνει πολύτιμος φίλος στα δύσκολα.

Για την απώλεια, την αγάπη, την λύπη, τα πολύτιμα της ζωής, της ψυχής!

Διαβάστε εδώ την άποψη της Τζένης Καουτσοδημητροπούλου και αναζητείστε το στα βιβλιοπωλεία : https://blog.dioptra.gr/2022/10/04/pos-milame-sta-paidia-gia-tin-apolia/

Δημοσιεύτηκε στο Cretalive.gr στις 8 Οκτωβρίου 2022 :https://www.cretalive.gr

Οκτώβριος, ο μήνας των Χρωμάτων, των Χρυσανθέμων και των κυκλάμινων!

Της Ελένης Μπετεινάκη

Αν είχε γενέθλια μέρα η μαγισσούλα μου,  η Χρωματούσα,  θα΄πρεπε να ΄ναι τώρα που μπαίνει ο Οκτώβριος. Όμως τόσες χιλιάδες χρόνια που ζει,  κάνεις  δεν θυμάται την ακριβή ημερομηνία. Ούτε καν η ίδια…

Τούτες τις μέρες πάλι,  ταξιδεύει πολύ… Με το μαγικό της πινέλο και την κατακόκκινη Καμέλια προσπαθούν να ομορφύνουν με χρώμα και ψυχή άλλες «πατρίδες», όπου υπάρχουν παιδιά…

Και σήμερα το πρωί σε τόπο αλαργινό ξύπνησε χάραμα πάλι. Έβαψε τον ουρανό με όλες τις αποχρώσεις του κόκκινου, του κίτρινου και του πορτοκαλί. Έβαλε σκιές στα σύννεφα κι εκείνα τής χαμογέλασαν πλατιά. Σαν να τα γαργαλούσε το πινέλο της και από τα πολλά τους γέλια άλλαζαν σχήματα και έπαιζαν κρυφτό με τον ήλιο που προσπαθούσε να προβάλει μέσα από τη θάλασσα. Μαγική η στιγμή της πρώτης καλημέρας του καινούργιου μήνα. Χρυσοκόκκινη η ανατολή. Άξιζε το ξενύχτι πάνω από την τσουκάλα της να πετύχει τις σωστές αποχρώσεις. Ο Οκτώβριος, ο αγαπημένος της μήνας έπρεπε να έχει τα πιο ζωντανά, τα πιο όμορφα, τα πιο σπάνια χρώματα που θα χάριζε στην Φύση και στους ανθρώπους.  Κι έτσι τώρα η παλέτα της τα είχε όλα : Κόκκινο, πορτοκαλί, κίτρινο, ροζ, βυσσινί, και βαθύ γαλάζιο… Και σαν σκόρπισε γύρω της ομορφιά και καλωσόρισε τον μικρό Οκτώβρη, ανέβηκε σε ένα απαλό σύννεφο και καμάρωσε την πλάση ολόκληρη. Κι άρχισε πάλι τα παιχνίδια της και με τα άλλα σύννεφα. Όπως εκείνα προχωρούσαν έκανε άλλοτε  βουτιές στη θάλασσα και άλλοτε πηδούσε  πάνω στα δέντρα και έβαζε ασημένιο ή  χρυσό στα φύλλα τους. Σε άλλα πάλι συμπλήρωνε κίτρινο, καφέ ή λίγο πράσινο. Και σαν τέλειωσε τη δουλειά της κρύφτηκε  πίσω από τους κορμούς τους για να χαρεί με τα παιχνίδια των παιδιών. Σήκωναν ψηλά τα φύλλα τα πετούσανε  στον Αέρα κι εκείνος θέλοντας να πάρει μέρος στο παιχνίδι τους φυσούσε κάποιες φορές με όλη του τη δύναμη και ανακατεύονταν όλα, φτιάχνοντας ένα πολύχρωμο υφαντό της νεράιδας Γης απλώνοντας το απ’ άκρη σ άκρη της.»*

