Τα παραμύθια του Σαββάτου...

… γράφει, παρουσιάζει και σχολιάζει η Ελένη Μπετεινάκη*

Παραμύθια κι ιστορίες μαγικές…για παιδιά και για μεγάλους που πιστεύουν στη δύναμη της φιλίας, της αγάπης, του δίκαιου και της φύσης. Ιστορίες για εκείνα τα χρόνια τα παλιά μα και τα σύγχρονα, που μαγεύουν με τις λέξεις και τα νοήματά τους, που μιλούν για σεβασμό στον εαυτό μας και στους άλλους. Που ακουμπούν το θέμα της διαφορετικότητας, που όσα αγκάθια κι αν κρύβει υπάρχει πάντα τρόπος να ξεχωρίσει το καλό, να φύγει να πετάξει. Να νοιώσει την ομορφιά της  μελωδίας ,της ευτυχίας στο πέταγμα ενός πουλιού ή μιας μικρής …Φανής!

Ο Βόρακας, ο Κόρακας και η Σονάτα της Φανής, Γεωργία Γαλανοπούλου, εικ: Βαγγέλης Παυλίδης, εκδ. Πατάκης 

Στη γκρίζα πολιτεία, λέει ένας θρύλος παλιός, γεννήθηκε η ιστορία της Φανής, και εκείνη    του  Κόρακα, του Βόρακα κι ενός στοιχειωμένου καραβιού. Τα δέντρα  έχουν όλα μαραθεί εκτός από ένα λυπημένο Ασπρόδεντρο. Κι η θάλασσα δεν έχει νερό. Εκεί ζει και μια παρέα παιδιών, που μια μέρα ένα από αυτά είχε  την τόλμη και το θάρρος να ξεκινήσει το «ταξίδι» για να μάθει τι συνέβη κάποτε στον τόπο του κι όλα είναι τόσο θλιμμένα και μουντά. Μαζί του πήρε μόνο ένα μισοφαγωμένο κουλούρι, για το δρόμο…

Σαν νύχτωσε συνάντησε τον Κόρακα που του ζήτησε να βάλει  «δωρδάνι», μέσα στο μαύρο του τηγάνι, για να του πει την ιστορία που θέλει. Τούτη η λέξη που ηχεί σαν μαγική, σημαίνει  δώρο. « Δώρο που… δίνεις για να πάρεις». Κι αφού έδωσε το κουλούρι του  το μικρό παιδί, η ιστορία ξεκίνησε … Κι ήταν πολύ…μαγική.

Μια άλλη πολύχρωμη κι όμορφη πολιτεία υπήρχε κάποτε εκεί, με δέντρα πολλά, νερά κι αηδόνια ώσπου η απληστία και η πλεονεξία γέμισαν την καρδιά του Βόρακα, ενός  από τους κατοίκους της. Ήθελε να αποκτήσει τα πάντα μόνο για τον εαυτό του. Άρχισε να φτιάχνει βάρκες και να τις πουλά, γέμισε την θάλασσα με καράβια, κόβοντας δέντρα από τα δάση με στόχο να αποκτήσει μια μεγάλη περιουσία. Δεν τον έφταναν όμως τούτες οι λίρες, ήθελε κι άλλα κι ακόμα πιο  πολλά, ήθελε τα πάντα δικά του. Κι έμεινε μόνο ένα δέντρο άκοπο, το Ασπρόδεντρο και μια μέρα από μέσα του  ακούστηκε εκείνη η «φωνή του δίκιου», η φωνή της Φανής. Ο Βόρακας δεν την άκουσε, δεν τη σεβάστηκε και την έδιωξε. Κι η απληστία του Βόρακα μεγάλωνε μαζί και τα σχέδιά του . Κι έφτιαξε εργοστάσια πολυεστέρων για πιο ανθεκτικά υλικά και άρχισαν να μολύνονται οι θάλασσες, η φύση και πάλι δεν άκουσε τη Φανή. Άρχισε να λέει ψέματα πολλά, άρχισε να μην τηρεί νόμους , να γίνεται τσιγκούνης και φιλοχρήματος. Η Φανή όσο και αν προσπαθούσε να τον κάνει να αλλάξει το μόνο που κατάφερε ήταν να την διώξει για τα καλά .Μόνο που εκείνη η μικρή νεράιδα του Δίκιου δεν έφυγε μόνη της αυτή τη φορά. Άφησε δώρο στο δέντρο της μια λέξη μαγική που όποιος έβρισκε ίσως ξανάφερνε πίσω τη χαρά σ΄ αυτήν την πόλη. Κι όλα «σηκώθηκαν », θάλασσες, βουνά και ηλιαχτίδες και χάθηκαν μαζί της …Κι έπεσε παντού η καταχνιά και η γκρίζα σκιά…

