Μια ιστορία θα σας πω…μα ψέματα δεν είναι!

Της Ελένης Μπετεινάκη*

«…Έλα να πούμε ψέματα, ένα σακί γιομάτο,

εφόρτωσα ένα μπόντικα σαράντα κολοκύθες

κι απάνου στα καπούλια του ένα σακί ρεβίθια…»

Αλλάζει ο μήνας σήμερα, αλλάζει κι η διάθεση κι είναι μια μέρα που μια κούκλα ξύλινη και διάσημη μοιάζει να΄χει γιορτή κι όλοι μα όλοι οι άνθρωποι στον κόσμο γελούν με τα καμώματά της… Καλά το καταλάβατε, για τον Πινόκιο μιλάμε και την μεγάλη μύτη του που γίνεται ακόμα μεγαλύτερη σαν αρχίσει να λέει τις ψεύτικες ιστορίες του.

Ψάχνοντας λίγο πέρα από τα παραμύθια, να δεις, να μάθεις, πώς ξεκίνησε τούτο το έθιμο

βρίσκεις ιστορίες που είναι… πέρα για πέρα αληθινές!

Όλα ξεκίνησαν λοιπόν από τη Δύση και στην Ελλάδα η « Πρωταπριλιά των Ψεμάτων » ήρθε την εποχή των Σταυροφοριών. Έθιμο που ήδη γνώριζαν στην μεσαιωνική Γαλλία. Λένε πως όλα ξεκίνησαν από τους  Γάλλους εκεί γύρω στα 1560 που ο βασιλιάς Κάρολος Θ’ αποφάσισε να μεταφέρει την Πρωτοχρονιά που μέχρι  τότε γιορταζόταν την 1^η του Απρίλη τον Ιανουάριο, την πρώτη του μέρα,  και να συμβαδίζει με τις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες. Πολλοί, δυσκολεύτηκαν να δεχτούν αυτή την αλλαγή και συνέχισαν να κάνουν πρωτοχρονιά τον Απρίλιο, όπως είχαν συνηθίσει. Οι υπόλοιποι άρχισαν να τους κοροϊδεύουν, να τους κάνουν πλάκες , να τους στέλνουν ψεύτικα δώρα και έτσι η 1η Απριλίου, από πρωτοχρονιά, μετατράπηκε σε ημέρα κοροϊδίας και φάρσας.

Κι ύστερα πάλι άλλοι είπαν πως όλα ξεκίνησαν από τους Κέλτες, λίγο πιο παλιά που συνήθιζαν την Πρωταπριλιά που έφτιαχνε ο καιρός να πηγαίνουν για ψάρεμα. Τις περισσότερες φορές γύριζαν με άδεια χέρια, αλλά οι ψεύτικες ιστορίες για μεγάλα ψάρια έδιναν κι έπαιρναν. Γι αυτό οι Γάλλοι ακόμα και σήμερα ονομάζουν το πρωταπριλιάτικο ψέμα poisson d’ Avril  δηλαδή «ψάρι του Απρίλη» ενώ οι Άγγλοι « April fool’s day».

Η Πρωταπριλιά  στην Ελλάδα είναι  έθιμο αστικού χαρακτήρα και δεν συναντιέται συχνά στην αγροτική ζωή. Έχει συνδεθεί με τα ψέματα για να στραφεί αλλού η προσοχή του κακού. Λένε ψέματα όχι  μόνο σε περιπτώσεις μαγικών ενεργειών αλλά και σε δύσκολες εργασίες όπως ήταν η βαφή των νημάτων , η παρασκευή εφτάζυμου ψωμιού, η εκτροφή του μεταξοσκώληκα. Όποιος έφτιαχνε «φκιασίδι» έπρεπε για να μην «κόψει »  να πει ένα ψέμα. Έτσι θα γίνονταν γρήγορα  τα κουκούλια τους ή θα πρόκοβαν οι μέλισσές τους ακόμα και τα δέντρα θα γέμιζαν με περισσότερους καρπούς.

Στην αρχαιότητα πάλι , οι Κρήτες είχαν τη φήμη πως έλεγαν τόσα πολλά ψέματα που υπήρχε κι ένα ρήμα το «κρητίζω » που είχε την σημασία του ψεύδομαι…

Παρόλο που η πρωταπριλιά είναι η μέρα που τα ψέματα και οι φάρσες δικαιολογούνται, πολλοί είναι εκείνοι που κάθε χρόνο «την πατάνε» και πιστεύουν απίστευτες ιστορίες βγαλμένες από τη φαντασία. Είναι η αγαπημένη ημέρα των μικρών παιδιών, καθώς σκαρώνουν διάφορα αστεία για να πειράξουν τους γονείς, τους φίλους, ακόμα και τους δασκάλους στο σχολείο. Λένε, πως  όποιος καταφέρει μια επιτυχημένη φάρσα, θα είναι τυχερός για τον υπόλοιπο χρόνο, ενώ αντίθετα, όποιος πέσει θύμα, θα συνοδεύεται από γρουσουζιά…

Εσείς καλού κακού, έχετε το νου σας …

Τον είδα τον Πινόκιο, από το πρωί κρατάει την κοιλιά του και σκάει στα γέλια,  κι η μύτη του κοντεύει να φτάσει ίσαμε το χώμα…

Καλό μας μήνα!

 « Πασχαλινά και της Άνοιξης», Λουκάτος Δημήτρης, 1980

Δημοσιεύτηκε στην Πατρίς στις 1 Απριλίου 2017 εδώ ;http://www.patris.gr/articles