Λένε πως τούτος ο μήνας είναι φτωχός στα καλούδια του, είναι όμως ο πιο πλούσιος στην ψυχή του. Είναι η έμπνευση του ποιητή, του ζωγράφου, είναι ο ύμνος της ομορφιάς, μα πάνω απ΄όλα είναι ο  προστάτης, ο φύλακας της ίδιας της Γης, γιατί κρύβει μέσα του τη ζωή, σκεπάζει και «κοιμίζει» τον σπόρο που θα τη γιομίσει με νέα βλαστάρια την Άνοιξη. Κι είναι γεμάτος δουλειές για τους γεωργούς. Δουλειές που δίνουν ζωή αφού ο Οκτώβρης είναι εκτός από τον  μήνα της σποράς και του οργώματος, τού κατευόδιου από τα βουνά στα χειμαδιά και της άνθησης του πιο όμορφου φθινοπωρινού λουλουδιού του χρυσάνθεμου.

Τον αποκαλούν με πολλά ονόματα  Αϊ- Δημητριάτη, Bροχάρη, Σποριάτη, Σποριά, Σπαρτό, Μπρουμάρη, Σκοτεινό, Ομιχλώδη. Η γη γεμίζει φύλλα. Κυκλάμινα και  χρυσάνθεμα έχουν την τιμητική τους.

Μήνας αφιερωμένος στο όργωμα και τη σπορά, λόγω των βροχών του και της πιο μεγάλης και σπουδαίας εργασίας των γεωργών. Αν και η προετοιμασία του σπόρου, στη σπορά,  αρχίζει με τη γιορτή του Τιμίου Σταυρού στις 14 του Σεπτέμβρη, ο Οκτώβρης θεωρείται ο «πατέρας» τούτης της σημαντικής δουλειάς που φτάνει μέχρι και τα Χριστούγεννα οριοθετώντας το τέλος της. Σε μια χώρα, όπως είμαστε  εμείς, με χιλιάδες παραδόσεις και έθιμα ήταν αδύνατον να μην δημιουργηθούν χίλιες δυο δοξασίες, μαντέματα και μαγικά μηνύματα για να δυναμώσει ο σπόρος που θα πέσει στη γη για το πιο σημαντικό πράγμα της επιβίωσης των οικογενειών μέχρι και τις μέρες  μας. Και τούτο λένε πως το κατάφερναν με δύο τρόπους. Ο πρώτος ήταν με την προσφορά δώρου στα «θεία», η «θεραπεία » όπως έλεγαν μέσω σεβασμού, κατάνυξης και προσευχής. Ο δεύτερος ήταν ο «μαγικός». 

Με μαγικές πράξεις, συνήθως παράλογες αλλά για όσους πίστευαν σ΄ αυτές απόλυτα λογικές. Τον Οκτώβρη έχουν ήδη ξεκινήσει τα πρωτοβρόχια. Αν δεν ποτιστεί η γη, η σπορά δεν μπορεί να ξεκινήσει κι αν  για κάποιους λόγους η βροχή αργεί τότε άρχιζαν τα κατά τόπους έθιμα που σκοπό  είχαν να εξαναγκάσουν τα «θεία» σε βοήθεια. Το πιο διαδεδομένο έθιμο ήταν αυτό της Περπερούνας που αν και ανοιξιάτικο αν υπήρχε ανάγκη το επικαλούνταν και το φθινόπωρο:

«Ένα κοριτσάκι οκτώ – δέκα χρονών συνήθως φτωχό και ορφανό το στόλιζαν τα άλλα κορίτσια με λουλούδια και πρασινάδα, για να  πρασινίσουν οι κάμποι… Πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι και τραγουδούσαν ένα παραδοσιακό τραγούδι και κάθε νοικοκυρά έβγαινε στην εξώπορτα με ένα κανάτι και έχυνε πάνω στο κεφάλι της Περπερούνας νερό λέγοντας την ευχή: Καλή βροχή να δώσει ο θεός, όπως βρέχω κι εγώ την Περπερούνα! Στο τέλος έδινε η νοικοκυρά στο κοριτσάκι ένα νόμισμα ή ότι άλλο είχε για το καλό.»