Την πιο κρίσιμη στιγμή που ο Βόρακας ετοιμάζεται για ένα ακόμη  « κακό» , όλοι οι φίλοι του μικρού αγοριού εμφανίζονται. Καταφέρνουν με μιας να αποκρυπτογραφήσουν την μαγική λέξη… τα μάγια λύνονται και  τότε όλα αλλάζουν. Μελωδίες, βροχή, θάλασσα και ήλιος κάνουν την εμφάνισή τους πάλι ακόμα κι η μικρή Φανή. Γιατί μόνο τα παιδιά μπορούν… μόνο τα παιδιά ξέρουν  τις μεγάλες αλήθειες τούτου του κόσμου. Αυτά κρατούν  τα ηνία, το μέλλον , τη μαγεία και τις… λέξεις!

Μια υπέροχη ιστορία της Γεωργίας Γαλανοπούλου. Ένα σύγχρονο -  παλιό παραμύθι γραμμένο σε ρίμες  με πολύ δυνατά νοήματα για όλους εκείνους τους άπληστους, μονόχνοτους και εγωιστές ανθρώπους του κόσμου ολάκερου. Ένα παραμύθι διδακτικό, μαγικό, με υπέροχες εικόνες και δυνατές συγκινήσεις. Το καλό μπλέκεται με το κακό, το δίκιο με το άδικο, η απληστία θριαμβεύει και η φύση εκδικείται.  Στοιχεία  του παραμυθιού πολύ έντονα, μαγικά και μη, παρμένα από τη σύγχρονη ζωή κι από τον κόσμο της φαντασίας που ταξιδεύουν και αφυπνίζουν συνειδήσεις μικρών και μεγάλων. Η εικονογράφηση του Βαγγέλη Παυλίδη , επιβλητική, χαρακτηριστική και πολύ « δυνατή». 

Μια ιστορία να σκεφτείς, να απολαύσεις, να διηγηθείς και να τη νοιώσεις για την μοναδική της μαγεία.

Μια ιστορία για μικρούς και για μεγάλους…

Το κοντολαίμικο κοτσύφι, Λίλη Λαμπρέλλη, εικ: Βάσω Ψαράκη, εκδ. Πατάκης 

Σε ένα χωράφι που είναι γεμάτο τσουκνίδες τι μπορεί να « βασιλεύει » όλη μέρα; Γκρίνια, δυστυχία, κουτσομπολιό, ίντριγκες, καυγάδες, και άσχημα λόγια. Φασαρία και μηδαμινή ανοχή. Σ΄ αυτό λοιπόν το χωράφι βρέθηκε να « τοποθετηθεί » ένα αυγό. Άκουγε, πονούσε , ησυχία δεν έβρισκε. Μια μέρα που περνούσε από κοντά του η Καλή Μοίρα των Αυγών, της ζήτησε, τι άλλο, λίγη ησυχία να συγκεντρωθεί να ολοκληρώσει το σκοπό του. Κι έγινε ότι ευχήθηκε και τότε έσκασε το τσόφλι του κι ένα μικρό κοτσύφι έκανε την εμφάνιση του. Η ζήλια, η κακία και η ασχήμια θέριεψαν από την μεριά των τσουκνίδων. Έκαναν τα πάντα για να το μειώσουν. Λέξεις βαριές ξεστόμισαν, το είπαν : « κοντολαίμικο, κοντοπόδαρο, κακάσχημο, καχεκτικό ». Τούτο το κοτσύφι ήταν διαφορετικό από αυτές και συνήθως όπως συμβαίνει και στη ζωή, το διαφορετικό είναι και απωθητικό και ξένο.

Μια μικρή πασχαλίτσα θα του δώσει συμβουλές και δύναμη να φύγει, να πετάξει, να γνωρίσει όλο τον κόσμο. Κι ύστερα σαν φύγει από το « αγριεμένο » χωράφι και κινήσει  προς το βάλτο ένας κάστορας θα του  μιλήσει με λόγια τρυφερά. Και θα σταθεί φίλος πονετικός, θα του πει για  τις αλήθειες της ζωής και θα το παροτρύνει να κολυμπήσει ως το τέλος του βάλτου και να γνωρίσει πουλιά της γενιάς του. Και αυτά θα τον αγνοήσουν στην αρχή κι  ο κάστορας θα τον βοηθήσει ακόμα πιο πολύ, σαν φίλος πραγματικός και ο μικρός κότσυφας θα βρει τη δύναμη, θα πετάξει και θα ακολουθήσει τη ζωή και την πραγματική του πορεία.

Μια πολύ τρυφερή ιστορία με πάρα πολλά νοήματα και μηνύματα για τα μικρά παιδιά. Η μεγάλη  αγαπημένη παραμυθού Λίλη Λαμπρέλλη σε μια ακόμα δυνατή, μαγική, δική της στιγμή. Μια ιστορία για τη δύναμη της φιλίας, για την αγάπη, για την αυτοεκτίμηση και το σεβασμό στους άλλους και στον ίδιο μας τον εαυτό. Μια ιστορία για την διαφορετικότητα και πως συνήθως τη δέχονται οι άλλοι. Τρόπους συμπεριφοράς που αδικούν, παραδειγματίζουν και διδάσκουν. Με την εικονογράφηση της επίσης αγαπημένης και πολύ γνωστής Βάσως Ψαράκη , τούτο το παραμύθι μας μεταφέρει λίγο σε εκείνα τα χρόνια τα παλιά, με τις γιαγιάδες αφηγήτριες  και την δική μας φαντασία να πλάθει τέτοιας γραφής εικόνες. Υπέροχος συνδυασμός σε μια εξαιρετική δουλειά και συνεργασία!

Για παιδιά  από 5 ετών…

…ή όπως γράφει χαρακτηριστικά η κ. Λίλη Λαμπρέλλη… για παιδιά και μεγάλους που θέλουν να ανοίξουν τα φτερά τους !

*Η Ελένη Μπετεινάκη είναι νηπιαγωγός
Δημοσιεύτηκε στις 1 Αυγούστου 2015 στο cretalive.gr :http://www.cretalive.gr/culture

Τα παραμύθια του Σαββάτου...

...γράφει , σχολιάζει και παρουσιάζει η Ελένη Μπετεινάκη*!

Φαντασία, περιπέτεια, μαγεία, χιούμορ και σπάσιμο προκαταλήψεων. Τα παραμύθια τούτη τη φορά πραγματικά μας ταξιδεύουν σε απάτητα μέρη της φαντασίας και του «ανθρώπινου ποδιού» δημιουργώντας εικόνες μαγικές. Παραμύθια που αγγίζουν  τις προκαταλήψεις, που αναθεωρούν απόψεις και που πάνω απ΄ όλα διασκεδάζουν τον μικρό αναγνώστη. Λάθη που ίσως αποδειχτούν πως έπρεπε να γίνουν, στη ζωή αλλά και στην επιστήμη, που θα μας οδηγούν  πάντα στην αλήθεια, την χαρά της  ανακάλυψης και στην περιπέτεια.!

Ταξίδι στο κέντρο της γης, Αντώνης Παπαθεοδούλου, εικ: Ίρις Σαμαρτζή, εκδ. Παπαδόπουλος.

Ταξίδι στο κέντρο της γης, μια περιπέτεια που δεν θα μπορούσε να έχει σαν πρωταγωνιστές  κανέναν άλλο εκτός από έναν άνθρωπο που ασχολείται με την γη, τα πετρώματα και τα μυστικά της. Αυτός λοιπόν είναι ο καθηγητής Ορυκτολογίας , διάσημος για την εποχή του, Όττο Λίντενμπροκ. Μαζί του ένα μικρό παιδί,. Ο ανιψιός του ο Άξελ, που όπως όλα τα παιδιά έχει πάντα  διάθεση και  περιέργεια να εξερευνήσει, να ανακαλύψει και να γνωρίσει τον κόσμο. Με αφορμή ένα παλιό βιβλίο γραμμένο στη γλώσσα των Βίκινγκς και ενός μικρού κιτρινισμένου χαρτιού που το « ανάποδο» μήνυμά του κρύβει  ένα μυστικό, θα αλλάξει η ζωή και των δύο τους, και θα ξεκινήσει τούτο το παράξενο ταξίδι στο κέντρο της γης.  Φεύγουν λοιπόν για το νησί της Ισλανδίας και το Ηφαίστειο Σνέφελ με βοηθό τους ένας κυνηγό που γνωρίζει καλά την περιοχή, τον Χανς. Οδηγός τους ακόμα θα γίνει η διαίσθηση, οι χάρτες, οι αξίνες και η τύχη. Η κατάβαση μέσα στον σβησμένο κρατήρα του ηφαιστείου ξεκινά , οι πληροφορίες που τους δίνει η ίδια η γη πολλές, λάθη συμβαίνουν, αλλά αυτά θα τους οδηγήσουν στη μεγάλη αλήθεια. Συμβαίνουν ακόμα  και ένα σωρό άλλα θαυμαστά πράγματα που θα γεμίσουν την μεγαλύτερη περιπέτεια της ζωής τους.