Άλλο έθιμο ήταν εκείνο της χελώνας. Πολύ συχνά οι γεωργοί ειδικά σε περίοδο ανομβρίας έβρισκαν στο δρόμο τους χελώνες. Τις  γύριζαν ανάσκελα και βάζανε πάνω στην κοιλιά τους ένα μεγάλο σβόλο από χώμα. Η χελώνα αν δεν έβρεχε δεν θα μπορούσε να σηκωθεί μ΄αυτό το βάρος πάνω της και για αυτό θα έπρεπε κι εκείνη να παρακαλέσει τον Θεό για βροχή. Σ΄ άλλα μέρη της Ελλάδας σκότωναν φίδια και τα έβαζαν ανάσκελα στα τρίστρατα ή τα κρεμούσαν στα δέντρα για να προσελκύσουν τα αρπαχτικά πουλιά που όταν πετούσαν χαμηλά σήμαινε πως έρχεται βροχή.

Έθιμα που σπάνια συναντάμε πια είναι και αυτά της προετοιμασίας του σπόρου. Ο πρώτος σπόρος του σταριού παρασκευαζόταν με μεγάλη επιμέλεια. Τον τοποθετούσαν σε ένα σάκο μαζί με βασιλικό, ρόδι, σκόρδο κι ένα ασημένιο νόμισμα ή δακτυλίδι. Ο βασιλικός χρησίμευε για να γίνουν το ίδιο πράσινα τα στάρια. Το ρόδι συμβόλιζε την ευφορία για να είναι  γεμάτο το σπίτι όλο το χρόνο, το σκόρδο ήταν για το κακό μάτι και το ασήμι έδειχνε την εξασφάλιση της καλής ποιότητας της σοδειάς. Όλα αυτά μαζί με λίγο σπόρο δένονταν σε ένα μικρό σποροσάκουλο με μια κόκκινη μεταξένια κλωστή και φυλάσσονταν σε ένα μέρος του σπιτιού μέχρι και το τέλος της σποράς. Η πρώτη μέρα που θα βγαίνε ο σπόρος από το σπίτι ήταν εξαιρετικής σημασίας. Δεν έδιναν ούτε  έπαιρναν χρήματα, δεν δάνειζαν ψωμί, αλεύρι, αλάτι και φωτιά, πράγματα που έκλειναν μέσα τους τη δύναμη του σπιτιού. Οι νοικοκυρές το βράδυ έκαναν πίτες με σπανάκι, λάχανο και άλλα χόρτα και σαν την  έβαζαν στο τραπέζι να την φάει όλη η οικογένεια εύχονταν «να φυτρώσουν γρήγορα τα στάχυα και να πρασινίσουν όπως τα χόρτα της πίτας».

Η μέρα που ξεκινούσε η σπορά έπρεπε να είναι Δευτέρα ή Τετάρτη ποτέ Τρίτη. Η σημαδιακή φράση που έλεγε ο γεωργός ήταν: « Ώρα καλή μας και καλά μπερεκέτια!», δηλαδή να έχουμε πλούσια σοδειά!

Αν η αρχή στο χωράφι γινόταν από κορίτσι ανύπανδρο έπρεπε να πει :«Μονάχη μου το σπέρνω και μ΄ άλλον θα το θερίσω (δηλ. θα παντρευτώ)». Δεν μπορούσε κάθε άνθρωπος να είναι ο Σπορέας. Χρειαζόταν τέχνη για να μην σκορπιστεί ο σπόρος αραιά ή πυκνά και σαν τέλειωνε την πρώτη του γύρα να ζέχνει τα βόδια για να «κάμει» το χωράφι. Όργωνε και έσπερνε τουλάχιστον 2-3 φορές έτσι ώστε ο πολύτιμος σπόρος να πάει παντού.