Παράξενα μέρη, μαγικές εικόνες, συνάντηση με την… προϊστορία, αλλόκοτα φυτά, ζώα και άνθρωποι, πράγματα της φαντασίας ή μη, που κάνουν ακόμα πιο συναρπαστικό τούτο το ταξίδι. Ανατινάξεις, εκρήξεις, ορμητικά νερά ως το τέλος αυτής της παράξενης πορείας προς τον έξω κόσμο και την επαναφορά τους στην …πραγματικότητα.

Κι όπως γράφει στο τέλος του βιβλίου ο Αντώνης Παπαθεοδούλου, η ιστορία αυτή όπως οι περισσότερες του Ιουλίου Βερν, δεν τελείωσε, αλλά συνεχίζεται μέχρι και σήμερα.

Το βιβλίο αυτό είναι  σαν κέντημα με παράξενη βελονιά και κλωστή πυκνή  και πολύχρωμη πάνω σε δύσκολο σχέδιο με αποτέλεσμα που δικαιώνει. Μια ακόμα διασκευή του γνωστού βιβλίου του Ιουλίου Βερν που γράφτηκε στα 1864 και που δείχνει  για πολλοστή φορά το ταλέντο ενός σύγχρονου, πια, συγγραφέα, του Αντώνη Παπαθεοδούλου, που τολμά να ασχοληθεί με τέτοιες ιστορίες και θέματα. Έτσι η ιστορία γίνεται προσιτή και σε μικρότερες ηλικίες που λατρεύουν τις περιπέτειες, χάρις σε αυτήν την προσπάθεια.

Στο βιβλίο αυτό εικονογράφος είναι η Ίρις Σαμαρτζή, που για μια ακόμα φορά δικαιώνεται με τούτη η  επιλογή,  αφού το ύφος της  δένει απόλυτα με το είδος της ιστορίας και ακουμπά με απόλυτη επιτυχία την ατμόσφαιρα της εποχής. Μοναδικές εικόνες , αγαπητές και αλησμόνητες στα παιδιά.

Ένα βιβλίο που είναι γραμμένο και για μεγάλους, με λόγο καθαρό και κατανοητό, χωρίς περιττές κουβέντες που θα διαβαστεί ξανά και ξανά από όποιον καταπιαστεί μαζί του.

Αντώνη, Ίρις, ευχαριστούμε πολύ για τις θύμησες και το ταξίδι στην περιπέτεια, τη γνώση και τη φαντασία …

Για παιδιά από 6 χρόνων …

Κατσαριδολογίες, Κωνσταντίνα Τασσοπούλου, εικ. Μελίτα Αντωνιάδου, εκδ. Ίτανος

Μια ιστορία …φοβερή για μια κατσαρίδα …τρομερή. Ένα βιβλίο γραμμένο σε στοίχους δεκαπεντασύλλαβους, με πολύ χιούμορ, φαντασία και υπέροχη πλοκή.

Η κατσαρίδα  είναι ένα έντομο που αν όχι όλοι, οι περισσότεροι άνθρωποι, φοβούνται ή αηδιάζουν βλέποντάς το και το μόνο που θέλουν  είναι τα το εξαφανίσουν όπου το συναντήσουν. Η μικρή κατσαρίδα της ιστορίας της Κωνσταντίνας Τασσοπούλου, μια μέρα  πηγαίνοντας να πάριε μια εφημερίδα από το περίπτερο, διαβάζει στα νέα πως ο Δήμαρχος της πόλης αποφάσισε να διώξει όλο της το γένος μακριά και με τη  γνώμη του συμφωνούν και ο σκύλος και η γάτα. Απογοητευμένη και στενοχωρημένη αποφασίζει πως για την ηλικία της δεν είναι τα πολύ μεγάλα ταξίδια, οι μεταναστεύσεις και η φυγή αλλά θα προσπαθήσει να κρυφτεί σε κάποιο άλλο σπίτι και να εγκαταλείψει το δικό της για να μην την εντοπίσουν. Μαζεύει λίγα από τα πράγματά  της και ξεκινά να βρει μια νέα στέγη. Φτάνει σε ένα σπίτι με αυλή και κεραμίδια που της φαίνεται ...φιλικό, αλλά η υποδοχή που της κάνει το κοριτσάκι που μένει εκεί κάθε άλλο παρά φιλική είναι. Εκείνη δεν χάνει το θάρρος της και προσπαθεί με λογικά επιχειρήματα να την πείσει πως πρέπει να γίνου φίλες και πως είναι παράλογο να την φοβάται. Σιγά σιγά ξεδιπλώνεται η αλήθεια  που έχει να κάνει με παρωχημένες συνήθειες, απόψεις και φοβίες. Το κορίτσι και η κατσαρίδα γίνονται φίλες , βοηθά η  μία την άλλη και απολαμβάνουν τη συντροφιά τους. Μια ιστορία για τον φόβο , τη δύναμη της συνήθειας και της φιλίας. Μια ιστορία που προσπαθήσει να « σπάσει» στεγανά και αντιλήψεις που κυριαρχούν στη ζωή των ανθρώπων με τις πάγιες απόψεις τους για πράγματα, ζώα ή ακόμα και άλλους ανθρώπους που ζουν δίπλα τους. Δίνει το μήνυμα πως  οι προκαταλήψεις συχνά οδηγούν σε λάθος συμπεράσματα που θα πρέπει να βγάζουμε με πολύ μεγάλη προσοχή και σεβασμό σε κάθε τι που συναντάμε στη ζωή μας.

Μια ιστορία που αφυπνίζει συνειδήσεις για το πόσο δίκιο ή άδικο είναι  να κρίνουμε κάποιον άλλον μόνο από την εξωτερική του εμφάνιση και κατασκευή.

Υπέροχη ιστορία για παιδιά  που μπορούν να χρωματίσουν μόνα τους τις εικόνες αφού η ασπρόμαυρη εικονογράφηση της Μελίτας Αντωνιάδου δημιουργήθηκε με αυτόν το στόχο…

Για παιδιά  από 5 χρονών…

*Η Ελένη Μπετεινάκη είναι νηπιαγωγός

Δημοσιεύτηκε στο cretalive.gr στις 25 Ιουλίου 2015 :http://www.cretalive.gr/culture

24 Ιουλίου 1669 ….Το “ La Therese” βυθίζεται για πάντα στο Κρητικό πέλαγος!

Της Ελένης Μπετεινάκη*

Ξημερώματα σχεδόν κατέβηκα στο λιμάνι… Εκείνη την ώρα χαράζει ο ήλιος κάτω χαμηλά στη θάλασσα. Ήθελα να προλάβω πριν αρχίσει πάλι να φυσάει δυνατά και να μπερδεύονται οι ήχοι με τις θύμησες, τα σημάδια τα …ονείρατα!  Άφησα  το ποδήλατο μου σε μιαν άκρη, και περίμενα… Κοίταζα τη θάλασσα και χάθηκα στην απεραντοσύνη  και την …ιστορία της. Σαν να άκουσα εκείνο τον φοβερό θόρυβο της «Καπιτάνας» και ασυναίσθητα έβαλα τα χέρια μου πάνω στ΄ αυτιά μου, θέλοντας να αποφύγω την δυνατή βοή. Κι άλλος κρότος, καπνός μαύρος και φωτιά …Σαν πλοίο φάντασμα στον ορίζοντα μου φάνηκε , ένας γλάρος που φτερούγιζε γρήγορα. ..Μυρωδιά μπαρουτιού κι ύστερα η απόλυτη σιωπή το απόλυτο κενό …Το πλοίο του de Navailles, το La Therese  θα έμενε πια για πάντα στο Κρητικό πέλαγος!

Μα τούτη η ιστορία που σαν όραμα φανερώθηκε ξανά μπροστά μου  και στη μνήμη μου ξεκινάει πολύ πιο πριν… Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή !

1668 Fr. Sabaddini

Την Άνοιξη του 1669 ο στρατός και ο στόλος που είχε στείλει ο Λουδοβίκος ΙΔ΄ με τον  Beaufort και τον Navailles έχει αρχίσει να αποπλέει για το κρητικό πέλαγος. Ο πάπας Κλήμης ΙΧ είχε επιτρέψει να εκποιηθούν οι περιουσίες κάποιων μοναχικών ταγμάτων κι έτσι το ταμείο της Βενετίας είχε ενισχυθεί σημαντικά. Με τα χρήματα αυτά έστειλε κι εκείνος στο Χάνδακα νέα μισθοφορικά στρατεύματα  και αρχηγό του στόλου του διορίζει τον ανιψιό του Vincenzo Rospigliosi. Λίγο πριν έχουν φτάσει στην πολύπαθη πόλη 2.000 άνδρες από τον πρίγκιπα Λεοπόλδο Α΄, 4000 άνδρες από τον πρίγκιπα του Αννόβερου  και λίγο αργότερα 2.550 άνδρες από την υπόλοιπη Γερμανία. Συνολικά ο στρατός αποτελούνταν από 15.000 άνδρες – πληρώματα πλοίων και περίπου 8000στρατιώτες. Μια ολόκληρη  ακόμη μοίρα από γαλέρες με κυβερνήτη τον Κόμη De Vivonne , είχε αρχίσει να καταπλέει στη Μεσσήνη περίπου αρχές Ιουνίου. Ο  στόλος που απέπλευσε για βοήθεια, συνολικά,  απαρτιζόταν από 41 πολεμικά πλοία  και 17 μεταγωγικά . H σημαία που κυματίζει στα σταλθέντα  πλοία με εντολή του Λουδοβίκου είναι η παπική και όχι η γαλλική για να κατευνάσει τον « θυμό» των Τούρκων.