Επιστρέφοντας στο εορταστικό καλαντάρι ξεχωρίζουν οι γιορτές του Αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτου στις 3 του μήνα, πολιούχος Άγιος των Αθηνών, του Αγίου Ιερόθεου στις 4 και της Αγίας Βερίνης. Την ίδια ημερομηνία στη γείτονα χώρα μας, την Ιταλία, γιορτάζει ο Άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης. Κατά την παράδοση αγαπούσε πολύ και ημέρευε τα ζώα και οι καθολικοί τον έκαναν προστάτη τους, και μάλιστα ορίστηκε  διεθνώς την ημέρα της μνήμης του σαν «Ημέρα Προστασίας των ζώων». Πολλές γιορτές ακολουθούν, λιγότερο γνωστές σε μας, της Χαριτίνης, του Σέργιου, της Πελαγίας, του Ευλάμπιου, του Βαλάντη, της Χρύσας και του Λουκιανού μέχρι στις 18 του μήνα που είναι του Αγίου Λουκά που έχει σαν σύμβολό του το ήρεμο βόδι. Η παράδοση θέλει να έχει ζωγραφίσει τούτος ο Άγιος την μορφή της Παναγιάς και μάλιστα Βρεφοκρατούσας με την παλιά τεχνική του κεριού σε τρείς εικόνες.  Λένε πως τη μία την παρέδωσε στην ίδια κι εκείνη ευχαριστήθηκε και τις  ευλόγησε κι έγιναν θαυματουργές. Μάλιστα του αποδίδουν πως πρώτος αυτός απεικόνισε του Αποστόλους. Η λαογραφία θέλει τούτη τη μέρα να θεωρείται ορόσημο για τη σπορά των κουκιών, όχι όμως την ημέρα της γιορτής του που θεωρείται αργία, αλλά την παραμονή ή την επομένη. Ο μύθος λέει πως κάποτε  ένας γεωργός που πήγε  να σπείρει καλαμπόκια την μέρα του Αγίου Λουκά έπιασε μια νεροποντή και όλη η σοδειά χάθηκε. Από τότε λένε πως είναι ο άγιος που «πνίγει τα καλαμπόκια». Τέλος οι γεωργοί μας πιστεύουν πως από τούτη τη μέρα ξεκινά το «μικρό καλοκαιράκι» και η γη θα στεγνώσει τόσο όσο χρειάζεται για τις επόμενες μέρες η σπορά τους. Στις 20 του μήνα είναι η γιορτή του Αγίου Γερασίμου που λατρεύεται στην Κεφαλονιά και φτάνουμε στην  πιο μεγάλη γιορτή του Αγίου Δημητρίου στις 26. Γιορτή που συνδέεται με την πόλη της Θεσσαλονίκης μιας και ο Άγιος Δημήτριος ήταν γέννημα, θρέμμα της συμπρωτεύουσας.

Την μέρα αυτή ανοίγονται συνήθως τα νέα κρασιά. Καλούν ένα παπά, σ΄ όλους τους αναπαραγωγικούς τόπους, να αγιάσει τα βαρέλια και αφού ευχηθεί, να δοκιμάσει πρώτος το νέο κρασί. Η μέρα αυτή είναι επίσης ορόσημο και για τους κτηνοτρόφους. Λίγο πριν και λίγο μετά ο καιρός φτιάχνει λίγο και έχει μείνει στην συνείδηση του λαού το «μικρό καλοκαιράκι του Αι Δημήτρη». Συμπίπτει με το διάστημα που χρειάζονταν οι τσομπάνηδες για να κατεβάσουν τα κοπάδια τους στα χειμαδιά. Η σημασία της γιορτής τονίζεται στο ότι η παρουσία ενός Αγίου, νέου και αξιόλογου που περπατά καβάλα σε άλογο τους έδινε την ευκαιρία να ορίσουν τη γιορτή του σαν χρονολογία ξεκινήματος, εξασφαλίζοντας θάρρος και εμπιστοσύνη για το δρόμο τους. Κι όλα αυτά σε συνδυασμό με μίαν άλλη γιορτή ορόσημο κι αυτή του Αγίου Γεωργίου στις 23 του Απρίλη που τα ζώα οδηγούνται ξανά πάνω στα βουνά με ένα άλλο καβαλάρη Άγιο εξίσου νέο και αξιόλογο. Ορόσημο μέρα και για τους ταξιδεμένους, τους ναυτικούς  που επιστρέφουν στο σπίτι τους για να περάσουν το χειμώνα.

Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας οι ελληνικές οικογένειες που εξέλεγαν τους Δημογέροντες λογάριαζαν κι αυτοί τα εξάμηνα τους με τις γιορτές του Αι  Δημήτρη και Αι Γιωργιού. Με τη διαφορά αυτή των εξαμήνων έβαζαν τους ραγιάδες να πληρώνουν τους φόρους  τους και όριζαν σαν ελεύθερο χρόνο ναυσιπλοΐας τις δύο αυτές γιορτές.

Την μέρα του Αϊ Δημήτρη γιόρταζαν και οι Συντεχνίες, ιδιαίτερα οι οικοδόμοι, οι ασβεστάδες, οι σοβατζήδες, οι ξυλουργοί, οι κεραμιδάδες, οι σιδεράδες  και οι κλειδαράδες που επισφράγιζαν την καλοκαιρινή εργασία με τα κέρδη τους ή την πρωτογιόρταζαν όσοι άρχιζαν τώρα την χειμωνιάτικη εμπορική τους δράση όπως οι μπακάληδες, οι δερματέμποροι, οι παπουτσήδες, οι υφασματέμποροι και οι ταβερνιάρηδες.

Τέλος τούτος ο μήνας είναι ο μήνας των χρυσανθέμων. Ανθίζουν κάθε χρόνο τον Οκτώβρη εκεί γύρω στη  γιορτή του Αϊ Δημήτρη και για αυτό τα λένε και αγιοδημητριάτικα και τα συναντάμε σε πάνω από 180 ποικιλίες. Είναι το λουλούδι  του φθινοπώρου, τα άνθη του χρυσού και  καλλιεργούνται εδώ και χιλιάδες χρόνια στην μακρινή Ανατολή που θεωρείται πατρίδα τους.

Στη χώρα μας τα συναντάμε παντού ακόμα και στην ύπαιθρο σαν αυτοφυές φυτό και μάλιστα οι Κρητικοί τρώνε τους τρυφερούς του βλαστούς με λαδόξυδο ενώ τα άνθη τους τα χρησιμοποιούν για να διώχνουν τους ψύλλους και να βάφουν με ωραίο κίτρινο χρώμα τα βαμβακερά τους ρούχα. Το κρητικό χρυσάνθεμο του Οκτώβρη έχει ένα ακόμη συμβολισμό.

Με το μάδημα του μικροί  και μεγάλοι  όπως το «σ΄αγαπώ-μ΄αγαπάς» της μαργαρίτας ψάχνουν το σκοτεινό υπαρξιακό ερώτημα:  Κόλαση ή παράδεισος;

Καλό μήνα !

ΠΗΓΕΣ:

Λουκάτος Δημήτριος, Τα φθινοπωρινά, Αθήνα 1995

Γ. Μέγας, «Ελληνικαί  εορταί και έθιμα της λαϊκής λατρείας», Αθήνα 1956

*Ελένη Μπετεινάκη, Λόγια του αέρα, υπό έκδοση

Δημοσιεύτηκε στο Cretalive.gr στις 1 Οκτωβρίου 2022 : https://www.cretalive.gr/