Σαν έφτασαν πια στον προορισμό τους ,  ο Εβλιά Τσελεμπί  γράφει: « Ο ενετικός στόλος και τα γαλιόνια του Δούκα, του Πάπα, της Μάλτας, της Αλακόρνας και των Φράγκων στόλισαν την επιφάνεια της θάλασσας σαν το χαμομήλι και αγκυροβόλησαν  άφοβα στο λιμάνι του Χάνδακα. » Τέσσερις μέρες αργότερα έφθασε και ο υπόλοιπος στρατός.

Γραφική παρασταση του La Therese

Tα δεκατρία πλοία του κόμη de Vivonne φθάνουν στα νερά του Χάνδακα στις  3 Ιουλίου, πλέοντας από το λιμάνι της Μεσσήνης, στην Κέρκυρα, την Ζάκυνθο και τα Κύθηρα. Δύο μέρες πριν, ο De Vivvone λαμβάνει από έναν απεσταλμένο του Morosini, τον συνταγματάρχη Annant,  δυο επιστολές που του περιγράφει την δεινή κατάσταση της πόλης και τον παρακαλεί να επισπεύσει την άφιξή του στο λιμάνι της. Η δύναμη που πλέον υπάρχει για βοήθεια είναι εντυπωσιακή.

Λένε μάλιστα πως τα ξημερώματα της 2^ης Ιουλίου καθώς στο πέλαγος έπλεαν 16 τουρκικές γαλέρες , σαν αντίκρισαν τον ενωμένο στόλο κατέφυγαν στο λιμάνι τν Χανίων. Και το επόμενο βράδυ σαν πλέον φτάνουν στον Χάνδακα με μια θεαματική επίδειξη μπροστά στο φρούριο , τον χαιρετίζουν με 3 κανονιές των 48 συνολικά βενετσιάνικων και γαλλικών πλοίων. Ένας ναυτικός έγραφε στο Ημερολόγιο του  : « …Γύρω από το φρούριο, φαίνονταν οι πολυάριθμες σκηνές των Τούρκων και το ιππικό που έτρεχε εδώ κι εκεί για να εμποδίσει την ενδεχόμενη απόβαση. Από τα τείχη του φρουρίου βροντούσαν κανόνια. »  Εδώ όμως αρχίζει να διαφαίνεται ένα μικρό πρόβλημα. Αυτό ,της συνεννόησης των αρχηγών όλων των αποστολών .Παρά τις διαφωνίες αποφασίστηκε το πολεμικό σχέδιο της παράταξης του στόλου. Έπρεπε, σύμφωνα με αυτό να παραταχθούν κατά μήκος του παράκτιου τμήματος του φρουρίου και να βομβαρδίσουν τα περιοχές ανατολικά του Προμαχώνα Σαμπιονάρα και δυτικά του προμαχώνα του Αγίου Ανδρέα. Και όπως συμβαίνει πάντα σε τέτοιες περιπτώσεις το σχέδιο δεν κρατήθηκε μυστικό. Οι Τούρκοι , το έμαθαν και έδρασαν έγκαιρα. 

Ήταν …η τελευταία επίθεση πριν την παράδοση του Χάνδακα…

Neievelles

Στις 23 Ιουλίου όλη την νύχτα υπήρχε μια απέραντη γαλήνη στη θάλασσα. Ο Rospigliosi  έδωσε εντολή να συγκεντρωθούν όλα τα πλοία μπροστά από τον Χάνδακα καθορίζοντας την θέση του καθενός. Η ώρα πια είναι 6.00 το πρωί ξημερώματα της 24^ης Ιουλίου 1669. Μπροστά η « Καπιτάνα», η παπική ναυαρχίδα με την μεγάλη σημαία του Σταυρού στο μπροστινό κατάρτι , που έφερε επιγραφή « Διασκορπισθήτωσαν οι εχθροί μας», σε απόσταση βολής από την παραλία. Οι Τούρκοι πανέτοιμοι και βλέποντας τις κινήσεις του στόλου αρχίζουν τον κανονιοβολισμό. Αμέσως προκλήθηκαν σοβαρές ζημιές πριν καλά καλά ξεκινήσει το « πυρ» από την μεριά της  θάλασσας. Στις 7.00 η κόκκινη σημαία της «Καπιτάνας» δηλώνει την έναρξη. Λένε πως με την πρώτη της κανονιά ήταν σαν να βροντούσαν 1.100 κανόνια και τότε οι Τούρκοι αναγκάστηκαν να σιωπήσουν. Τα κανόνια κρύφτηκαν και οι ίδιοι  μέσα στα χαρακώματα. Έβαλαν και μια μοίρα ιππικού από την πλευρά του Γιόφυρου κι ύστερα περίμεναν. Οι κάτοικοι του Χάνδακα ύστερα από αυτήν την σιωπή αναθάρρησαν. Όχι για πολύ όμως. Σε τρεις ώρες  ίδιας μέρας ο βομβαρδισμός ξεκίνησε πάλι και τότε έγινε το κακό. Καπνός παχύς που κανείς δεν μπορούσε ακόμα να διακρίνει ποιος ήταν ο στόχος που είχε πληγεί, ανέβαινε στον ουρανό. Ένα ακόμα τραγικό λάθος, ένα απροσδόκητο γεγονός  όπως τότε που η έκρηξη της Τούρκικης πυριτιδαποθήκης στην περιοχή της Μεσκηνιάς, ένα μήνα πριν, είχε σαν αποτέλεσμα τον Χαμό του De Beaufort, έτσι και τώρα.

Περίπου στις 10.00 ένας εκκωφαντικός θόρυβος ακούστηκε πάλι, κάτι σαν τον ήχο της βροντής εκεί όπου ήταν παρατεταγμένα τα γαλλικά πλοία. Ο κόκκινος καπνός που ανυψώθηκε ανήκε στην  υποναβαρχίδα των Γάλλων La Therese , ένα πλοίο με 58 κανόνια και 293 άνδρες και κυβερνήτη τον πλοίαρχο Ντ΄Εκτό  ανατινάζεται και βυθίζεται. Η ανατίναξη οφειλόταν σε μια απροσεξία στην πυριτιδαποθήκη του πλοίου. Μέσα σε λίγα  λεπτά το πλοίο βρέθηκε στο βυθό παρασέρνοντας μαζί του τους άνδρες του που μόνο επτά κατάφεραν να σωθούν. Πάνω στο καράβι υπήρχαν όλα τα υπάρχοντα του de Navailles. Ήταν το πλοίο με το οποίο είχε φτάσει στον Χάνδακα. Όλα του τα χρήματα κάπου 100.000 και πλέον γαλλικά φράγκα , τα ασημένια μαγειρικά σκεύη , οι στολές του κι ένα σωρό άλλα πράγματα. Ευτυχώς που λίγες μόνο μέρες πριν ο Ντε λα Κρουά , ο επιμελητής του La Therese είχε μεταφέρει το ταμείο της αποστολής στον Χάνδακα . Ζημιές προκλήθηκαν και σε άλλα πλοία που βρίσκονταν κοντά. Τις  μεγαλύτερες ζημιές έπαθε η γαλέρα του ναυάρχου de  Vivvone που βρισκόταν ακριβώς δίπλα στο La Therese. Ο ίδιος ο ναύαρχος τραυματίστηκε ελαφριά καθώς ανατινάχθηκε από το διαμέρισμά του προς το σημείο που βρίσκονταν οι αλυσοδεμένοι κωπηλάτες.   να σταματήσει ο βομβαρδισμός. Στο κωδωνοστάσιο της εκκλησίας του Αγίου Μάρκου υψώθηκε η γαλανόλευκη σημαία , σημάδι της ετοιμασίας της φρουράς από την πλευρά του Αγίου Ανδρέα. Ακλούθησε ένας μικρός χαμός στη θάλασσα μια και τα πλοία έπρεπε να αποσυρθούν στη νήσο Ντία και οι φρεγάδες να ρυμουλκηθούν από τις γαλέρες, πράγμα όχι και τόσο εύκολο. Ο καιρός δεν ήταν με το μέρος τους, μιας και ένα ισχυρό μελτέμι άρχισε να φυσά και οι Τούρκοι εκμεταλλευόμενοι τις άσχημες αυτές συνθήκες άρχισαν να βομβαρδίζουν τον στόλο. Οι ιστορικοί της εποχής ανέφεραν πως το « παύσατε πυρ » από την μεριά του στόλου των Χριστιανικών καραβιών ήταν μεγάλο λάθος  και αφού με μεγάλες δυσκολίες κατάφεραν να πλεύσουν προς τα λιμάνια της νήσου Ντίας , η μεγάλη αυτή ναυτική επιχείρηση έλαβε τέλος. Ο απολογισμός ήταν ζημίες σε 6  βενετσιάνικα γαλιόνια  και σε όλα τα γαλλικά πλοία. 28 Βενετσιάνοι έχασαν την ζωή τους και 56 τραυματίστηκαν . Οι Γάλλοι που είχαν τις μεγαλύτερες απώλειες έχασαν 421 άνδρες και 219 τραυματίες. Τα πλοία τους είχαν σχεδόν καταστραφεί . Και οι Τούρκοι βέβαια υπέστησαν σοβαρές απώλειες αφοί οι νεκροί τους αριθμούσαν περί τους 1200, κάτι όχι απόλυτα εξακριβωμένο.

Ευρήματα από το ναυάγιο

Αρκετά τραυματισμένοι και όλοι σχεδόν οι άνδρες του πληρώματος. Η πρύμνη της γαλέρας σχεδόν είχε καεί και τα νερά είχαν αρχίσει να πλημμυρίζουν το πλοίο. Αναγκάστηκαν τότε με διαταγή του Rospigliosi

Μια από τις πιο μεγάλες απώλειες ήταν η πτώση του ηθικού όλων των πολιορκούμενων. Ούτε από την μεριά της στεριάς και συγκεκριμένα από την πλευρά του Αγίου Ανδρέα πέτυχε η όποια επιχείρηση. Ο ίδιος ο Κιοπρουλής που διοικούσε αυτόν τον τομέα είχε συγκεντρώσει πάνω από 6000 γενίτσαρους και παρά τις επιθέσεις και την υπερίσχυση κάποιες στιγμές από τους Γερμανούς  μπροστά στην τόσο μεγάλη δύναμη των Τούρκων υποχώρησαν.

Λένε πως επειδή  όλοι ήξεραν τον θησαυρό που είχε το πλοίο, τις επόμενες μέρες οι τούρκοι είχαν βάλει δύτες για να ανασύρουν  ότι έβρισκαν από τη θάλασσα. Ωστόσο εμποδίστηκαν από τους Ενετούς που  έβαλαν βάρκες παντού για να εμποδίσουν τις αποστολές αυτές.

Το ναυάγιο του πλοίου "La Therese" εντοπίστηκε το 1976 κατά τη διάρκεια υποβρύχιων ερευνών που πραγματοποιούσε στο Αιγαίο ο Ζακ Υβ Κουστώ, σε συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού. Σύμφωνα με τον τύπο της εποχής, το ναυάγιο υπέδειξε στο συνεργείο του Κουστώ ένας Ηρακλειώτης αυτοδύτης ο γνωστός Μανόλης Βουτσαλάς  και, όταν εντοπίστηκε στο χώρο μεταξύ του Ηρακλείου και της νήσου Δία, ονομάστηκε «το ναυάγιο των κρανίων ή σκελετών » λόγω των πολλών σκελετών που βρέθηκαν μέσα στο πλοίο.

Μετά από περισσότερα από δέκα χρόνια, το 1987, άρχισε η συστηματική έρευνα και μελέτη του ναυαγίου. Κατά τη διάρκεια της μελέτης του ανελκύστηκε μεγάλος αριθμός αντικειμένων μεταξύ των οποίων πολεμικό υλικό, όπως κανόνια με τα εμβλήματα των Γάλλων βασιλέων και πλήθος από μπάλες κανονιών, είδη καθημερινής χρήσης του πληρώματος και εργαλεία του πλοίου, πολλά εξαρτήματα και κομμάτια από το πλοίο και τέλος ανθρώπινα σκελετικά υπολείμματα που υπολογίζεται ότι ανήκαν σε πάνω από 300 διαφορετικά άτομα.  Αρκετά από τα ευρήματα εκθέτονται σήμερα στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης. 

Άλλη μια ιστορία …άλλη μια θύμηση… Πήρα  το ποδήλατο μου και με γρήγορο πετάλι τράβηξα προς την άλλη μεριά του λιμανιού. Φεύγοντας κοίταξα πίσω. Τίποτα δεν θύμιζε εκείνο το μακελειό. Κανένα σημάδι πουθενά… Όλα ήταν όπως κάθε μέρα. Η ζωή, η πολύβουή ζωή της πόλης ξεκινούσε με τα όμορφα και τα άσχημα, με τις χαρές και τις λύπες της… !

Ίσαμε την επόμενη φορά !

*Η Ελένη Μπετεινάκη είναι νηπιαγωγός

ΠΗΓΕΣ

Ο Κρητικός Πόλεμος, Χρυσούλα Τζομπανάκη,

Η τελευταία περίοδος της πολιορκίας του Μ. Κάστρου, Νικ. Σταυρινίδη, 1979

Εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Εφημερίδα ΑΛΛΑΓΗ

ΕΒΛΙΑ ΤΣΕΛΕΜΠΙ, ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (1668-1671) Πελοπόννησος - Νησιά Ιονίου, Κρήτη - Νησιά Αιγαίου, Εκδόσεις Εκάτη 1994

Cretalive.gr

Δημοσιεύτηκε στις 24 Ιουλίου 2015 στο cretalive.gr :http://www.cretalive.gr/history
και στις 24 Ιουλίου 2016 στο cretlive.gr :http://www.cretalive.gr/history